Sinds 28 augustus 2020 hebben we als vervanger van onze trouwe EOS 5D mark IV de beschikking gekregen over de EOS R6 als onze hoofdcamera. We zijn al verschillende keren met de EOS R6 (en EOS R5) op pad geweest en daarbij zijn een behoorlijk aantal onderwerpen aan onze lens voorbijgetrokken. In dit artikel doen we verslag van onze ervaringen en we zullen dit overzicht in de loop van de tijd verder completeren met nieuwe ervaringen. Zo krijg je als lezer inzicht in de eventuele voors en tegens van een geavanceerde spiegelloze camera bij jouw fotografie.

Note: Dit is een uitgebreid artikel, dus spring met de hyperlinks achter de onderstaande onderwerpen naar de gewenste paragraaf. Ook zijn we geÏnteresseerd in jouw ervaringen. Laat die onder het artikel aan ons weten (spring).

1. Portretten mens en dier (spring)
2. Landschap, architectuur, interieur (spring)
3. Vogels en dieren volgen (spring)
4. Zonsondergang (spring)
5. Diversen (spring)
  - Basiliek interieur
  - Avondconcert buiten
  - Macro en product
  - Tracking schommelen

1. Portretten mens en dier
Als je met de EOS R6 via de oogzoeker (EVF) of via het variangle lcd-scherm portretfoto’s neemt van een enkel model (mens of dier), dan profiteer je maximaal van de supersnelle gezichts- en oog-AF. Of je nu op reportage bent of aan het werk in de studio, de gezichts- en oog-AF vindt het model (bijna) altijd vlekkeloos. Dat geeft je als fotograaf de zekerheid dat foto’s op het juiste punt scherp zijn (dieren dus niet op de neus) en bovendien ben je veel vrijer in de kadrering van het model. Jij kunt spontaan kaderen, terwijl de camera het hoofd/oog vasthoudt.

Er zijn echter wel twee aandachtspuntjes die we ondervonden hebben.
- Bij sterk tegenlicht (model heel donker) en in sterke schemering kan de gezichts- en oog-AF het hoofd soms (letterlijk) niet zien. Je kunt dan voor de zekerheid tijdelijk overschakelen naar Enkelpunts-AF.
- Bij meerdere mensen of dieren in de zoeker, kiest de camera zelf een gezicht: met het meeste contrast of het dichtst bij de camera. Je moet dan met de joystick (EVF) of met een tikje (LCD) zelf het gewenste model aangeven. De autofocus zal deze persoon of dit dier dan blijven volgen tot je deze ‘tracking’ annuleert.

Een belangrijk aspect bij portretfotografie is de beeldstabilisatie in de camera (IBIS). Zo krijgen EF-portretlenzen zonder IS via de EF EOS R-adapter toch een aanzienlijke stabilisatie en kun je bij weinig bestaand licht met bijvoorbeeld een EF 85mm 1.2L II bij 1/60s toch scherpe portretfoto’s uit de hand maken. Op een EOS 5D mark IV moesten we met deze lens bij 1/125s of korter fotograferen om bewegingsonscherpte te voorkomen en dat scheelt toch een stop in ISO. Ook andere gerenommeerde portretlenzen zonder IS zoals de EF 50mm (1.2L/1.4/1.8), EF 85mm f/1.8, EF 135mm f/2L en EF 200mm 2.8L, profiteren van de IBIS.

Tegenlicht is soms moeilijk voor Oog-AF.	Studioportret

Bij de nieuwste EOS-camera’s met een full-frame sensor is de hoeveelheid ruis bij hogere ISO’s gering. Goed belicht is een RAW-foto bij ISO 6400 uit de EOS R6 nog goed te gebruiken. Er is qua ruis echter weinig verschil met de EOS 5D mark IV, die destijds met zijn 30 megapixels al bijzonder ‘schone’ beelden bij hoge ISO’s produceerde.

Portret met EOS R5 bij ISO 3200	Dynamisch bereik enkel RAW-bestand

Een punt van gewenning met de EOS R6/R5 is verder het werken met flitsers in een studio, waarbij je met instellingen werkt (ISO 100, f/5.6, 1/200s) om het bestaande licht weg te flitsen. Bij een DSLR zie je door de optische oogzoeker dan toch nog het model in de verlichting van de ruimte of van de instellamp van de flitser. Maar bij een spiegelloze camera zal de EVF een zwart beeld geven, overeenkomstig met de opname zonder flits. Je kunt dus niet kaderen of scherpstellen. Dit kun je voorkomen door de optie Belichtingssimulatie op de camera uit te zetten. Het beeld in de EVF-LCD zal dan ongeacht de instellingen van de camera een gemiddelde helderheid laten zien. Zelfs in het bijna donker. Werk je met Canon Speedlites, dan zal bij het half indrukken van de ontspanner de optie Belichtingssimulatie automatisch tijdelijk worden gedeactiveerd.
Je kunt overigens flitsen met volledig mechanische sluiter en met 1^e gordijn sluiter, maar niet met de elektronische sluiter.

