Op 8 februari 2023 introduceerde Canon de EOS R8 als hun nieuwste full-frame camera in het EOS R-segment. De EOS R8 is het nieuwe instapmodel, waarbij je voor die tijd misschien een EOS RP of een EOS R gekozen zou hebben. De camera is vooral bedoeld voor hybride beeldmakers, die voor foto en video overstappen vanuit hun smartphone.

Ik ben een week met de EOS R8 op pad geweest en in dit artikel mijn persoonlijke bevindingen over diens fotokwaliteiten. Voor de uitgebreide video-mogelijkheden verwijs ik naar specialisten als CameraLabs (klik hier) en Gerald Undone (volgt).

Ontwerp
Uiterlijk is de EOS R8 voor 99% het tweelingbroertje van de EOS RP – compact en lichtgewicht. Groot voordeel is dus dat je lekker lichtbepakt bent, zeker als je kleinere RF-lenzen gebruikt als bijvoorbeeld de RF 35mm f/2 IS (klik hier) of de RF 24-240mm f/4-6.3 IS (klik hier). Ideaal op reportage of tijdens vakanties en uitstapjes. Nadeel kan echter zijn dat de grip voor grote handen of grote lenzen te klein is en een beroep gedaan moet worden op de optionele Extension grip (klik hier).
Ook geeft de kleine body weinig plaats voor veel knopjes. Zo ontbreekt de joystick, die we kennen van de EOS EOS R6 of EOS R7 (zie Bediening) en is er geen instelwiel op de achterzijde voor bijvoorbeeld belichtingscompensatie. Tenslotte is er geen ruimte voor aparte accu-ruimte én een aparte SD-sleuf. Deze zijn bij de EOS R8 gecombineerd en de LP-E6NH (2130 mAh, EOS R6/EOS R7) heeft daarom plaats moeten maken voor de kleinere LP-E17 van 1040 mAh.

Omdat er momenteel geen batterijgrip beschikbaar is voor de EOS R8, zul je voor een lange fotosessie of voor videowerk dus over extra accu’s moeten beschikken. Overigens kun je toch opvallend veel foto’s maken met de LP-E17 en sta je niet na een uurtje met een lege accu. Tijdens het testen met meer dan 1000 foto’s heb ik de accu maar twee keer volledig op hoeven laden over een periode van 4 dagen tijd.

Twee zaken die je niet aan de buitenkant ziet, maar wel relevant zijn in het ontwerp, zijn dat de EOS R8 niet beschikt over een 100% mechanische sluiter en dat Canon geen beeldstabilisatie heeft ingebouwd op de sensor. Hierover lees je meer in het hoofdstukje Mogelijkheden.

De EVF van de EOS R8 is prima om mee te werken. Ook bij minder licht. De lagere resolutie (1024x768 i.p.v. 1280x960 bij EOS R6) is toch goed voor een duidelijke scherpte-indruk van het onderwerp. Dat geldt ook voor het lcd-scherm.

Bediening
Zoals bij ontwerp al genoemd is, is de ruimte voor knopjes op de behuizing van de EOS R8 beperkt en is de verdeling ietwat krapjes. Dat is normaal gesproken niet zo’n probleem, maar als je bij zo’n moderne camera als de EOS R8 met zijn veelzijdige AF-systeem bijvoorbeeld de belangrijkste AF-functies wil personaliseren met elk een aparte knop, dan is de keuze beperkt. Ook miste ik de druk op de joystick om het AF-punt in het midden te zetten als hernieuwde uitgangspositie en heb je geen derde instelwiel op de camera voor bijvoorbeeld ISO of belichtingscompensatie. Allemaal niet onoverkomelijk en op te lossen met een Control-ring op de lens (klik hier) en door intensiever gebruik van My Menu (klik hier), maar je bent net iets minder alert om adequaat te reageren op wisselingen in scherpstelling of belichting. Dat kan van belang zijn bij dynamische onderwerpen als vogels, wildlife, kinderen, reportages, actie en sport.

Wat mij betreft is de bediening van de EOS R8 echter gewoon prima gezien zijn formaat  en ‘instap’-positie en kon ik in het veld redelijk vlot de instellingen aanpassen met knoppen en wielen personaliseren, met C1 en C2 en met My Menu. Te veel persoonlijke knoppen en wielen is soms ook niet handig – om te onthouden 😉.

