De eerste ‘betaalbare’ digitale camera’s met verwisselbare lenzen voor de vrijetijdsfotograaf waren van het type spiegelreflex (DSLR) met een APS-C sensor. We hebben het dan over bijna 20 jaar geleden (EOS 300D, augustus 2003). Er is in die tijd veel veranderd met een geleidelijke verschuiving van APS-C naar full-frame (EOS 5D, augustus 2005) en sinds de introductie van de EOS R (september 2018) van DSLR naar spiegelloze camera’s (MILC), zijnde het EOS R-systeem. Canon heeft ondertussen diverse succesvolle spiegelloze camera’s op de markt gebracht, zoals de EOS R6, EOS R5 en de EOS R3, maar die zijn allemaal full-frame.

Met de komst van de EOS R7 en EOS R10 gaat de geschiedenis zich echter herhalen en krijgt de vrijetijdsfotograaf toegang tot ‘betaalbare’ R-modellen met álle voordelen van een spiegelloos systeem, zonder dat ze hun geliefde APS-C sensor hoeven te missen. Want hoe mooi een full-frame ook is, APS-C heeft voor veel fotografen ongeëvenaarde kwaliteiten, waarvan in dit artikel een overzicht.

1. Compactheid
Een sensor van het type APS-C heeft een formaat van 22,5 bij 15mm (3:2, 338 mm2). Dat is een stuk kleiner dan een zogeheten full-framesensor die de afmetingen heeft van het vroegere kleinbeeld negatief, zijnde 36 bij 24 mm (3:2, 864 mm2). Dat kleinere sensorformaat heeft als groot voordeel dat de camerabody kleiner kan en dat de lenzen dankzij een kleinere beeldcirkel, ook veel compacter kunnen zijn dan een lens voor een full-framesysteem. Vergelijk een EF-S 18-55mm standaardzoomlens voor APS-C met de EF/RF 24-70mm voor full-frame en het verschil in grootte en gewicht zal meteen duidelijk zijn. Dus ben je op vakantie of op reportage tijdens een stedentrip, dan is een APS-C systeem met een EF-S/RF-S lens een veel draagbaarder combi dan een full-frame systeem en omdat er dan vaak voldoende licht aanwezig is, zal de beeldkwaliteit nagenoeg gelijk zijn.

2. Grote lens-compatibiliteit
Canon heeft voor hun grote assortiment APS-C DSLR’s (EOS 4000D tot en met EOS 7D mark II/EOS 90D) veel bijpassende EF-S lenzen. Dus stap je over van DSLR naar spiegelloos, dan kun je die met een adapter gewoon blijven gebruiken op een APS-C MILC, zoals de EOS R7 en R10. Vaak zijn ze 100% compatibel, waarover je in dit artikel meer kunt lezen (klik hier). Ook is Canon gestart met de ontwikkeling van RF-S-lenzen (RF-S 18-45mm F4.5-6.3 IS en RF-S 18-150mm F3.5-6.3 IS), die zonder adapter te gebruiken zijn op elke camera in het EOS R-systeem. De R-vatting van de EOS R7 en EOS R10 is bovendien 100% compatibel met de groeiende familie van RF-lenzen. Bovendien kun je op de EOS R7 en R10 met de EF EOS R-adapter zelfs je EF-lenzen nog blijven gebruiken met – nogmaals – geen verlies aan functionaliteit. Het zijn alleen de EF-M lenzen die niet te gebruiken zijn op een EOS R7 of EOS R10.

3. EF- en RF-beeldkwaliteit op APS-C
Met de mogelijkheid om ook RF- en EF-lenzen te kunnen gebruiken op de betreffende APS-C camera’s, profiteer je meteen van de grote beeldcirkel van die full-frame lenzen. De beeldcirkel van RF/EF is 43mm, terwijl die van een APS-C sensor slechts 27mm is. Dat betekent dat veel lensafwijkingen die zich aan de rand van de beeldcirkel van een EF/RF-lens afspelen (vignettering, hoekonscherpte, vervorming) niet of minder zichtbaar zullen zijn op de opname met een APS-C sensor. Je levert met een EF/RF-lens op een APS-C camera wel een stukje compactheid in, maar krijgt er een hogere beeldkwaliteit voor terug, omdat je met de zogeheten ‘sweet spot’ van een lens fotografeert.

