De EOS 80D heeft allerlei handige ingebouwde voorzieningen, die het leven van de fotograaf een stuk leuker en eenvoudiger maken. We werken ze stuk voor stuk af (klik hier) en we zijn in dit artikel aanbeland bij de Bulbtimer. Een specifieke en eenvoudige functie, die toch enige uitleg behoeft.

Bulb
Als je in het Nederlandstalige menu kijkt van de EOS 80D, dan kom je de optie Bulbtimer tegen die niet vertaald is uit het Engelse menu (Bulb timer). Het gebeurt wel vaker dat we in het Nederlands de Engelse term overnemen, zoals bijvoorbeeld bij Interval timer, maar dan is óf het Nederlandse woord identiek óf de Engelse term spreekt voor zich en behoeft geen vertaling.
Bij Bulbtimer is geen van beide het geval en de vraag is dan ook wat deze functie precies inhoudt. Als je bulb in een E-N woordenboek opzoekt, dan levert dat verschillende betekenissen op. Van bal of (bloem)bol tot gloeilamp. Dat werpt voor de fotograaf nog steeds geen licht op de betekenis. Wikipedia doet een betere poging en relateert bulb aan fotografie als zijnde aan afstandsbediening met behulp van een luchtslang en een rubberen balletje (klik hier).
De praktische betekenis van bulb in de fotografie is een tijdsopname, waarbij de fotograaf door het ingedrukt houden van de ontspanner de sluitertijd bepaalt, zodat belichtingstijden van enkele minuten tot zelfs uren mogelijk zijn. In principe kun je op elke EOS met de B-stand op de programmakeuzeknop (of Bulb na 30s in de M-stand) een tijdopname maken langer dan 30 seconden. Je hebt dan wel een afstandbediening nodig, want handmatig de ontspanner ingedrukt houden zorgt voor veel bewegingsonscherpte, ook al staat de camera op een stevig statief. Bovendien krijg je kramp in je vinger als de tijdopname langer duurt dan een paar minuten.

Wanneer komt een tijdopname van pas? Eigenlijk bij alle onderwerpen waarbij je langer dan 30 seconden wilt belichten, want dat is de langste sluitertijd die je in de Tv- of M-stand kunt instellen. Denk daarbij aan landschapsfoto’s met uitgestreken beweging van water en wolken, aan nachtelijk bliksem en vuurwerk en aan draaiende sterrenhemels. Ook kun je bulb overdag in combinatie met een ND-filter gebruiken om zo bijvoorbeeld bewegende mensen te laten verdwijnen in een druk interieur.

Zonder ND-filter: ISO 100, f/14 en 1/2s	Met ND-filter: ISO 100, f/14 en 500s

Bulbtimer
Zoals gezegd heeft de EOS 80D een ingebouwde Bulbtimer en is een aparte afstandsbediening niet nodig. De werking is eenvoudig. Zet de camera in de B-stand. Ga vervolgens naar de vierde rode tab in het menu Opname en kies daar de optie Bulbtimer. In het volgende menu kun je de optie inschakelen en de gewenste tijd instellen (knop Info). Klik op OK en verlaat het menu. Als je nu de ontspanner doordrukt, dan wordt de tijdsopname gestart. De verlopen tijd wordt in seconden weergegeven op het status-LCD bovenop de camera. Is de tijd verstreken, dan stopt de camera automatisch de opname door de sluiter te sluiten.

Er zijn natuurlijk wel een paar aandachtspunten om dit allemaal goed te laten verlopen. Allereerst moet het mogelijk zijn om met een sluitertijd van meerdere minuten of uren toch een goede belichting te krijgen. Zonder hulpmiddelen is dat alleen mogelijk als het buiten donker geworden is of wanneer je binnen met heel weinig licht werkt. Als je dan een klein diafragma kiest (f/16-f/22) en de laagste ISO (100), dan is een sluitertijd van enkele minuten niet onmogelijk. Wil je ook bij veel licht (overdag buiten) met dit soort belichtingstijden werken of in het donker met enkele uren, dan zul je licht tegen moeten houden met een grijsfilter (ND-filter, neutral density). Die zijn er in allerlei densiteiten (grijswaarden), waarvan de ‘Big Stopper’ (ND 3.0) zelfs 10 stops licht tegenhoudt (factor 1000 in sluitertijd). En ‘last but not least’ fotografeer je bij tijdopnamen altijd vanaf een stabiel statief met een stabiele ondergrond (en weinig wind).

Instellingen
Als je in de bulbstand werkt, en op de EOS 80D dus met de Bulbtimer, zijn de instellingen minder vanzelfsprekend als normaal in de Tv-stand. Je zult namelijk moeten weten hoe lang de sluitertijd moet zijn voor een correcte belichting en het gewenste effect. Als er heel weinig licht is, dan wordt de helderheid vooral bepaald door het licht dat het onderwerp uitstraalt, zoals sterrenbeweging, vuurwerk en bliksem. Dus kies dan een lage ISO en een klein diafragma. Maak eerst een opname van één minuut en kijk wat dit oplevert. De beste resultaten van nachtelijk licht krijg je bij een heldere en wolkenloze hemel en bij afwezigheid van strooilicht van stedelijke bebouwing. Fotografeer bij voorkeur in RAW (dynamisch bereik en witbalans) en stel handmatig scherp.

W
Werk je overdag met een ND-filter, dan moet je eerst de scherpstelling en belichting regelen zonder grijsfilter. Zet vervolgens de autofocus uit, draai voorzichtig het filter op de lens, zet de camera in de B-stand en vermenigvuldig de sluitertijd met de dichtheidsfactor van het ND-filter. ISO en diafragma blijven natuurlijk hetzelfde als zonder filter. Dus heb je bij f/14 en ISO 100 een sluitertijd van 1/2s, dan moet je bij gebruik van een ND 3.0 filter een factor 1000 gebruiken voor de sluitertijd, die dan dus 500s wordt (8 minuten en 20 seconden). In deze tijd mag de hoeveelheid aanwezig licht niet drastisch veranderen. Zou de zon telkens door de wolken komen tijdens de tijdopname, dan is een goede belichting in bulb nauwelijks te voorspellen. Besef bij tijdopnamen dat het verschil tussen bijvoorbeeld 450s en 900s (7 ½ minuut of één kwartier) slechts één stop is en dus hetzelfde ‘kleine’ helderheidsverschil geeft als 1/125s en 1/250s. Een opname van een kwartier stoppen bij 800s of 1000s zal in helderheid dus niet veel uitmaken.

Samenvatting
De Bulbtimer op de EOS 80D is een van de vele handige ingebouwde functies in de EOS 80D. Niet dat je hem elke dag zult gebruiken, maar weet je van zijn bestaan af en kom je een geschikt onderwerp tegen, dan kun je zonder veel moeite meteen aan de slag om zo weer een onderscheidende foto te maken.