Ten opzichte van de EOS RP is de EOS R8 wel een duidelijke stap vooruit en heeft ze alle bedieningssnufjes van de EOS R7. Bekijk daarvoor deze video (klik hier).

Mogelijkheden
Voor alle mogelijkheden van de nieuwste EOS R-modellen verwijs ik de laatste tijd steeds naar de specificaties (klik hier). Het is een te lange lijst om in het kader van een praktijkverslag allemaal te bespreken. Interessant om hier te noemen zijn echter toch 40 fps (RAW met AF) met de elektronische sluiter, geavanceerd AF-systeem, RAW pre-burst (klik hier), automatisch scherpsteltrapje met in-camera focus stack (klik hier), 4K video downsampled van 6K en 6x slow motion 1080p.

Waar ik wel even bij stil wil staan zijn twee opvallende omissies in de specificaties en dat zijn het ontbreken van een volledig mechanische sluiter en van in-camera beeldstabilisatie.
• Mechanische sluiter
Tot de komst van spiegelloze camera’s was een mechanische sluiter in een camera een vanzelfsprekendheid. Tegenwoordig zie je bij deze spiegelloze camera’s echter een verschuiving naar een elektronische variant: óf Elektronische 1^e Gordijn sluiter (EFCS) of een volledig elektronische sluiter (ES). Er zijn in die sluitermodi minder bewegende onderdelen, de opnamesnelheid kan hoger worden en camera’s kunnen volledig stil werken. Nadeel is dat ‘rolling shutter’ kan optreden (klik hier) door een relatief ‘lange’ uitleessnelheid van de sensor. Die uitleessnelheid wordt steeds korter en Canon heeft daarom bij de EOS R8 besloten om de volledig mechanische sluiter te laten vervallen. Met EFCS voorkom je dan ‘rolling shutter’ en met de ES heb je dan alle geneugten van een volledig elektronisch belichtingstijd. Het is dus eigenlijk weinig om je zorgen om te maken. Mijn EOS R6 staat altijd in EFCS en daar ondervind ik geen problemen mee. Er schijnt met EFCS en ES iets aan het bokeh te veranderen bij maximaal diafragma van zeer lichtsterke lenzen, maar dat is niet voor iedereen evident.

• Interne beeldstabilisatie
Beeldstabilisatie (IS, Image Stabilisation) is een toegevoegde waarde in je fotografie. Punt. Je krijgt minstens twee tot drie stops belichtingsvoordeel in sluitertijd ten opzichte van de ‘brandpunt-sluitertijd’-regel t=1/f seconde (klik hier). Zo kun je tijdens een binnenreportage bij een brandpunt van 200mm toch 1/50s gebruiken in plaats van 1/200s en win je dus twee stops om met lagere ISO te werken, 800 in plaats van 3200. Dat is een significant verschil in beeldkwaliteit. En zelfs bij brandpunten van 400mm of 600mm, blijft 1/50s haalbaar om scherpe foto’s uit de hand te maken. Natuurlijk geeft beeldstabilisatie je de gelegenheid om bij nog langere sluitertijden scherp uit de hand te fotograferen, maar vanaf 1/50s (tot wel een seconde) worden bewegende onderwerpen dan toch onscherp op de foto: pratende mensen, spelende kinderen, wolken, stromend water, waaiende vegetatie. 1/50s (1/60s) is een soort grenswaarden bij veel aspecten van fotografie, zoals ik eerder in een blog hebt toegelicht (klik hier)

Als je dus drie tot vier stops voordeel hebt dankzij beeldstabilisatie, dan is dat meer dan voldoende voor dagelijkse fotografie. Die marge heb je al, als je alleen IS in de lens hebt en dat hebben heel veel Canon-lenzen. Voeg je daar interne beeldstabilisatie (IBIS) aan toe, dan is dat leuk, maar bij een IS-lens heeft het toch geen echte meerwaarde. Dus als je IS-lenzen gebruikt, dan is het gemis van IBIS in de EOS R8 geen ‘deal breaker’. Jammer is natuurlijk wel dat bij lenzen zonder IS je niet beschikt over beeldstabilisatie en je aan de t=1/f-regel zult moeten voldoen. Voor video kun je het gemis opvangen met digitale beeldstabilisatie.

