Maart 2012, de geboorte van de EOS 5D mark III. Een all-round camera met een volbeeldsensor en het AF-systeem van de EOS 1DX, die met glans de populariteit van zijn fameuze voorganger, de EOS 5D mark II (09/2008), heeft overtroffen. Het is dan ook niet vreemd dat met een zekere spanning werd uitgekeken naar de opvolger van de ‘Mark III’. En dat was 25 augustus 2016 een feit. De EOS 5D mark IV zag het levenslicht.

De EOS 5D mark IV is de grote broer van de EOS 80D: een alleskunner, maar dan full-frame.

Specs
Het ‘lange’ wachten was niet voor niets. Op bijna alle punten is de EOS 5D mark IV ‘aangepakt’ en verbeterd (vergelijking 5D2-5D3-5D4: klik hier). Van de lange lijst van specificaties (klik hier) noemen we hier:

• 30 Mp, 6720 x 4480 pixels
• Groot Dynamisch bereik
• 61 AF-punten all-crosstype
• 7 fps met grotere buffer
• 4K video met 25/30 fps, MJPEG
• Wifi/NFC, GPS, touchscreen
• Bulb- en intervaltimer

Met die eerste twee punten maak je betere foto’s. Met de snelle AF en motordrive en met 4K maak je foto’s die je anders niet kon maken. En met de twee laatste ‘puntjes’ maak je eenvoudiger foto’s (zonder extra accessoires). En dat zijn dus drie grote stappen vooruit in het streven naar het maken van onderscheidende foto’s.

In deze review gaan we niet alle nieuwe aspecten van de EOS 5D mark IV diepgaand bespreken, want dan wordt het een verhaal van tientallen pagina’s. Net als bij de review van de EOS 80D (klik hier), hakken we de review van de EOS 5D mark IV in hapklare brokjes en bespreken we de verschillende onderdelen in aparte artikelen. Want welbeschouwd heeft de EOS 5D mark IV veel raakvlakken met zijn APS-C broertje, de EOS 80D.

Ontwerp, uitvoering en bediening
Gezien het ontwerp, de uitvoering en de bediening behoeft een EOS 5D mark III eigenlijk geen noemenswaardige verbeteringen. De ergonomie is perfect, alle knoppen en wielen zitten op de juiste plaats en de menu’s zijn overzichtelijk. Canon is daarmee marktleider. Bovendien kun je nog veel zaken in de bediening personaliseren. Toch is de EOS 5D mark IV op al veel fronten verder verbeterd. De gehele camera is beter afgedicht tegen stof en spatwater. Een extra knopje bij het grote wiel geeft (bijvoorbeeld in M en Auto ISO) Belichtingscompensatie binnen vingerbereik en het aanraakscherm werkt fantastisch. Op een EOS 5D mark III misten wij het niet, maar als je er eenmaal van geproefd hebt, dan wil je niet meer anders. Zeker niet in combinatie met de snelle autofocus tijdens Live view en filmen. ‘Focus pulling’ doe je nu met een tip van je vinger. Gaaf! Ook het zelf samenstellen van een Quick menu, zoals bij de EOS 5DsR, brengt alle belangrijke parameters nog dichterbij.

Er wordt wel eens geklaagd over de grootte van een DSLR, maar als je de EOS 5D mark IV in de hand hebt, dan voelt dat als gegoten. Geen knopje zit in de weg en toch zijn ze binnen vinger- of duimbereik. Je kunt zo veel instellingen doen zonder je oog van de zoeker te halen, zodat je geen fotomoment hoeft te missen. Ook is de balans met - zwaardere - lichtsterke lenzen perfect, zodat de kans op bewegingsonscherpte minimaal kan zijn.

Mogelijkheden
Zoals gezegd is de lijst van specificaties van de EOS 5D mark IV behoorlijk lang en is het niet zinvol deze allemaal in deze review diepgaand te bespreken. Vandaar dat we hier een lijstje maken, dat we komende weken artikelsgewijs gaan uitvoeren. Dus wil je alles weten over 4K video of over de werking van de GPS, dan zul je nog even geduld moeten hebben.

