Hoewel er regelmatig nieuwe camera’s op de markt komen, zijn de ontwikkelingen in cameratechniek de laatste jaren niet echt ‘schokkend’. Ook spiegelloze systeem-camera’s zijn volgens ons ‘oude wijn in nieuwe zakken’ (klik hier). Een recente camera die wel opzien baart is de EOS 5Ds. Een spiegelreflexcamera met een ‘kleinbeeld’-sensor (36x24mm) met maar liefst 50 miljoen pixels, de resolutie van middenformaat.
Wat betekent deze resolutie en voor wie is deze camera bedoeld? Wij gingen op pad met de EOS 5Ds op zoek naar de antwoorden. Bas Meelker is drie weken met de EOS 5DsR in Noorwegen geweest. Lees hier zijn ervaringen!

EOS 5D mark III en EOS 7D mark II
In deze ‘review’ van de EOS 5Ds gaan we vooral in op de gevolgen van 50 miljoen pixels op een volbeeldsensor en staan we niet te lang stil bij het ontwerp, de uitvoering, de bediening en de mogelijkheden. Want voor die aspecten van de EOS 5Ds kunnen we redelijk eenvoudig verwijzen naar twee andere EOS-camera’s: de EOS 5D mark III en EOS 7D mark II.
Ontwerp, uitvoering en bediening zijn namelijk bijna exact hetzelfde als van de EOS 5D mark III, een camera die nog steeds elke dag zijn pro-kwaliteiten bewijst. Als je de EOS 5Ds en EOS 5D mark III naast elkaar gebruikt - zoals wij gedaan hebben - moet je regelmatig op het logo kijken om te zien met welke camera je aan het fotograferen bent. Dat zegt voldoende over de overeenkomsten tussen deze twee camera’s, waarvan ook het AF-systeem identiek is.

De nieuwe mogelijkheden van de EOS 5Ds komen sterk overeen met de nieuwe EOS 7D mark II. We noemen in dat verband Antiknipperopname, Intervaltimer, Bulb-timer, Time lapse en USB3. Als enige EOS-camera kent de EOS 5Ds een cropmodus die overeenkomt met de beelduitsnede van APS-H (1,3x crop) en APS-C (1,6x crop). In een preview van de EOS 5Ds hebben we deze cropmodus al gevisualiseerd (klik hier). GPS en Wifi ontbreken. Wil je alle specificaties weten van de EOS 5Ds, klik dan hier en wil je de camera vergelijken met de EOS 5D mark III en EOS 7D mark II, klik dan hier.

VIJFTIG miljoen pixels
Wat de EOS 5Ds uniek maakt, is zijn 50 miljoen pixels op een ‘kleinbeeld’-sensor (36x24mm). Deze resolutie is normaal gesproken voorbehouden aan systeemcamera’s met middenformaat sensors (44x33mm) in een veel hoger prijssegment met een aanzienlijk kleiner lensaanbod. Welbeschouwd heeft Canon de pixeldichtheid van de EOS 7D mark II (ca. 59.000 px/mm2) uitgebreid van APS-C (22,5x15mm, 338mm2) naar volbeeld (864mm2) en met een simpel rekensommetje kom je dan op ruim 51 miljoen pixels oftewel foto’s van 8688 bij 5792 pixels. De korte zijde van deze foto’s is net zo lang als de lange zijde van foto’s van de EOS 5D mark III, die een resolutie heeft van 5760 bij 3840 pixels.

Het zal duidelijk zijn dat je met 50 miljoen pixels meer detail kunt registeren. Je kunt foto’s scherper afdrukken of groter publiceren. Kom je met 50 dpi bij een foto van de EOS 5D mark III tot een afdrukformaat van 3 bij 2 meter, met een beeld uit de EOS 5Ds wordt dat bij diezelfde afdrukresolutie ongeveer 4 ½ bij 3 meter. Dus één foto groot genoeg voor een hele kamerwand!

Meer en minder
Als je denkt ‘dat wil ik ook!’ toch eerst enkele kanttekeningen bij een camera die foto’s maakt van 50 Mp.

Hardware
Een sensor met 50 miljoen pixels levert JPEG’s van 15 tot 20 MB per foto en RAW-bestanden tussen 60 en 70 MB. Om al die data snel te verwerken en weg te schrijven, is de EOS 5Ds uitgerust met een grote buffer en maar liefst twee Digic 6 processors. Snelle geheugenkaarten (> 90MB/s, UDMA7) met een grote capaciteit zijn daarom vereist. Op een Sandisk Extreme Pro SDHC, 32 GB, 95 MB/s (60 euro) passen slechts 400 RAW-foto’s. Met deze kaart kan de EOS 5Ds in vier seconden 20 RAW-foto’s schieten tot de buffer vol is. In sRAW loopt dit op naar 30 opnamen en in JPEG blijft zijn motordrive van 5 fps onbeperkt doorgaan.
Dit data-‘geweld’ stelt tevens hoge eisen aan je computer, die voorzien moet zijn van USB3 voor snelle download, een snelle processor, een ruime SSD, veel intern geheugen en voldoende interne en externe opslagruimte. Eigenlijk moet je hardware ruim 2x zo snel en groot zijn om net zo soepel te kunnen werken met bestanden van de EOS 5Ds als van de EOS 5D mark III.

