De eerste betaalbare digitale camera’s met verwisselbare lenzen voor de vrijetijdsfotograaf waren van het type spiegelreflex (DSLR) met een APS-C sensor. We hebben het dan over ruim 15 jaar geleden (EOS 300D, augustus 2003). Hoewel de nadruk van de media (tijdschriften, websites en vloggers) anno 2019 heel sterk ligt op spiegelloze systemen en dan met name op camera’s met een full-frame sensor (Canon EOS R en EOS RP), is de werkelijkheid van de dag dat zeker 80% van de vrijetijdsfotograaf nog steeds met een APS-C DSLR fotografeert.

De kwaliteit en mogelijkheden van een dergelijke camera-sensorcombinatie zijn echter nog ruimschoots voldoende voor de eisen van de enthousiaste vrijetijdsfotograaf. Bovendien heeft die doelgroep meestal geen budget van 2000+ euro voor een full-frame camerasysteem (body, lenzen, accessoires) en publiceren ze zelden op grootformaat (>A2+). In dit artikel de voordelen en kwaliteiten van een APS-C DSLR, waarmee je nog jarenlang prachtige foto’s kunt maken.

APS-C
Een sensor van het type APS-C heeft een formaat van 22,5 bij 15mm (3:2, 338 mm2). Dat is een stuk kleiner dan een zogeheten full-framesensor die de afmetingen heeft van het vroegere kleinbeeldnegatiefje, zijnde 36 bij 24 mm (3:2, 864 mm2). Dat kleinere formaat heeft als groot voordeel dat de camerabody kleiner kan zijn en vooral de lenzen een kleinere beeldcirkel kunnen hebben, zodat ze ook veel compacter kunnen zijn dan een lens voor een full-framesysteem. Vergelijk een EF-S 18-55mm standaardzoomlens voor APS-C met de EF 24-70mm 4L IS voor full-frame en het verschil in grootte en gewicht zal meteen duidelijk zijn. Dus ben je op vakantie of op reportage tijdens een stedentrip, dan is een APS-C systeem met een EF-S lens een veel draagbaarder combi dan een full-frame systeem en omdat er dan vaak voldoende licht aanwezig is, zal de beeldkwaliteit nagenoeg gelijk zijn.

Canon heeft een groot assortiment van APS-C DSLR’s (EOS 4000D tot EOS 7D mark II/EOS 80D) en bijbehorende EF-S lenzen. Van de EF-S 10-18mm tot de EF-S 55-250mm heb je maar liefst 25x zoom en dat is vergelijkbaar met een EF 16-35mm tot een EF 100-400mm en heb je met een APS-C DSLR dus voor elk denkbaar onderwerp het optimale brandpunt ter beschikking.

EF-lenzen
Op een APS-C DSLR kun je echter ook EF-lenzen gebruiken. Die hebben een beeldcirkel van 43mm, terwijl een APS-C sensor slechts een diagonaal heeft van 27mm. Dat betekent dat veel lensafwijkingen die zich aan de rand van de beeldcirkel van een EF-lens afspelen (vignettering, hoekonscherpte) niet zichtbaar zullen zijn op de opname met een APS-C sensor. Je levert met een EF-lens op een APS-C DSLR wel een stukje compactheid in, maar krijgt er een hogere beeldkwaliteit voor terug omdat je met de zogeheten ‘sweet spot’ van een lens fotografeert.

Cropfactor
Door het feit dat je bij gebruik van een EF-lens slechts een uitsnede van de beeldcirkel gebruikt, lijkt het of je ten opzichte van een EF-lens op een full-frame camera met een APS-C DSLR met diezelfde lens een stuk bent ingezoomd. Dat ‘inzoomen’ gebeurt met een factor 1,6x (36mm gedeeld door 22,5mm) en dat wordt ook wel de cropfactor genoemd. Veel wildlife- en vogelfotografen maken gebruik van deze cropfactor, want hun EF 100-400mm reikt dan eigenlijk tot een brandpunt van 640mm, waardoor verder ‘ingezoomd’ is en het vogeltje groter op de foto staat dan met die 400mm op een full-frame systeem. Omdat ze dan tegelijkertijd in de ‘sweet spot’ werken is de foto ook nog eens haarscherp (bij de juiste omstandigheden en instellingen).

Macro
Ook voor de macro- en natuurfotograaf is APS-C een prima sensorformaat. Zeker bij gebruik van een EF-macrolens, zoals de EF 100mm 2.8L IS. Dankzij de ‘cropfactor’ heb je van dezelfde werkafstand als op een full-frame met een APS-C EOS een krappere uitsnede, dus een hogere vergrotingsfactor. Of je hebt op een grotere werkafstand (minder verstoring van schichtige insecten) dezelfde vergroting als op een full-frame.

Ook de hoge pixeldichtheid van een APS-C sensor is een pluspunt voor de macrofotograaf. Heb je bij een full-frame sensor met 28 miljoen pixels (EOS 6D mark II) 173 pixels in één millimeter van de sensor, bij een 80D met 24 Mp heb je 267 pixels/mm en dus kun je grotere afdrukken maken van hetzelfde detail.