• Kleuren in Lightroom (en DPP) (klik hier)
• EOS 5D mark IV versus EOS 1DX mark II (klik hier)
• Dual Pixel RAW. Post-AF (klik hier)
• Lenscorrecties (klik hier)
• Motordrive en tracking (binnenkort)
• 4K-video voor stills en focus stack (klik hier)
• HD slowmotion (binnenkort)
• Time lapse video (binnenkort)
• Werking van wifi/NFC (klik hier)
• HDR en Meervoudige belichting (binnenkort)
• Op pad met GPS (klik hier)
• Opnamen met Bulb- en Intervaltimer (binnenkort)

In bovenstaand rijtje zie je de optie Dual Pixel RAW (DPR). Deze techniek wordt door Canon bij de EOS 5D mark IV voor het eerst gepresenteerd en zou het mogelijk maken om in RAW en DPP achteraf het scherpstelpunt te verschuiven, het bokeh aan te passen en interne lensspiegeling te corrigeren. Vooral dat eerste is redelijk revolutionair, maar ‘zien is geloven’ en we zullen DPR dus apart aan de tand voelen ten aanzien van diens praktische inzetbaarheid.

Prestaties en beeldkwaliteit
Hoe goed een camera ook is ontworpen, hoe eenvoudig de bediening ook is of hoeveel mogelijkheden hij ook heeft, uiteindelijk wordt hij afgerekend op zijn prestaties in het veld en op de beeldkwaliteit. 
• Prestaties
De EOS 5D mark III is bepaald geen ‘slome’ camera. Het is geen EOS 1DX mark II, maar de camera laat je zelden wachten bij het instellen en nemen of terugkijken van foto’s. En dat is een relevant gebruikscriterium bij een camera, wat vaak onbenoemd blijft in reviews. Wat heb je aan een op papier hoog gespecificeerde camera als de motordrive met 15 fps na één seconde stopt om vervolgens vijf seconden ‘dood’ te zijn tot een preview verschijnt of je een volgende foto kunt maken. Dan mis je fotokansen en dat is onbetaalbaar. Met een camera als de EOS 5D mark III sta je op elk moment paraat.
En dat is ook het geval met zijn opvolger. De EOS 5D mark IV laat de EOS 5D mark III in snelheid achter zich en is bovendien een lichtjaar sneller dan zijn ‘opa’, de EOS 5D mark II. Een significante verbetering van de EOS 5D mark IV is tevens de gevoeligheid van zijn AF-systeem. Alle 61 punten zijn nu gevoeliger (crosstype) en het middelste scherpstelpunt heeft slechts -3 Ev licht nodig om houvast te vinden. In Live view zien de sensorpixels zelfs detail in -4 Ev. Dan werk je dus in de diepe schemering. Echt verbluffend.

Een andere snelheidsboost is verder de introductie van Dual Pixels op de EOS 5D mark IV. Scherpstellen in Live view of tijdens video gaat dan net zo snel als met de klassieke AF-sensor. Dat opent veel nieuwe fotokansen en daarmee is EOS uniek in de markt.

• Beeldkwaliteit
Als we het over de beeldkwaliteit van een camera hebben, dan heeft dat veelal betrekking op de RAW-opnamen. Dat zijn de foto’s die zo min mogelijk beïnvloed zijn door software-instellingen in de camera en dus de ware aard laten zien van de sensor. Als referentie gebruiken we bij het ontwikkelen Lightroom, omdat dat ook de RAW-converter is in de workflow van de meeste vrijetijds- en pro-fotografen. We zouden ook DPP kunnen gebruiken, maar die ‘ziet’ alle instellingen van de camera en het is niet eenvoudig om deze allemaal uit te zetten in DPP. Lees hierover ook onze blog ‘Adobe rules RAW’ (klik hier).
De belangrijkste facetten van beeldkwaliteit bij de hedendaagse camera’s zijn niet kleur of scherpte (smaak-, lens- en publicatie-gerelateerd), maar de hoeveelheid ruis bij hoge ISO en het vermogen om schaduw te kunnen verhelderen (Shadow recovery, dynamisch bereik). Bij deze twee laatste aspecten staan we hier even stil.

Hoge ISO ruis
Ruim 10 jaar geleden keken we al uitgebreid naar ruis bij hoge ISO’s en zagen toen een eenduidig verband tussen het pixeloppervlak en de hoeveelheid ruis. Hoe kleiner de pixel, des te meer ruis. Dat is een fysisch gegeven en betreft alle digitale camera’s. Deze wetmatigheid is de reden dat een volbeeldsensor zoals in de EOS 5D mark III wel twee stops minder ruis laat zien dan bij een APS-C camera. Even voor de rekenaars onder ons. EOS 5D mark III heeft 22 Mp op 36x24mm (mm2), waarbij de pixels dus 39 mu2 groot zijn. De EOS 80D heeft 24 Mp op 22x15mm (mm2) en pixels heeft van 14 mu2. De pixels van de EOS 5D mark III vangen dus ruim 2,7x zoveel licht en het signaal hoeft dus minder versterkt te worden, waardoor minder ruis ontstaat.