AF-gevoeligheid Bij veel onderwerpen hebben we gemerkt dat de autofocus van de EOS R6 en R5 veel gevoeliger is dan voorheen onze EOS 5D mark IV. Ook al sta je in het halfduister, de autofocus van de EOS R6 zal toch houvast vinden op een voorwerp met enig contrast. Ook hebben de camera’s een AF-hulplicht en hoewel dat bij portretten storend kan zijn, kan het misschien toch net die ene geslaagde foto opleveren. Het AF-hulplicht kan desgewenst uitgezet worden.

Samenvatting
Iedere fotograaf die vaak mensen of dieren voor de camera krijgt, zal de toegevoegde waarde van Gezichts- en oog-AF en IBIS van de EOS R6 en EOS R5 ervaren. Van familiekiekjes tot bruidsreportages. Je zult de AF-instellingen wel moeten leren kennen en personaliseren, maar na korte tijd zal 90% van je portretten (ook van bewegende mensen en dieren) op het juiste punt scherp zijn. 

2. Landschap, architectuur en interieur
Een belangrijk kwaliteitsaspect van een sensor - en dus van een camera - is het vermogen om hoog contrast in een onderwerp te overbruggen in een enkele RAW-opname. Dit is vooral bij landschap, architectuur en interieur van belang, waarbij je niet voor elke opname een belichtingstrapje kunt of wilt maken. Op dat punt zullen de EOS R6 en EOS R5 je niet teleurstellen. Het opentrekken van bewust onderbelichte delen van een foto’s ging bij de EOS 5D mark IV al zonder veel ‘vieze’ ruis en banding, maar met de EOS R6 is die verheldering nog schoner. Eventueel ontstane ruis zijn korreltjes en vaak niet storend in het hoofdonderwerp. Werken met belichtingstrapjes (en filters) levert nog steeds het beste resultaat op, maar voor het ‘snelle’ werk geeft een RAW-bestand uit de EOS R6 en EOS R5 je veel speelruimte om het contrast in balans te brengen. Vooral door verheldering van de onderbelichte delen en minder door het terughalen van hooglichten.

Over belichtingstrapjes en snel gesproken. Met de EOS R6 en R5 kun je 12 beelden per seconde nemen en als je dat combineert met de functie Automatisch belichtingstrapje, dan maak je in een kwart seconde (afhankelijk van sluitertijden) de benodigde drie opnamen. Beweging in het onderwerp geeft dan veel minder problemen bij de montage en bij eventuele langere sluitertijden, hoef je dankzij IBIS minder vaak een statief te gebruiken of zelfs meenemen.

Aangezien detailregistratie belangrijk is bij onderwerpen als landschap, architectuur en interieur, is de hoge resolutie van de EOS R5 (45 Mp) een groot pluspunt ten opzichte van de EOS R6 (20 Mp). Als je de EOS R5 combineert met bijvoorbeeld een RF 15-35mm, dan zul je met ‘scherpere’ foto’s thuiskomen dan met een EOS 5D mark IV. Werk je met een EOS 5DsR (50 Mp) en TS-E-lenzen dan zijn de verschillen op het punt van detailregistratie bij lage ISO’s nihil. Wil je hiervan een praktijkvergelijking, download dan de ZIP van foto’s (250 MB) genomen in de Basiliek van Oudenbosch met zowel de EOS R5 als de EOS 5DsR (klik hier).

Samenvatting
Hoewel een EOS 5DsR met TS-E lenzen voor de pro-fotograaf nog steeds voor hoogwaardig beeld zorgt in landschap, interieur en architectuur, brengen de nieuwe EOS R6 en vooral de EOS R5 toch wel de nodige voordelen ter tafel.

3. Vogels en dieren volgen
Dankzij de al eerder genoemde voortreffelijke Gezichts- en oog-AF bij mens en dier zijn de EOS R6 en EOS R5 met hun snelle ‘motordrive’ (8, 12, 20 fps) het perfecte gereedschap om bewegende dieren en vliegende vogels te fotograferen. Wij zijn in de gelegenheid geweest om een apporterende hond en zeevogels op het strand te volgen. Daarbij moeten we als eerste opmerken dat het volgen van snel en ‘willekeurig’ bewegende voorwerpen het motto ‘oefening baart kunst’ geldt. Verwacht namelijk niet bij de eerste sessie ‘vogel volgen’ dat alle foto’s scherp zijn en dat het onderwerp ook nog eens goed gekaderd is.

Tevens is het van belang dat de beeldhoek van de lens niet te krap is ten opzichte van de relatieve grootte van het te volgen voorwerp. Een hond volgen bij een brandpunt van 400mm op 40 meter afstand is niet zo’n probleem, maar wanneer de hond nadert dan wordt ie niet alleen groter, maar ook varieert zijn plaats in het kader sterker. We hebben bij het volgen van de strandvogels gemerkt dat je beter met een RF 100-500mm kunt werken, dan met een vaste 800mm-lens. Groot voordeel van deze spiegelloze camera is bovendien dat het gebied van de AF-punten zich uitstrekt over het gehele kader. Bij een DSLR is dit vaak slechts alleen het middengebied, waarbij de kans dus groter is dat de autofocus het onderwerp ‘los moet laten’ als het zich naar de rand van het kader begeeft.