4. Cropfactor
Omdat je bij een EF/RF-lens op een APS-C camera dus slechts een uitsnede van de beeldcirkel gebruikt, lijkt het of je ten opzichte van een EF-lens op een full-frame camera met een APS-C camera met diezelfde lens een stuk bent ingezoomd. Dat ‘inzoomen’ gebeurt met een factor 1,6x (36mm gedeeld door 22,5mm) en dat wordt de cropfactor genoemd. Veel wildlife- en vogelfotografen maken gebruik van deze sensorcrop, want hun EF/RF 100-400mm reikt dan eigenlijk tot een brandpunt van 640mm, waardoor verder ‘ingezoomd’ is en het vogeltje groter op de foto staat dan met die 400mm op een full-frame systeem. Op een full-frame zou je dan bij 400mm een 1.4x extender moeten gebruiken, maar dan verlies je én beeldkwaliteit én 1 stop licht. Op een APS-C camera heb je die problemen niet en werk je met de ‘sweet spot’ van de EF/RF-lens, waardoor foto’s juist van hogere kwaliteit zijn (bij de juiste omstandigheden en instellingen). Zoals gezegd, ideaal voor sport-, wildlife- en vogelfotografen.

5. Macro
Ook voor de macro- en natuurfotograaf is APS-C een prima sensorformaat. Zeker bij gebruik van een EF/RF-macrolens, zoals de EF 100mm 2.8L IS (review) of de RF 100mm 2.8L IS 1:1.4 (review). Dankzij de ‘cropfactor’ heb je van dezelfde werkafstand als op een full-frame met een APS-C EOS een krappere uitsnede, dus een hogere vergrotingsfactor. Of je hebt op een grotere werkafstand (minder verstoring van schichtige insecten) dezelfde vergroting als op een full-frame.

Ook de hoge pixeldichtheid van een APS-C sensor is een pluspunt voor de macrofotograaf. Heb je bij een full-frame sensor van de EOS R6 met 20 miljoen pixels (5472 x 3648p) een pixeldichtheid van 152 pixels in één millimeter van de sensor, bij de nieuwe EOS R7 met 32 Mp (6960 x 4640p) heb je 310 pixels/mm, het dubbele! Je ziet dus 2x meer detail en kunt grotere afdrukken maken of krappere uitsneden nemen. Zelfs de EOS R5 met 45 miljoen pixels heeft ‘slechts’ een pixeldichtheid van 228 p/mm. Klik hier voor vergelijkende macro-opnamen met een EOS R6 en EOS 90D met een EF 100mm 2.8L IS op gelijke afstand van het onderwerp.

6. Budget
EOS camera’s met een APS-C sensor zijn aanmerkelijk voordeliger dan full-frame modellen met overeenkomende functionaliteit. De verschillen kunnen oplopen tot 1000 euro of meer en dat is voor elke vrijetijdsfotograaf een relevante besparing. Ook lenzen specifiek ontworpen voor APS-C  (EF-S en RF-S) zijn voordeliger dan hun gelijke in het EF- en RF-segment.

7. Hybride APS-C DSLR
Het spiegelloze systeem heeft enkele voordelen ten opzichte van een spiegelreflex (AF, EVF, video). Zet je je APS-C DSLR echter op Live view, dan wordt het eigenlijk ook een soort spiegelloze camera met nauwkeuriger AF, gezichts- en oogherkenning, 100% AF-gebied, belichtingssimulatie en creatiever kadrering. Je zou dus kunnen stellen dat een DSLR met Live view eigenlijk een soort ‘hybride camera’ is.

