Het is ons inziens welhaast onbegonnen werk om een allesomvattende review te maken over de EOS 1DX mark III, het nieuwste DSLR-vlaggenschip van Canon. Ten eerste is de hoeveelheid technische aspecten zo groot, dat je er een boekwerk over kunt schrijven. De handleiding over het fotogedeelte van deze camera is alleen al 965 pagina's dik en dan heb je nog een aparte video-handleiding. Bovendien heeft deze camera heel specialistische toepassingsgebieden en je hebt zeker tien pro's in verschillende vakgebieden nodig om iets zinnigs te kunnen zeggen over de veldpraktijk met de EOS 1DX mark III.Dus geen review, maar wel onze (beperkte) bevindingen van een weekje 'op stap' met deze geweldenaar.

Wil je wel een 'echte' review met bespreking van bij alle opties en met veel getalletjes, ga dan eens langs bij The-Digital-Picture: klik hier. Van harte aanbevolen.

Ontwerp, bediening, doelgroep
De EOS 1DX mark III is in alle opzichten een snelheidsmonster. Alles in deze camera is erop gericht dat je in élke omstandigheid (extreme kou, warmte, vochtigheid en regen of sneeuw), op élk moment (felle zon, diepe schemering) zonder twijfel élke verwachte en - vooral - onverwachte beweging van een onderwerp scherp in beeld kunt brengen. Bovendien heeft deze camera opties (LAN en draadloos) om het beslissende moment in een wedstrijd of reportage direct door te sturen naar een beeldredactie, zodat ook daar geen tijd verloren gaat. De EOS 1DX mark III is dus dé camera voor de professionele sportfotograaf, de oorlogscorrespondent, de wildlife-fotograaf in woestijn, jungle of Noordpool. Het is een ‘leuke’ camera als je als liefhebber het budget beschikbaar hebt, maar dan zijn er volgens ons betere en meer praktische alternatieven, zoals bijvoorbeeld een EOS 5D mark IV of een EOS R.

DIGIC X In de lange lijst van specificaties springt het volgnummer van de nieuwe processor misschien niet meteen in het oog. De (enkele) nieuwe DIGIC X-processor is van alle wijzigingen echter misschien wel een van de belangrijkste upgrades ten opzichte van de dubbele DIGIC 6+ in de EOS 1DX mark II. De EOS 1DX mark III is veel sneller, kan meer beeldtaken verrichten, hogere kwaliteit video opnemen én – BELANGRIJK – dat allemaal bij een verdubbeling van de accuduur. Je kunt nu een hele dag naar hartenlust fotograferen (en deels filmen) zonder dat je met een lege accu komt te staan. Als pro heb je natuurlijk wel altijd een reserve-accu in je tas.

Beeldkwaliteit
De beeldkwaliteit van een digitale camera betreft onder andere kleuren, belichting, dynamisch bereik, scherpte en ruis en die worden door een veelheid van factoren beïnvloed. Daar kun je boeken over volschrijven en eeuwen over discussiëren. Als je ons vraagt hoe de beeldkwaliteit van de EOS 1DX mark III is, dan kunnen we zeggen dat die wat ons betreft uitstekend is, maar dat elke fotograaf aan de hand van zijn omstandigheden, instellingen, lenzen en nabewerking voor zichzelf het antwoord zal moeten geven.

Wij hebben een paar testsituaties gefotografeerd om iets te kunnen zeggen over:
• Scherpte en kleuren
• Hoge ISO-ruis
• Dynamisch bereik

- Scherpte en kleuren
Als je met de EOS 1DX mark III in JPEG fotografeert, dan heb je via de beeldstijlen veel instelmogelijkheden om kleur en scherpte naar eigen smaak in te stellen. Samen met opties als Auto Optimalisatie Helderheid, Lichte Tonen Prioriteit, AdobeRGB/sRGB, vijf handmatige witbalansen, WB-shift en het nieuwe Micro-contrast (optie Textuur in Lightroom) heb je dan een soort ‘Photoshop’ in je camera.

Fotografeer je in RAW of C-RAW (vergelijking: klik hier), dan vind je in Digital Photo Professional ook al deze camera-instellingen (met extra opties) en kun je ze bovendien nog vrijelijk aanpassen. Ontwikkel je je RAW-beelden met Lightroom (of een andere RAW-converter), dan worden de meeste camera-instellingen genegeerd en zijn de kleuren iets anders, maar met behulp van het groot aantal gereedschappen in Lightroom, kun je je foto’s vanuit een goede basis tot op de pixel fine-tunen.

