Bij de introductie van de Canon EOS 1D X mark III stond er een interessant puntje op de lange specificatielijst: de camera neemt ook op in HEIF-format. Hoewel deze camera voor veel vrijetijdsfotografen ver boven het budget gaat, is dit nieuwe bestandsformaat waarschijnlijk ooit toch binnen handbereik. Misschien zelfs nu al op je telefoon. In dit artikel daarom een introductie van de mogelijke opvolger van JPEG: HEIF (of HEIC).

COmpressie-DECompressie (CODEC)
Er moeten zoveel mogelijk auto’s zonder oponthoud van A naar B. Een van de oplossingen is om de wegen breder te maken. Helaas is die verbreding fysiek niet (overal) meer mogelijk en het gevolg zien we elke dag: lange files. Net zoals de toename van het wegverkeer worden ook elke dag de datastromen groter. We slaan steeds meer data online op en streamen muziek en video met een steeds hogere kwaliteit naar steeds meer apparaten. Gelukkig zit er in het dataverkeer nog enige rek in de beschikbare bandbreedte. Maar de grootste winst om meer data door hetzelfde kabeltje te krijgen is compressie en decompressie. Grote fragmenten gegevens worden als een spons in kleine datapakketjes geduwd, van A naar B vervoerd en daar weer uitgepakt zonder (al te veel) kwaliteitsverlies. Dit in/uitpakken wordt Compressie/DECompressie genoemd en staat bekend onder de afkorting CODEC. Jammer dat dat niet met auto’s kan. Als we allemaal in Dinky Toys zouden passen, dan had je nooit meer files op de A27.

HEIF/HEIC
Codecs zijn in de videowereld gemeengoed, maar de fotograaf is er op het eerste gezicht niet zo bekend mee. Tenminste zo lijkt het, want de bestandsvorming van een JPEG-foto is namelijk gebaseerd op compressie. Want zou je de gegevens van een foto van 24 miljoen pixels zonder compressie opslaan (BMP), dan zou elk bestand 72MB groot zijn (3x24). De JPEG-compressie zorgt dat het echter een bestand wordt van ongeveer 10x zo klein, waarbij na uitpakken in Photoshop nauwelijks informatie verloren is gegaan. Fotografen werken sinds het begin van JPEG (ca. 1992) dus al met een codec. Dat dit ongemerkt gebeurt, is omdat JPEG-bestanden in al hun toepassingen genormaliseerd zijn: media-apparaten, besturingssystemen, browsers, software et cetera.

Sinds 1992 is de wereld echter behoorlijk veranderd en dat JPEG nog steeds hét universele bestandstype is voor foto’s, moet eigenlijk een klein wonder genoemd worden. Reden is waarschijnlijk zijn diepgewortelde, mondiale standaardisatie én de toename van de capaciteit van opslag. In 1996 was een CF-geheugenkaartje van 64MB ‘groot’, nu is een SD met 64GB heel normaal. En dat terwijl JPEG-bestanden niet 1000x groter geworden zijn.

Toch is er sinds 2015 verandering op komst met de introductie van HEIC: High Efficiency Image Coding. Een compressie die leidt tot HEIF-bestanden: High Efficiency Image Format. HEIF-bestanden hebben twee grote voordelen ten opzichte van JPEG. Ten eerste kan een HEIF-bestand 10-bits gegevens (1024) bevatten in plaats van de 8-bits bij JPEG (256). Dus 4x zoveel data, wat het onder andere geschikt maakt voor opslag van het dynamisch bereik van een HDR-beeld en daarmee een hogere beeldkwaliteit. Bovendien is de compressie zó slim, dat de bestanden kleiner zijn dan van JPEG. Hoe groot het verschil in bestandsgrootte is, is afhankelijk van het detail in het onderwerp, maar kan oplopen tot een factor twee of meer. HEIF-bestanden hebben dus een hogere kwaliteit én zijn kleiner. Het lijkt haast te mooi om waar te zijn, maar toch is het echt zo.

Praktisch gebruik
Dat we zo stellig kunnen beweren dat HEIF voordelen heeft boven JPEG, is niet omdat we al met een EOS 1D X mark III op pad geweest zijn, maar omdat veel telefoons dit nieuwe formaat al ondersteunen. Je kunt dan namelijk veel meer foto’s op de interne opslag zetten.

Er zit nog wel een grote MAAR aan HEIF en dat is de standaardisatie. Zit je met je apparaten in het eco-systeem van Apple, dan verloopt het praktisch gebruik ongestoord. Ook het delen van een telefoon-HEIF via de social media verloopt vlekkeloos, omdat het HEIF-bestand op de telefoon dan eerst omgezet wordt naar JPEG.

Maar zodra je echter met HEIF-bestanden in Windows aan de slag wilt, dan geeft dat (februari 2020) nog behoorlijk wat problemen.

- thumbnails
De thumbnails van HEIF-foto’s zijn niet zichtbaar in Verkenner. Dit omdat Windows 10 de HEIF-codec niet standaard ondersteunt. Er is wel een appje van Microsoft (klik hier), maar dit lost het probleem niet altijd op. Je kunt een gratis programmaatje proberen (CopyTrans HEIC, klik hier), zodat de thumbnails in ieder geval zichtbaar worden in Verkenner. Wil je de foto’s groot zien, dan moet je het bestandstype HEIF/HEIC toekennen aan Windows Photo Viewer. Verder kun je met dit tooltje HEIF-bestanden (rechtsklikken) omzetten naar JPEG’s. Ook kun je XnViewMP (klik hier) gebruiken dat we besproken hebben in verband met de zichtbaarheid van CR3-bestanden in Windows 10. XnViewMP ondersteunt namelijk ook HEIF/HEIC.

- Photoshop
Hoewel je in Photoshop moeiteloos met tientallen bestandstypen kunt werken, kan versie 2020 voor Windows nog steeds niet overweg met HEIF/HEIC. Dus als je een native HEIF-bestand direct wil bewerken in Photoshop op Windows dan geeft dat een ‘foutmelding’. Werk je echter op een Apple-computer, dan doet Photoshop niet moeilijk over HEIF/HEIC en werkt het probleemloos. Microsoft (en/of Adobe) hebben dus werk aan de winkel.

Lightroom Classic
Windows en HEIF/HEIC zijn dus nog niet echt ‘beste vrienden’, maar heb je als fotograaf de beschikking over de laatste versie van Lightroom Classic, dan klaart de lucht behoorlijk op, omdat Lightroom de HEIF-codec wel ondersteunt. Op Mac én Windows! Dus je kunt HEIF-bestanden gewoon importeren in Lightroom Classic en wil je ze zonder kwaliteitsverlies openen in Photoshop, dan kan dat door de HEIF-foto’s vanuit Lightroom als DNG’s te exporteren. De 10-bits kwaliteit van HEIF gaat dan niet verloren en je kunt ze als een soort RAW0bestand toch in Photoshop verwerken.

Samenvatting
JPEG heeft al bijna dertig jaar zijn kwaliteiten bewezen en het einde is nog niet in zicht. Toch zou HEIF/HEIC dé nieuwe compressie kunnen zijn om JPEG te gaan vervangen: hogere kwaliteit in kleinere bestanden. Nu alleen nog de algemene ondersteuning van webbrowsers en Windows, en JPEG kan bijgezet worden naast BMP in het digitale museum van bestandsformaten 😉

Meer informatie over HEIF/HEIC:
- Wikipedia: klik hier.
- Google: klik hier.