Objectieven
Om veel detail te kunnen registreren, zal ook veel detail op de sensor moeten worden geprojecteerd. Dat zal alleen het geval zijn met de nieuwste generatie L-lenzen (mark II). Het is voor de eerste keer dat onze gerespecteerde EF 50mm 1.4 steekjes laat vallen. Diens lensfouten worden met een EOS 5Ds onverbiddelijk vastgelegd. Heb je een EF 24-105mm, dan zul je deze op een EOS 5Ds moeten vervangen door een EF 24-70mm 2.8 II om echt te kunnen profiteren van 50 Mp en deze resolutie ook terug te zien in detail en scherpte van de foto.

Opname-instellingen
Maar zelfs met de beste lenzen heb je nog geen garantie dat je alle pixels 100% benut. Elke vorm van trilling zal de scherpte negatief beïnvloeden. De EOS 5Ds heeft daarom een ‘soft touch’ sluiter en meerdere opties om de spiegel op te klappen. Een stevig statief met afstandsbediening/selftimer in Live view of anders korte sluitertijden met beeldstabilisatie zijn veel meer dan bij andere camera’s een vereiste om detailverlies zoveel mogelijk te voorkomen.
Behalve bewegingsonscherpte kan voor een maximale detailregistratie ook diffractie roet in het eten gooien. Dit fenomeen betreft het afbuigen van licht langs de randen van de diafragmalamellen, waardoor een zekere onscherpte ontstaat. Bij een sensor met de hoge pixeldichtheid zoals van de EOS 5Ds, begint diffractie zijn intrede te doen bij een diafragma van f/6.3 of kleiner. Is een grote scherptediepte vereist én een maximale detaillering (lange brandpunten en korte werkafstand: product, macro), dan zal toevlucht gezocht moeten worden tot focus stacking bij f/5.6.

EOS 5D mark III • Focus stack 4 foto's	EOS 5Ds • Focus stack 4 foto's

JPEG of RAW
Als je met de juiste keuze van lenzen en met aandacht om bewegingsonscherpte te voorkomen uiteindelijk de scherpst mogelijke foto gemaakt hebt, dan ligt er nog een ‘onscherpte’-gevaar op de loer: de beeldprocessing van verscherping, ruisonderdrukking en compressie. Fotografeer je met de EOS 5Ds in JPEG, dan is de nieuwe beeldstijl Fine Detail aan te bevelen (ook betere hooglichten) en moet je zelf nadenken in welke mate je ruisonderdrukking bij hoge ISO laat ingrijpen. Wij hebben gemerkt dat zelfs bij ISO 100 een zeker mate van detail verloren gaat door ruisreductie.

DPP of Lightroom
Opnemen in RAW heeft dan ook onze voorkeur, waarbij je verscherping en ruisonderdrukking zelf gecontroleerd kunt afstemmen op een individuele foto en initiële bestandscompressie ontbreekt. De vraag is of je bij die RAW-conversie Digital Photo Professional (DPP) van Canon of Adobe Photoshop Lightroom moet gebruiken. DPP lijkt bij sommige onderwerpen meer detail en betere kleuren te extraheren uit de RAW’s van de EOS 5Ds, maar Lightroom heeft veel meer (lokale) ontwikkelmogelijkheden en werkt veel sneller. Het exporteren vanuit beide programma’s duurt merkbaar langer dan bij RAW-bestanden van bijvoorbeeld de EOS 5D mark III of EOS 7D mark II.

Praktijk
Hoewel de EOS 5Ds hetzelfde in de hand ligt en bedient als onze EOS 5D mark III, heb je toch het gevoel dat je met een bijzondere camera op stap bent. Het enige verschil dat je in het veld merkt, is dat je een fractie van een seconde moet wachten tot een foto na opname verschijnt. Verder merk je helemaal geen vertraging in bediening, opname of terugkijken. Tijdens gelijktijdige opnames met de EOS 5Ds en EOS 5D mark III zien we dat bij dezelfde waarden van sluitertijd, diafragma en ISO de opnames van de EOS 5Ds iets donkerder zijn met ongeveer 1/3 stop. Is dit exemplarisch of is de sensor iets minder gevoelig?

De grote verschillen zien we pas in de studio op de computer. Foto’s bij ISO 100 laten inderdaad ongelooflijk veel detail zien en bij 100% in Photoshop ben je heel ver ‘ingezoomd’. We zien dan tevens dat nauwkeurig scherpstellen bij kleine scherptedieptes nog belangrijker is dan bij een ‘normale’ volbeeldcamera. Een paar pixels te ver naar voor of achter wordt nu op 100% meteen zichtbaar.
Behalve het hogere detail zijn de beelden uit de EOS 5Ds niet anders dan uit een EOS 5D mark III of EOS 6D. De kleuren en helderheid zijn heel aansprekend en het beeldkarakter met kleine scherptedieptes is dat van een volbeeldcamera.