Met het toenemen van de resolutie van 22 Mp naar 30 Mp, kunnen we dus eigenlijk al voorspellen, dat de hoge ISO-ruis in RAW-opnames bij de EOS 5D mark IV niet significant veel anders zal zijn dan bij zijn voorganger. De pixels van de EOS 5D mark IV zijn kleiner (29 mu2), maar dat wordt gecompenseerd met betere microlenzen en een lagere basisruis. En opnames van onze testcase bevestigen deze veronderstelling. We hebben gekeken en gemeten, maar pas boven ISO 6400 zien we op 100% in Photoshop een kleine verbetering. De hoge ISO-opnamen in RAW van de EOS 5D mark III waren al goed en dat is gewoon zo gebleven. Wil je het met je eigen ogen zien, klik dan op de onderstaande testfoto en download de naar JPEG omgezette RAW’s van de EOS 5D2, EOS 5D3 en EOS 5D4 bij ISO 1600, 3200 en 6400. Wil je liever RAW’s vergelijken, doe dat dan op dpReview (klik hier).

Zie je op 100% geen verschil in RAW-ruisniveau tussen deze drie camera, dan is de camera met de hoogste resolutie toch in het voordeel. Zou je de drie RAW-foto’s genomen bij ISO 3200 namelijk afdrukken op 30 bij 20cm (A4), dan zal op de print van de EOS 5D mark IV de minste ruis en de hoogste scherpte zichtbaar zijn. Dit omdat dit bestand het meest ‘verkleind’ is en daarmee ‘oneffenheden’ worden gladgestreken en scherpte wordt verhoogd. Vergelijk dit fenomeen maar eens met de EOS 5DsR (klik hier). Dus ondanks dat de ruis niet veel anders is bij de EOS 5D mark IV dan bij zijn voorgangers, is de beeldkwaliteit op dat punt bij de gangbare publicatieformaten toch beter geworden.

Schaduwherstel
Hoe vaak komt het voor dat je van een RAW-opname achteraf de schaduw helemaal open wil trekken? Je ziet op internet zelfs voorbeelden tot wel 5 stops. Hoewel het voor landschap en architectuur misschien niet ondenkbeeldig is, is zo’n beeldcorrectie bij andere thema’s meestal een uitzondering. Toch wordt schaduwherstel of dynamisch bereik de laatste jaren sterk geafficheerd als hét criterium van sensorkwaliteit en op dat punt kreeg Canon de volle laag. Met de komst van de EOS 80D, EOS 1DX mark II en nu de EOS 5D mark IV kunnen we dat ‘minpuntje’ van EOS doorstrepen. De EOS 5D mark IV laat zijn schaduwen verhelderen gelijk de concurrentie en die discussie kan dus in de prullenbak.

Testopstelling Schaduwherstel (DR)	Het verschil DR EOS 5D2-5D3-5D4

We hebben een paar klinische testjes gedaan met hoog contrast en schaduwherstel in Lightroom en dan is de EOS 5D mark IV een enorme stap vooruit ten opzichte van zijn illustere voorgangers. Je zou geneigd zijn om voortaan verloopfilters, belichtingstrapjes en invulflitsen achterwege te laten, maar die drie technieken geven toch altijd nog beter resultaat dan één opengetrokken RAW.

Schaduwherstel of invulflits	Vergelijking op 100%

Samenvatting
De vier jaar tussen de EOS 5D mark III en de EOS 5D mark IV zijn het wachten waard geweest. Deze all-round camera is nog completer geworden en doorgestegen tot een nog hoger kwaliteitsniveau.  Wat ons betreft is de EOS 5D mark IV een nieuwe mijlpaal in de illustere EOS 5D-serie.
Of je over moet stappen, is afhankelijk van je persoonlijke situatie. Werk je nu met een EOS 5D mark III en bevatten je onderwerpen hoog contrast (landschap, architectuur, interieur) of snelle beweging, dan is een overstap een overweging waard. Doe je met de EOS 5D mark III vooral studiowerk en zijn contrast en snelheid minder relevant, dan voegt de EOS 5D mark IV niet toe aan je fotografie. Dat is wel het geval als je nu nog met een EOS 5D mark II op pad gaat. Destijds een briljante camera, maar overstappen naar een EOS 5D mark IV is echt een ‘no brainer’. Je zult echt verbaasd staan hoe de cameratechniek sinds 2008 verbeterd is: sneller, beter, handiger. Noem maar op.

Review op dpReview: klik hier
Review op The Digital Picture: klik hier
Meer info en specs op Canon NL: klik hier