De EOS 1-serie van Canon is bedoeld voor de pure professional en hoewel een uitvoerige review op EOSzine van de nieuwe EOS 1DX mark II veel van onze lezers (de vrijetijdsfotograaf) zal aanspreken, zal niemand na het lezen ervan meteen naar de winkel rennen om deze camera te kopen.

Dat we de EOS 1DX mark II toch naar de redactie hebben laten komen, is om de technische vooruitgang in cameratechniek zelf te kunnen beleven en zo te weten wat er ons in de toekomst te wachten staat. Want verschillende specificaties, zoals CFast 2.0, 4K-video, gevoelige AF en een groot dynamisch bereik kunnen ons inziens op termijn waarschijnlijk ook in toekomstige ‘consumenten’-modellen gaan verschijnen.

CFast 2.0
De EOS 1DX mark II is een snelheidsmonster. Dat is algemeen bekend. 14 RAW-beelden per seconde van gemiddeld 22 MB is geen enkel probleem voor de datasnelweg van deze camera. Dat is ruim 300 MB/s. Ook video opnemen in 4K met 60 beeldjes per seconde (4096x2160, 8.85 Mp, jpg 4-5 MB) vraagt een vierbaansweg met 240 tot 300 MB/s.
Als je dit op een ‘normaal’ geheugenkaartje (SD, CF) wilt opslaan, dan sta je snel in de file en wil de camera niet meer voor- of achteruit. Canon heeft de EOS 1DX mark II daarom uitgevoerd met een CF-sleuf én een CFast 2.0-kaartsleuf. Deze CFast 2.0-geheugenkaart kan 525 MB/s lezen en samen met de grote buffer van de camera is dat voldoende om zonder haperen gedurende langere tijd alle data op te slaan. Met een CFast 2.0-kaartlezer hebben wij vervolgens via USB3 deze data met ruim 250 MB/s naar onze computer kunnen downloaden. Het overzetten van 1 GB (40 RAW’s= 3s met 14 fps of 10s 4K 60 fps) duurt dan 4s.

Snel data overzetten betekent ook dat opslagruimte snel vol is. Ga je met lange RAW-reeksopnamen werken of met 4K-video, dan zul je het nodige moeten investeren in snelle en grote opslag. Een CFast 2.0-kaart en lezer zul je apart aan moeten schaffen. Kies minstens 64 GB, maar liever nog 128 GB. Op het moment van schrijven kosten die respectievelijk 250 euro en 470 euro. Een bijbehorende kaartlezer kost  80 euro.

Serieopnamen en 4K-video
Natuurlijk zijn we met de EOS 1DX mark II op stap geweest om zijn snelheid te testen. En dat is een bijzondere ervaring, want niet elke camera schiet 14 RAW foto’s van 20 Mp per seconde en dat bijna oneindig lang. Of tijdens Live view met 16 RAW’s per seconde. Waanzinnig. Alsof je een mitrailleur in de hand hebt. Heavy stuff, maar je voelt je o zo machtig! We hebben hardlopers, auto’s en tennissers gevolgd en daar draait de EOS 1DX mark II zijn hand niet voor om. De autofocus is voor elk onderwerp te finetunen en zorgt dat je altijd het juiste onderwerp scherp hebt. Het is wel jammer dat de 61 AF-punten niet helemaal tot de rand van het kader verdeeld zijn. Je moet het onderwerp dus accuraat volgen. Ook moet er voldoende contrast zijn. Een vliegende duif tegen een blauwe lucht is geen probleem, maar een meeuw tegen een grijze lucht is minder eenvoudig. Ook heel kleine onderwerpen, zoals vliegende vlinders zijn een uitdaging. Maar die zou je dus kunnen filmen met een iets grotere scherptediepte en dan een frame uit de clip kunnen halen.

Want behalve het geratel van de normale ‘motordrive’ is de EOS 1DX mark II ook een wolf in schaapskleren als je de camera in 4K video zet met 60 fps (NTSC). Je hoort de camera dan niet (ceremonies, bruiloft!) en toch schrijft hij zestig JPEG’s naar de CFast-kaart van 4096 bij 2160 pixels (8,85 pixels: A3 bij 180 dpi) groot. Voor relatief langzame sporten, zoals hardlopen of tennis zijn de 14/16 fps voldoende om het juiste moment te pakken, maar voor een tennisopslag of een afslag bij golf, is de tijd tussen twee opeenvolgende foto’s toch nog iets te lang. Met een 4K-filmpje van 1 seconde leg je echter 60 frames vast en heb je dus altijd het juiste moment. Of als je je ‘swing’ nog beter wilt bestuderen, dan kun je dat doen bij 120 fps in full HD (1080p), wat heel fraai is in slow motion (4x). Als je tijdens het ‘frame’-filmen een korte sluitertijd gekozen hebt om de beweging te bevriezen, dan kun je in de camera tijdens terugkijken het juiste frame selecteren en als losse foto opslaan. Bekijk de onderstaande video om resultaten te zien van 14/16 fps in RAW of 60 fps in 4K-JPEG.