Vind je dat de EOS 1DX mark III máár 20 miljoen pixels heeft, bedenk dan dat je met 5472 x 3648 pixels een spread (45x30cm) op de hoogste kwaliteit haarscherp kunt afdrukken (300dpi) in een glossy magazine en dat je een vergroting bij 100 dpi op 150 bij 100cm aan de muur kunt hangen. Formaten die voor veel fotografen niet alledaags zijn.

- Hoge ISO-ruis
Ruis is een moeilijk aspect om objectief in beeld te brengen. Wat zijn de lichtomstandigheden, wat is de sluitertijd, hoeveel ruisonderdrukking en verscherping is gebruikt, hoe wordt de foto bewerkt, hoe groot is het publicatieformaat?

Wij hebben een kleine poging gedaan om de ruis te kwantificeren door in RAW bij weinig licht van dichtbij een grijskaart met de focus op oneindig te fotograferen en tijdens de belichting de camera te bewegen, zodat we alleen een effen grijsvlak volledig onscherp vastleggen, waarin de korrel van de ruis het enige detail is. We importeren een dergelijk bestand in Lightroom (negeert alle ruisonderdrukking en verscherping van de camera), halen uit het midden een uitsnede van 3000 bij 2000 pixels en exporteren dit als JPEG met 100% kwaliteit zonder verdere aanpassingen. Hoe groter de bestandsgrootte van de JPEG, des te meer ruis. Deze procedure hebben we ook uitgevoerd met RAW's van de EOS 5D mark IV en het resultaat op 100% in Photoshop met opnamen van de EOS 1DX mark III vergeleken. De ruisniveau's zijn dan vergelijkbaar, zoals ook blijkt uit onderstaande overzicht.

Hoe de hoge ISO-ruis van de EOS 1DX mark III zich uiteindelijk manifesteert, is afhankelijk van de kwaliteit en kwantiteit van het licht en van instellingen als verscherping, Digital Lens Optimizer (DLO), ruisonderdrukking en ook van het nieuwe Micro-contrast (Textuur in Lightroom). Bedenk bij alle ruis- en scherpteresultaten dat vooral de zichtbaarheid op het publicatieformaat maatgevend is voor de beoordeling van ruis en detail, niet zozeer 100% kijken in Photoshop (Regel van ¼: klik hier).

- Dynamisch bereik
Ook voor het bepalen van het dynamisch bereik van een sensor hebben we een eigen klinisch testje. Bij ISO 100 fotograferen we in één RAW-opname twee identieke voorwerpen met onderling 8 stops verschil in belichting. Het linker voorwerp is goed belicht en het rechter voorwerp is dan helemaal donker. Dit donkere gedeelte verhelderen we in Lightroom lokaal met een gegradueerd filter. We beschouwen dan de aard en hoeveelheid van de resulterende ruis.

Het dynamisch bereik van ongecomprimeerde RAW-bestanden van de EOS 1DX mark III is uitstekend. Er is geen banding te zien en ook nauwelijks kleurruis. Dit is vergelijkbaar met het dynamische bereik van de EOS R en is beter dan van de EOS 5D mark IV.

Ook hier moet de kanttekening gemaakt worden dat het opentrekken van schaduw met 5 stops of meer een puur theoretische exercitie is en dat een dergelijk contrastverschil in de praktijk vraagt om grijsverloopfilters en/of belichtingstrapjes.

Autofocus en tracking
Een onderdeel dat naast de processor een forse upgrade gehad heeft, is de autofocus-sensor, waarover Canon een mooi artikel heeft gepubliceerd (klik hier). In de praktijk betekent het dat er bij scherpstelling met de OVF meer AF-punten (191) beschikbaar zijn en dat daarmee zelfs een hoofd herkend kan worden (klik hier). Bij automatische scherpstelling in Live view wordt de beeldsensor (met DPAF) als AF-sensor gebruikt, waarbij nagenoeg het hele kader als AF-oppervlak actief is en gezichten en ogen van mensen supersnel worden herkend.