Prestaties
• Beeldkwaliteit
Hoge ISO
Er is een tijd geweest dat ik uitgebreid naar de beeldkwaliteit keek van ISO 800 tot ISO 6400. Bij de laatste generaties full-framecamera’s (vanaf de EOS 5D mark IV) is ruis bij hoge ISO eigenlijk geen kritische beeldparameter meer. Bij camera’s tot 30 Mp zien foto’s er bij de hogere ISO’s ongelooflijk schoon uit. Zelfs in RAW in Lightroom zonder ruisonderdrukking. Mocht je toch een korreltje teveel zien of heb je een foto sterk bewerkt, dan is de huidige ruisonderdrukking in de camera of in Topaz DeNoise zo goed, dat het eindresultaat zonder problemen op groot formaat of groot scherm gepubliceerd kan worden. De EOS R8 met zijn 24 Mp past perfect in deze trend en de beeldkwaliteit bij hoge ISO van deze nieuwe camera is zeer goed en niet te onderscheiden van een EOS R6(II) of EOS R3. Download hier (ZIP, 45 MB) JPEG's bij hoge ISO met Standaard ruisreductie.

Foto in RAW genomen in schemerige kerk. Belicht op beeldscherm. Publiek sterk onderbelicht. Lightroom Classic vindt automatische de twee personen en met optrekken van Belichting, Schaduwen en Witte tinten komt het publiek goed belicht in beeld zonder storende ruis. (Gifje in 128 kleuren, 7-bits)

Dynamisch bereik
Anno 2023 is het dynamisch bereik van een opname een belangrijker aspect van de beeldkwaliteit dan ruis bij hoge ISO’s.  En ook in dynamisch bereik blinkt de EOS R8 uit. Bijna volledig zwarte onderdelen van een onderwerp kun je in RAW in Lightroom ‘opentrekken’, nagenoeg zonder dat er vuile kleuren of harde ruis zichtbaar wordt. De EOS R8 is op dat punt vergelijkbaar met de EOS R6 mark II en veel beter dan bijvoorbeeld een ‘oudere’ camera als de EOS RP. Het is als reportagefotograaf een genot om bij wisselende belichting en hoge contrasten met dergelijke camera’s op pad te gaan.

Rolling shutter
Een aspect wat vroeger nooit ter sprake kwam was het fenomeen ‘rolling shutter’. Met het toenemend gebruik van de elektronische sluiter is dat nu echter een relevante parameter geworden in de beeldkwaliteit. De mate van vervorming door ‘rolling shutter’ is direct gekoppeld aan de uitleessnelheid van de sensor. Deze snelheid vind je echter niet in de specificaties en daarom doe ik altijd een ‘balval’-test. Van ongeveer anderhalve meter laat ik een bal vallen en maak in de ‘motordrive’ met de betreffende camera in portertstand een reeksopname met de elektronische sluiter. Hoe meer de bal een ellips is, des te sterker de ‘rolling shutter’. Ik heb dit met de EOS R6 en EOS R8 gedaan en hieronder zie je daarvan het resultaat. De EOS R8 presteert beter dan de EOS R6 gezien het aantal lijnen dat uitgelezen moet worden (R8: 4000 t.o.v. R6: 3648), maar de bal blijft een ellips. Ik heb echter wegvliegende vogels met de elektronische sluiter gefotografeerd en dan zie je geen rare artefacten. In veel gevallen is de elektronische sluiter van de EOS R8 dus prima te gebruiken.

'Bal-Val'-test voor rolling shutter. Hoe ronder de bal, des te minder rolling shutter. EOS R8 dus iets beter dan de EOS R6.

Twee vluchtstartmomenten opgenomen met RAW pre-burst. Geen opvallende rolling shutter in vleugels of vogel.