Micro-expressie en macrovideo
Behalve dat je 4K-video met 60 fps kunt gebruiken om bij snelle beweging achteraf het juiste moment te vangen met één enkel frame, kun je deze functionaliteit ook inzetten bij portretfotografie. Met zestig JPEG’s per seconde kun je zo micro-expressie vastleggen. Een heel korte gelaatsuitdrukking of oogopslag van het model of bruidspaar, die je met één foto zelden te pakken hebt. Maak een 4K-clipje van 2 of 3 seconde en je hebt altijd prijs! Op de EOS 1DX mark II of in Lightroom kun je zo achteraf stap voor stap het perfecte beeld van 8,8Mp selecteren. Ook kun je beweging van gelaatstrekken in slow motion afspelen. Wow.
Dat wow-gevoel krijg je ook als je 4K gaat inzetten bij macrovideo. Wij hebben een slak op een spiegel gezet en kijk zelf wat je ervan vindt.

Clip waarin micro-expressie wordt getoond	Frame uit 4K-video naar 3:2
4K (4096x2160, 60 fps) macrovideo	Frame uit 4K-video naar 3:2

AF-gevoeligheid
Behalve dat de autofocus van de EOS 1DX mark II snel is, is hij ook erg gevoelig. Dat betekent dat de camera niet veel contrast hoeft te zien om toch houvast te vinden met de autofocus. We hebben in een nagenoeg duistere ruimte (-3 Ev) toch automatisch kunnen scherpstellen op een onderwerp, wat we met het blote oog zelf amper zagen. Echt bizar. Een prettige bijkomstigheid is nu ook dat de AF-punten altijd verlicht blijven en je in het halfdonker dus nooit meer hoeft te twijfelen waarop je scherpstelt.

Dynamisch bereik
De laatste tijd wordt de beeldkwaliteit van een camera niet alleen meer beoordeeld op de hoeveelheid ruis bij hoge ISO’s, maar ook op het dynamisch bereik van de sensor. We hebben bij de EOS 80D al gezien dat de laatste generatie sensors van Canon het op dat punt erg goed doen (klik hier). Als je met die camera belicht op de hooglichten en de schaduwen in RAW verheldert, dan zie je alleen een klein korreltje en blijven kleuren en detail behouden. Geen trapjes, HDR-montage of verloopfilters. Gewoon één 14-bits RAW opname (ISO 100) om een contrastverschil van 7 tot misschien wel 10 stops te overbruggen.

Onderstaand een vergelijking tussen de ‘shadow recovery’ van de EOS 5D mark III, de EOS 80D en de EOS 1DX mark II: twee voorwerpen in de donkere ruimte gescheiden door een stuk karton en het linker voorwerp sterk belicht met een led-lamp. Het rechter gedeelte is later verhelderd in Lightroom. De beelden spreken voor zich en de EOS 1DX mark II is de absolute winnaar!

Uitgangsopstelling	EOS 5D3 rechts 5 stops verhelderd
EOS 80D rechts 5 stops verhelderd	EOS 1DX2 rechts 5 stops verhelderd

ISO prestaties
De maximale gevoeligheid van de EOS 1DX mark II is ISO 409600. Je snapt dat je dan veel ruis krijgt. Normaal gesproken is ISO 6400 de hoogste waarde die je in de praktijk zult gebruiken en wij hebben gekeken hoe de ruis in RAW zich dan verhoudt tot de EOS 5D mark III, onze benchmark. De EOS 1DX mark II doet het dan net iets beter. We zien echter wel dat bij lage ISO’s de - voor het menselijke oog onzichtbare - ruis net iets hoger is. Door het hoger dynamische bereik van de sensor, lever je op dat punt dus blijkbaar iets in. Theoretisch, want visueel is er geen verschil bij ISO 100 tussen opnamen van de EOS 5D mark III en de EOS 1DX mark II.

Ten opzichte van een APS-C sensor zoals van de EOS 80D, zie we dat de ‘volbeeld’-broers anderhalve tot twee stops in het voordeel zijn ten aanzien van ruis. De ruishoeveelheid die we bij de EOS 80D zien bij ISO 1250, zien we bij de EOS 1DX mark II pas bij ISO 4000.

Samenvatting
De EOS 1DX mark II is een ongelooflijke camera. Zo snel, zo robuust, zo slagvaardig. Echte topklasse. En 4K-video met 60 fps opent letterlijk nieuwe werelden.
Toch sturen we de camera zonder veel aarzeling terug naar Canon, omdat de EOS 1DX mark II voor de gemiddelde vrijetijdsfotograaf (99% van de EOSziners) duidelijk een paar maatjes te groot is. Vergelijk het met de F1-wagen van Max Verstappen. Leuk voor een vaardige bestuurder - MAX dus - op het racecircuit, maar volledig ‘over the top’ om boodschappen mee te gaan doen in de stad of de kinderen naar de voetbal te brengen. Dus heb je zes mille in je portemonnee en is actie jouw ding, kijk dan liever naar een EOS 7D mark II (review) en koop er dan een mooie lens bij.
Ben je pro en werk je momenteel met een EOS 1DX, dan zijn de verschillen met zijn opvolger niet groot, maar in sommige specifieke gevallen wel significant en kan 4K-video een toegevoegde waarde zijn, maar overstappen blijft toch erg afhankelijk van je soort fotografie en de onderwerpen die je voor de lens krijgt.

Persbericht Canon: klik hier
Meer productinformatie: klik hier