Hoge ISO en scherptediepte
Twee zaken die vaak als nadeel van een kleinere sensor als APS-C genoemd worden, zijn dat er meer ruis is bij hogere ISO’s en dat de scherptediepte groter is.

Ruis
Het is inderdaad zo dat de pixels op een APS-C sensor kleiner zijn dan op een full-frame sensor, mits natuurlijk het totaal aantal megapixels ongeveer gelijk is. Omdat de pixels kleiner zijn, valt er minder licht op en moet het signaal meer versterkt worden, waardoor meer ruis ontstaat. Als je echter met een APS-C camera bij ISO 1600 de opname goed belicht en je gebruikt een matige ruisreductie, dan zul je beeldvullend op een full-HD scherm op kijkafstand van 70 cm nauwelijks verschil in ruis zien ten opzichte van een opname bij ISO 1600 met een full-framecamera. Ook bij een afdruk van 30 bij 20 cm zie je vanaf 50 cm nauwelijks verschil.

Werk je met een APS-C vaak binnen met minder licht en wil je die ISO 1600 vermijden, zorg dan voor een lichtsterke lens, zoals de EF-S 17-55mm 2.8 IS (review) of met vast brandpunt een EF-S 24mm 2.8 (review), de EF 35mm 2.0 IS (review) of 50mm 1.8 STM (review).

Scherptediepte
In principe is er geen verschil in scherptediepte tussen een APS-C en een full-frame. Als je met hetzelfde brandpunt op dezelfde afstand tot het hoofdonderwerp staat, dan zal de achtergrond in gelijke mate onscherp zijn. Omdat de APS-C echter een kleinere beelduitsnede heeft, is het onderwerp meer close-up. Wil je met een APS-C camera met die lens dezelfde uitsnede als met een full-frame, dan moet je dus achteruit. De afstand tot het hoofdonderwerp wordt groter en dus wordt de scherptediepte groter. Of je blijft op dezelfde afstand staan tot het onderwerp maar kiest een lens met een korter brandpunt. Ook dan weten we dat de scherptediepte groter wordt. Deze laatste optie (korter brandpunt) zie je in het onderstaande voorbeeld.

Voor ieder budget
Los van alle technische aspecten van een APS-C DSLR is ook de prijs een criterium om mee te nemen in een overweging naar full-frame systeem, waar de prijzen van camera’s en lenzen vaak meer dan een factor drie hoger zijn dan voor APS-C.

Hieronder zie je een overzicht van prijzen die gelden in september 2018 voor de verschillende APS-C camera’s en bijpassende lenzen. De specificaties van de drie genoemden EOS-modellen verschillen op details, maar met elk van deze camera’s kun je op hoge kwaliteit en tot een redelijk gevorderd kennisniveau bijna alle onderwerpen onberispelijk in beeld brengen.

Sets
Als voorbeeld hebben we hier twee sets samengesteld, waarbij camera en lens qua formaat en prijs met elkaar in evenwicht zijn en waarmee je een groot beeldhoekbereik hebt inclusief macro.

Als je de totaalbedragen ziet, dan zijn die aanzienlijk, maar bedenk daarbij dat je zo’n systeem langzaam opbouwt en begint met een body en standaardzoomlens. Het is dus een investering die je over meerdere jaren uitsmeert. Ook heeft zo’n systeem een zekere restwaarde. Een EF 100mm 2.8L IS kost dan wel 850 euro, maar die kun je na vijf jaar nog voor zeker de helft verkopen, zodat de afschrijving 90 euro per jaar is oftewel een kwartje per dag.
Bedenk daarbij ook dat de body van de EOS R (full-frame spiegelloos) rond de 2300 euro kost. Zonder adapter, zonder lens. Ook een EOS 6D mark II (full-frame DSRL) kost circa 2000,- euro (body)

Samenvatting
Fotografeer je al jaren met veel plezier met je APS-C DSLR, zoals een EOS 70D, dan is er echt nog geen noodzaak om blindelings over te stappen naar een spiegelloos systeem, al dan niet full-frame. En als je dan toch wat geld te besteden hebt, dan kun je dat beter investeren in een mooie L-lens. Dan gaat de kwaliteit van je foto’s met sprongen vooruit.

En overweeg je over te stappen van een telefoon naar een systeemcamera (DSLR of spiegelloos), dan past APS-C waarschijnlijk beter in je budget dan het nieuwste full-frame systeem. En bedenk bij alles: niet de camera maakt de foto, maar de fotograaf! Dus laat je niet intimideren door je buurman met zijn peperdure fotospullen. En minstens zo belangrijk: de perfecte camera bestaat niet, dus overweeg bij overstap naar een andere camera zorgvuldig de sterke en zwakke punten die voor jouw situatie van toepassing zijn. Een sportfotograaf langs het voetbalveld heeft ander gereedschap nodig dan een portretfotograaf in de studio. Dus lang leve(n) APS-C DSLR!

Review EOS 200D: klik hier 
Review EOS 77D: klik hier 
Review EOS 80D: klik hier 
Review EOS M50: klik hier

Vergelijking EOS 200D, EOS 77D en EOS 80D: klik hier (dpReview)

Lees ook het artikel ‘Overstappen van APS-C naar full-frame’: deel 1 en deel 2.