• Autofocus
Interessant om te zien is dat Canon het autofocussysteem van hun vlaggenschip de EOS R3 nagenoeg ongewijzigd heeft toegepast in een instapmodel als de EOS R8. Dit zagen we ook al bij de EOS R7, EOS R10 en EOS R6 mark II. Het enige verschil is misschien de snelheid van de DIGIC X-processor, maar verder is de werking identiek. En dat maakt de EOS R8 heel goed inzetbaar voor het volgen van bewegende onderwerpen: van spelende kinderen via snelbewegende sporters tot vliegende vogels. Hierbij is ook het instellen van de AF vereenvoudigd ten opzichte van de EOS R6 en EOS R5, omdat Canon het AF-gebied heeft losgemaakt van Volgen en van Onderwerpherkenning (klik hier). Moeilijke puntjes voor het spiegelloze AF-systeem blijven echter tegenlicht en een drukke achtergrond, maar in de meeste gevallen zul je als fotograaf verbaasd staan van hoe goed de autofocus het hoofdonderwerp onderwerp ‘ziet én vasthoudt’.

• Opnamesnelheid
Spiegelloze camera’s hebben dankzij het ontbreken van een spiegel en met gebruikmaking van de elektronische sluiter een hogere opnamesnelheid (uitgedrukt in foto’s per seconde, fps) om achtereenvolgende foto’s te maken dan DSLR’s. Daarbij is de snelheid bij gebruik van de mechanische sluiter of EFCS altijd lager dan bij de elektronische sluiter. Bij de EOS R6 is dit snelheidsverschil respectievelijk 12 fps versus 20 fps, wat redelijk dicht bij elkaar ligt. Bij de EOS R8 kun je met de EFCS 6 opnamen per seconde maken en met de elektronische sluiter zelfs 40 fps. En dat verschil is opvallend. Bij 40 fps leg je elke stand van de beweging van een sporter of vliegende vogel of van een gezichtsuitdrukking vast, maar zit de buffer na ruim 50 RAW-bestanden vol en is er een merkbare wachttijd. Bij 6 fps is de trefkans op de ideale pose/stand of het moment suprême uiteraard kleiner, maar kun je in RAW wel net zo lang doorschieten tot de geheugenkaart vol is. Het wegschrijven gebeurt ook momentaan, dus je hebt geen wachttijd na een reeksopname.

Aaneengesloten serie van vliegende aalscholver met 6 fps.

Snelheid geheugenkaartje Als een camera 40 foto’s per seconde kan opnemen, dan is een snel geheugenkaartje met veel capaciteit een vereiste. Als een RAW-bestand 25MB is, dan moet er 1 GB (40x 25 MB) aan data per seconde via de buffer naar het SD-kaartje gestuurd worden. Je kaartje is dan snel vol, dus 64 GB is een ondergrens als je een kaartje aanschaft. Deze moet ook een hoge schrijfsnelheid hebben (ca. 300 MB/s), zodat de buffer niet meteen vol zit. Dat is bijvoorbeeld een Extreme Pro SDXC 64 GB USH-II C10 V90 van Sandisk zoals ik in de test gebruikt heb (klik hier). Bufferdiepte EOS R8 met dit kaartje bij 40 fps: RAW 51x • C-RAW 94x • JPEG 110x.

Samenvatting
Ik ben met plezier met de EOS R8 op stap geweest. Hij is net zo snel als mijn EOS R7 en gebruikt diens intuïtieve AF-systeem, terwijl ik met 24 Mp full-frame bovendien het genot heb van de perfecte beeldkwaliteit bij hoge ISO’s en bij hoog contrast, zoals dat ik van mijn EOS R6 gewend ben. Tel je daar zijn videocapaciteiten op, dan zou je de EOS R8 een samensmelting van de EOS R6 (review) en EOS R7 (review) kúnnen noemen.
Met de nadruk op kunnen. Want dat zou echter teveel eer zijn. Voor wat betreft ergonomie, uitvoering, bediening, instelmogelijkheden, en semi-pro functies heeft Canon met de EOS R8 namelijk toch op veel kleine details bezuinigd, waardoor het als ‘instap’-model wel een prima 'doorstapper' is, maar geen gevorderde aspiraties mag hebben zoals de EOS R6 mark II die heeft (review).

Maar wil je voor 1800 euro een compacte full-frame camera met de hoogste beeldkwaliteit, die snel is en boordevol zit met de nieuwste technologie, dan kun je eigenlijk niet om de EOS R8 heen. Een ‘instap’-camera in het EOS R-systeem waar je de komende jaren heel veel plezier van zult hebben zonder dat je tegen de grens van zijn mogelijkheden komt.

Specificaties EOS R8: klik hier.
Review The Digital Picture: klik hier.