Deep learning Kunstmatige intelligentie is sterk in opkomst en doet ook zijn intrede in de camerawereld. Bij de introductie van de EOS 1DX mark III wordt in dat kader de term ‘deep learning’ genoemd (klik hier). Het lijkt daarmee dat de camera in staat zou zijn om tijdens het verloop van het gebruik onderwerpen te leren herkennen om zo de autofocus nog doeltreffender te maken. Dat zou inderdaad heel slim en handig zijn. De ‘deep learning’ van de EOS 1DX mark III is echter niet zo dynamisch en is meer een statische bibliotheek van patronen die door Canon is voorgeprogrammeerd. Een voorbeeld hiervan is de zogeheten Personen prioriteit (Hoofdherkenning) bij scherpstelling via de OVF (klik hier). Het is dus helaas niet mogelijk om zelf bijvoorbeeld het hoofd van Christiano Ronaldo toe te voegen aan de camera, zodat de camera met één druk op de knop deze spits uit een kluwen spelers kan herkennen. Dat dit echter geen verre toekomstmuziek hoeft te zijn, bewijst Face-ID op de PowerShot G1X mark III (klik hier).

Onze ‘praktijk’
Natuurlijk zijn we met de EOS 1DX mark III op pad geweest om bewegende onderwerpen te fotograferen, maar een fietser op de openbare weg is toch iets anders dan een sprint bij de Tour de France en een spelend kind fotografeert toch gemakkelijker dan de beslissende scrimmage voor het doel tijdens ‘de Klassieker’. Pas als je deze camera in de handen geeft van de echte pro, zoals Pim Ras (eerste indruk: klik hier) tijdens de finale van de Champions League of gedurende een Olympische Spelen, dan laten de kwaliteiten van de EOS 1DX mark III pas echt van zich spreken.
Toch willen we kort onze ervaringen delen.

- Gewicht en kaderen met LCD
De EOS 1DX mark III is een ‘zware jongen’ en met een EF 400mm 2.8L IS III heb je zo’n 4,3kg in de hand. Voor de niet-geoefende sportfotograaf betekent dit na een lange dag dat je alle spieren van schouders en armen voelt. Het gewicht kan dus fysieke gevolgen hebben en maakt het ook lastig om stabiel uit de hand met het lcd-scherm (Live view) te kaderen, wat nodig is om met 20 fps te schieten (OVF: 16 fps). Een monopod of swinghead zijn dus aanbevolen als je langere tijd de camera ingespannen op een voorwerp wilt richten, zowel met de OVF als in Live view (vogelaars: clip dpReview).

- Bediening
Mocht het gewicht van de EOS 1DX mark III – letterlijk – de pret drukken voor de ongeoefende sportfotograaf, van de bediening worden we wel heel blij. Een supergrip (horizontaal/verticaal), alle knopjes en wieltjes goed binnen vingerbereik (en bedienbaar met handschoenen), verregaande personalisering (knoppen, wielen, menu’s), vijf custom witbalansen, professionele draadloze opties, een prachtig aanraakscherm voor menu’s en terugkijken, drie custom-programmasets en zelfs de mogelijkheid om alle settings van de camera onderling uit te wisselen. Met het laden van één bestand heb je dan elke willekeurige EOS 1DX mark III volledig naar eigen hand gezet.

- Alternatieve toepassingen
Natuurlijk is de eerste toepassing van de EOS 1DX mark III om snelle actie vast te leggen. Met respectievelijk 16 en 20 foto’s per seconde met OVF en Live view ben je bijna aan het filmen met 5472 x 3648 pixels in RAW!
Die snelle motordrive kun je echter ook ‘misbruiken’ om een statief te vervangen bij het maken van een reeksopname voor een Focus Stack- of een HDR-montage. In het eerste geval zet je de scherpstelling op handmatig en beweegt met een korte sluitertijd en de ontspanner ingedrukt, het scherpstelpunt van het voorste tot het achterste deel van een insect of bloem, zoals in ons voorbeeld van een passiebloem. Voor een HDR-montage zet je de auto-bracketing op vijf stappen en als je dan uit de hand een belichtingstrapje maakt, dan heeft het onderwerp slechts gedurende ¼ seconde tijd gehad om te bewegen.

Scherpsteltrapje uit de hand met 20 fps	Belichtingstrapje uit de hand. 5 foto's in 1/4s

Samenvatting
Het einde van dit verhaal is niet anders dan met de EOS 1DX en de EOS 1DX mark II (klik hier). De EOS 1DX mark III is technisch gesproken de beste spiegelreflexcamera die Canon ooit heeft ontwikkeld. Het toepassingsgebied van de camera is echter heel specifiek, waarbij bovendien alleen de doorgewinterde pro-fotograaf met publicatie deadlines, alle kwaliteiten van de camera zal weten te benutten. Zoals Max Verstappen in een Formule 1-auto.
Voor ons is het weer een unieke ervaring geweest en we hebben toch weer nieuwe technologie gezien die bewijst dat spiegelreflexcamera’s nog steeds niet zijn uitontwikkeld.

Meer informatie en specificaties: klik hier.