Hoge ISO en scherptediepte
Meer ruis bij hogere ISO’s en een grotere scherptediepte zijn twee zaken die vaak als nadeel van de kleinere sensor als APS-C genoemd worden in vergelijking tot full-frame. Een korte bespiegeling.

Ruis
Het is inderdaad zo dat de pixels op een APS-C sensor kleiner zijn dan op een full-frame sensor, mits natuurlijk het totaal aantal megapixels ongeveer gelijk is. Omdat de pixels kleiner zijn, valt er minder licht op en moet het signaal meer versterkt worden, waardoor meer ruis ontstaat. Als je echter met een APS-C camera bij ISO 1600 de opname goed belicht en je gebruikt een matige ruisreductie, dan zul je beeldvullend op een 4K-scherm op kijkafstand van een meter, nauwelijks verschil in ruis zien ten opzichte van een opname bij ISO 1600 met een full-framecamera. Ook bij een afdruk van 45 bij 30 cm zie je vanaf armlengte nauwelijks verschil. Klik hier voor een ISO-ruis vergelijking tussen FF en APS-C.
In de studio werk je meestal met ISO 100 en kun je in landschappen, architectuur, interieur, producten en macro op statief met langere sluitertijden werken, dan kun je zo ook de ISO laag houden.
Werk je met een APS-C vaak binnen met minder licht en wil je die ISO 1600 vermijden, zorg dan voor een lichtsterke lens, waarbij je dus kunt kiezen uit het lenzensegment van EF-S, RF-S, EF én RF. Dus heel veel keus.

Scherptediepte
In principe is er geen verschil in scherptediepte tussen een APS-C en een full-frame. Als je met hetzelfde brandpunt op dezelfde afstand tot het hoofdonderwerp staat, dan zal de achtergrond in gelijke mate onscherp zijn. Omdat de APS-C echter een kleinere beelduitsnede heeft, is het onderwerp meer close-up. Wil je met een APS-C camera met die lens dezelfde uitsnede als met een full-frame, dan moet je dus achteruit. De afstand tot het hoofdonderwerp wordt groter en dus wordt de scherptediepte groter. Of je blijft op dezelfde afstand staan tot het onderwerp maar kiest een lens met een korter brandpunt. Ook dan weten we dat de scherptediepte groter wordt. Bovendien hoeft een grotere scherptediepte geen nadeel te zijn. Voor landschappen, architectuur, interieur, product en macro is dit vaak zelfs gewenst.

Samenvatting
Fotografeer je al jaren met veel plezier en naar volle tevredenheid met een APS-C DSLR, zoals een EOS 80D, dan is er - onder het motto ‘If it ain’t broke, don’t fix it’ - geen noodzaak om blindelings over te stappen naar spiegelloos full-frame. APS-C heeft in diverse gevallen nog steeds unieke functionaliteit boven full-frame. Met de komst van de EOS R7 en EOS R10, zou je nu wel kunnen overwegen over te stappen naar een spiegelloze APS-C camera en de beschikking krijgen over:
• intelligente en loepzuivere autofocus voor het volgen van mensen, dieren/vogels en voertuigen
• hoge snelheid continue opname tot 15 fps met mechanische sluiter
• elektronische sluiter met 30 fps / 23 fps
• volledig stil fotograferen
• beeldstabilisatie in de camera (EOS R7)
• uitgebreide videofuncties
Ideaal dus voor wildlife, vogels, macro en sport.

Bedenk echter ondanks al deze technologie: niet de camera maakt de foto, maar de fotograaf! Dus laat je niet intimideren door een buurman met peperdure fotospullen. En minstens zo belangrijk: de perfecte camera bestaat niet, dus overweeg bij overstap naar een andere camera zorgvuldig de sterke en zwakke punten die voor jóuw situatie echt van toepassing zijn. Een sportfotograaf langs het voetbalveld heeft immers ander gereedschap nodig dan een portretfotograaf in de studio.