In 2015 had ik de EF 11-24mm f/4L op bezoek op de redactie (review) en dat was een klasse apart: prijs, gewicht, ontwerp en natuurlijk de extreem grote beeldhoek. Snel was duidelijk dat het een specialistisch pro-gereedschap was en het toepassingsgebied heel specifiek was. Een landschapje schieten bij 11mm vraagt om meer dan een leuk uitzicht. Eind 2023 doet Canon een poging om de groothoekheerschappij van de EF 11-24mm te overklassen met de introductie van de RF 10-20mm f/4L IS STM. Een nog grotere beeldhoek, maar dan in een veel kleinere vormfactor en ‘lagere’ prijs. In deze review of deze nieuwkomer de nieuwe 'koning van de groothoek' is.

Ontwerp en bediening
Een review begin ik vaak met een uitgebreid relaas over het ontwerp en de bediening van een camera of lens. Dat zou ik nu ook kunnen doen, maar de RF 10-20mm f/4L IS is ondanks zijn extreme brandpuntbereik qua uiterlijk en handling niet anders dan bijvoorbeeld een RF 24-105mm f/4L IS. Uitvoering, ringen en knopjes zijn zoals we gewend zijn van een L-lens, de lens ligt lekker in de hand met een EOS R5 of EOS R6 (II) en de bediening doe je vanaf het eerste begin blindelings. Zoom-, scherpstel-, en controlring zitten op de juiste plek en draaien met vertrouwde slag en souplesse. Uiteraard is de lens afgedicht tegen stof en spatwater. Het enige dat opvalt is dat de frontlens bol is (redelijk kwetsbaar), de zonnekap geïntegreerd is met de behuizing van de lens en dat er een te personaliseren knop toegevoegd is.

Dat de vormfactor van een supergroothoek overeenkomt met die van een standaardzoomlens is eigenlijk de grootste, doch meest onzichtbare prestatie van Canon. Zeker als je deze lens naast de EF 11-24mm f/4L IS zet. Deze prestatie is echter alleen mogelijk geweest omdat het ontwerp van een groothoeklens maximaal kan profiteren van de korte afstand tussen lensvatting en sensor op een spiegelloos systeem.

Mogelijkheden en prestaties
Bij een brandpunt van 10mm is de horizontale beeldhoek 120° op een full-frame camera. Dat betekent dat je op 1 meter van het onderwerp een breedte van 3,3m in beeld hebt. Onderwerpen op 10m afstand worden dus snel heel klein. Ook kan de perspectiefvervorming aan de randen heel extreem zijn (uitleg en uitleg). Dit extreme brandpunt is dus niet voor elk standaard weids onderwerp geschikt en stelt ook eisen aan de voorgrond. Die voorgrond kan extra aandacht krijgen omdat de kortste scherpstelafstand 25cm is en je de voorgrond dus sterk kunt benadrukken ten opzichte van de omgeving. Daar ligt ook de creatieve uitdaging en inzetbaarheid van deze lens.

Geen onbelangrijk voordeel bij dit creatieve aspect is dat de RF 10-20mm f/4L IS beschikt over beeldstabilisatie. Dit betekent dat je vanuit bijzondere (lage) standpunten zonder statief aan de slag kunt en tevens langere sluitertijden kunt toepassen. Helaas kun je vanwege de bolle frontlens geen voorzetfilters gebruiken. Er is wel een klassieke filter-inzet van 35 bij 20mm bij de lensvatting.

Hoewel de beeldkwaliteit van de RF 10-20mm f/4L IS behoorlijk leunt op zijn lensprofiel, is zijn detailregistratie hoog, zelfs al bij f/4. Beter dan van de EF 11-24mm in zowel het centrum als in de hoeken. Ook vignettering, chromatische aberratie en lensspiegeling zijn prima onder controle. Mede dankzij het lensprofiel.

Beeld bij 10mm. Links ongecorrigeerd (alleen mogelijk in Lightroom). Rechts gecorrigeerd.
De 100% beelden kun je hier downloaden.

Wil je de beeldkwaliteit van de RF 10-20mm f/4L IS vergelijken met die van de EF 11-24mm f/4L, download dan de ZIP met JPEG’s van mijn testcase bij verschillende brandpunten en diafragma’s.

Mijn ervaringen
Vele jaren is de EF 16-35mm f/4L IS de standaardlens geweest voor mijn architectuur- en interieurwerk. Een ongekend goede combinatie met mijn EOS 5D mark IV en later de EOS R6. Mits ik nu nog opdrachten zou hebben, dan zou ik die EF 16-35mm mogelijk toch wel gaan vervangen door de RF 10-20mm f/4L IS. Want 16mm voldoet in 90% van de gevallen voor architectuur en interieur, maar in die andere 10% staat je toch dan – letterlijk – met je rug (lees: camera) tegen de muur. In die gevallen kun je nu met de RF 10-20mm heel eenvoudig 15, 14 of 12mm gebruiken en zo die barrières doorbreken. Of ik de lens ook vaak bij 10mm zou gebruiken valt te bezien. Voor creatief werk zeker, maar voor standaardwerk heeft 10mm soms zijn ongewenste neveneffecten en zijn verhoudingen extreem buiten proportie. Ook zou ik op zoek moeten naar een filtersysteem voor aan de voorzijde.

Wil je wel wijder dan 16mm maar is 10 of 11mm teveel van het goede, dan kun je in het EOS R-systeem ook de RF 14-35mm f/4L IS (review) overwegen of de RF 15-35mm f/2.8L IS (review). Want zoals met veel fotoapparatuur is de keuze anno 2024 zeer uitgebreid, waarbij we ook de RF 15-30mm f/4.5-6.3 IS (review) niet mogen vergeten.

• EF 15mm f.2.8 fisheye (op EOS RP) Een lens waar ik meteen aan moest denken bij de RF 10-20mm f/4L IS, is de EF 15mm f/2.8 fisheye. Die heeft nog een grotere beeldhoek, maar is niet rechthoekig gecorrigeerd. Persoonlijk ben ik wel gecharmeerd van de ruimtelijkheid van deze lens. Je moet hem wel 'met verstand' gebruiken voor een natuurlijk beeld (verticale en horizontale midden lopen recht).

Meer info en specs: klik hier.
Review The Digital Picture: klik hier.