Dat geldt niet voor de ISO-prestaties van de EOS 5Ds. Die komen gezien de pixeldichtheid meer overeen met die van een APS-C camera als de EOS 7D mark II. Vanaf ISO 800 zien we op 100% in Lightroom een korrel verschijnen. Beelden uit de EOS 5D mark III of EOS 6D zijn dan nog ‘brandschoon’. We merken dat bij gevoeligheden van 1600 en hoger de detailbeleving van foto’s van de EOS 5Ds bij 100% in Photoshop wordt verstoord door de aanwezige ruis. Dat is in eerste instantie een lichte teleurstelling tot je gaat beseffen dat je op 100% eigenlijk met een sterk vergrootglas naar foto’s kijkt. En dat is geen maat voor de praktische beleving van beelden met een dergelijk hoge resolutie. Op elk beeldscherm (zelfs 4K, 3840x2160) of beamer en bij afdrukformaten tot 90 bij 60 cm worden de 50 miljoen pixels van de EOS 5Ds zo ‘gecomprimeerd’ dat de ruis bij ISO 3200 nagenoeg onzichtbaar wordt, terwijl de weergave juist extra scherp oogt. Een print van 90 bij 60 cm van een foto bij ISO 3200 uit een EOS 5Ds vertoont op kijkafstand minder ruis en meer detail dan dezelfde foto uit een EOS 5D mark III, die op 100% minder ruis heeft. En hoe meer je die 50 miljoen pixels in een kleiner publicatieformaat stopt, des te hoger de beeldkwaliteit zal zijn. Vergelijk dit met de ‘oversampling’ van het PureView-principe op mobiele telefoon en het downsamplen van 4K-video naar full-HD.

We hebben natuurlijk ook de 1,6x cropmodus gebruikt. Je ziet in de zoeker dan een kader dat de nieuwe beelduitsnede aangeeft. In JPEG worden de buitenliggende pixels meteen weggegooid en hou je foto’s over van 5430 bij 3620 pixels (19,2 Mp). In RAW zien DPP en Lightroom de 1,6x-uitsnede, maar kun je eenvoudig de originele beelduitsnede herstellen en beschik je dus weer over een foto van 8688 bij 5792 pixels. De nieuwe cropmodi van de EOS 5Ds zijn dus meer kaderhulpmiddelen, dan dat je daadwerkelijk inzoomt. Dit zal ook de reden zijn dat je op de EOS 5Ds geen EF-S lenzen kunt gebruiken.

Samenvatting
Zo’n ‘pixelkanon’ als de EOS 5Ds zorgt regelmatig voor een ‘wow’-gevoel. We hebben in de studio een focus stack gemaakt van een fruitstilleven en het is echt ongelooflijk hoeveel detail je dan te zien krijgt. In het veld hebben we echter gemerkt dat je absoluut niet ‘slordig’ mag fotograferen. Uit de hand moet je - zelfs met beeldstabilisatie - korte sluitertijden gebruiken (t=1/[4*f]) en ook het belang van heel nauwkeurig scherpstellen mag niet onderschat worden. Foutjes die zo ontstaan worden bij ‘kleinere’ publicatieformaten nog wel verdoezeld, maar worden bij 100% in Lightroom onverbiddelijk blootgelegd.

Voor wie is deze camera bedoeld? Niet voor de vrijetijdsfotograaf die toevallig ergens 3500 euro in een oude sok heeft liggen. Elk facet van diens fotografie - van camera-instelling tot eindpublicatie - zal dan een forse upgrade moeten krijgen om de extreme detailregistratie van 50 miljoen pixels ook daadwerkelijk aan zijn publiek te kunnen laten zien. De EOS 6D of EOS 5D mark III is voor deze doelgroep een betere keuze en heb je al zo’n camera, investeer dan in nieuwe lenzen of wacht op een eventuele EOS 5D mark IV.
De EOS 5Ds is wel dé camera voor de (semi-)pro landschaps-, architectuur-, food-, product- en portretfotograaf. Die krijgt met de EOS 5Ds een stuk gereedschap in handen dat op moment van schrijven zijn weerga niet kent. Behalve beeldkwaliteit zijn ook prijs, draagbaarheid en het grote assortiment lenzen en accessoires grote pluspunten ten opzichte van middenformaat. Mits aan eerder genoemde voorwaarden wordt voldaan kan hij met de EOS 5Ds en mark II-objectieven zelfs het fijnste detail in zijn onderwerp tot op de pixel nauwkeurig vastleggen. Veeleisende opdrachtgevers en stockbureaus zullen smullen van de finesses van deze ongekend hoge beeldkwaliteit.

.
Meer informatie en specificatie: klik hier.
Review op The Digital Picture: klik hier.