Behalve de ervaring van de fotograaf en de keuze van de lens, zijn ook de AF-instellingen van belang. Canon heeft daartoe diverse ‘AF-presets’ (Cases) in Servo gemaakt die in principe goed werken, maar soms moet je toch enkele aanpassingen doen in gevoeligheid en AF-startpunt voor een optimaal resultaat. Dit is vooral van belang als er meer dan één bewegend ‘model’ in de zoeker zichtbaar is. Eén vogel volgen gaat perfect, maar één vogel in een schaar van 30 wordt moeilijker en dat is ook bij mensen zo. Iets wat bij bruiloften regelmatig kan gebeuren. Zo heb je ingezoomd alleen de bruid in beeld, maar direct daarna uitgezoomd ook de omstanders bij de ceremonie. En dan moet de gezichtsherkenning nog steeds de bruid scherp in beeld houden en niet overspringen. Dat vraagt iets andere instellingen en een andere bediening. Hierover zullen we later nog een artikel plaatsen.

Samenvatting
Voor wat betreft het volgen van dieren en vogels zijn de EOS R6 en de EOS R5 erg goede camera’s. Het vraagt enige ervaring van de fotograaf en in bijzondere gevallen aanpassing van instellingen en bediening, maar met deze camera’s kun je dergelijke onderwerpen prima in beeld brengen. We moeten het volgen nog wel uittesten bij actie tijdens wedstrijden met teamsporten, maar de eerste ervaringen zijn positief en de verwachtingen hooggespannen.  

4. Zonsondergang
Een onderwerp wat eigenlijk onder landschap valt, is het fotograferen van een zonsopkomst en -ondergang met het voordeel van een automatisch belichtingstrapje uit de hand, dankzij de snelle motordrive en de interne beeldstabilisatie van de EOS R6 en EOS R5. We noemen het fotograferen van de zon echter toch even afzonderlijk wanneer je een brandpunt van 400mm gebruikt of langer. De zon komt dan behoorlijk groot in beeld en zou je dan kaderen met de optische oogzoeker (OVF) van een DSLR, dan wordt je verblind door de helderheid van de zon. Bij een spiegelloze camera hoef je hier met de EVF geen last van te hebben als je in de P, A, T-modus fotografeert of in de M-stand met Auto ISO. De belichting van de camera ziet dan zoveel licht dat hij automatisch lage ISO’s en korte sluitertijden zal kiezen en omdat het zoekerbeeld een simulatie is van de belichting van de uiteindelijke foto, zie je dus geen verblindende zon in de EVF. De optie Belichtingssimulatie moet dan wel Aan staan. Tevens kun je nu met belichtingscompensatie direct zien of je nog iets moet over- of onderbelichten. Op een DSLR zie je dit effect als je in Live view de zonsondergang kadert.

Alle foto's uit de hand genomen. Brandpunten 500mm of meer. 

Een tweede voordeel van Belichtingssimulatie merk je als je met ND-filters werkt. Bij een optische zoeker wordt het beeldkader donkerder naargelang de dichtheid van het filter toeneemt en kun je op een bepaald moment niet meer kaderen of scherpstellen. Bij de EVF van een spiegelloze camera blijft de Belichtingssimulatie proberen door het filter heen te kijken, zoals de helderheid van de uiteindelijke foto zal worden. Je blijft dus het onderwerp zien én de autofocus blijft werken, zelfs met ND-filters die acht stops licht tegenhouden. Bij een DSLR is de oogzoeker dan volledig zwart en je moet dan weer overstappen op Live view.

Hoewel verblinding door het fotograferen van de maan niet aan de orde is, heeft een EVF toch weer voordelen boven een OVF. Je kunt namelijk beter de belichting beoordelen met de camera aan je oog. Je bent dan stabiel en kunt ook beter ‘richten’. De maan kaderen met je LCD (MILC of DSLR Live view), waarop je ook een belichtingssimulatie ziet, is soms minder eenvoudig en ben je soms je onderwerp ‘kwijt’.

5. Diversen
Behalve bovenstaande onderwerpen hebben we ook nog enkele kleine sessies gehad, waarvan we onze ervaring graag willen delen:
- Basiliek interieur
- Avondconcert buiten
- Macro en product
- Tracking schommel

- Basiliek interieur
Na de architectuur statiefsessie met de EOS R5 en EOS 5DsR in de basiliek van Oudenbosch, zijn we ook met de EOS R6 door de kerk heengelopen voor detailfoto’s uit de hand. Je merkt dan de voordelen van de stille sluiter, variangle LCD en de heldere zoeker. Ook kun je dankzij de IBIS met redelijk lange sluitertijden (en dus lagere ISO’s) toch scherpe foto’s uit de hand maken en zijn je foto’s dus ook bij weinig licht een stukje ‘schoner’. We hadden ook een EF 15mm 2.8 fisheye gebruikt en hoewel deze lens uit 1987 (!) stamt, is de samenwerking met de EOS R6 via de EF EOS R-adapter voorbeeldig.

- Avondconcert buiten
Jaarlijks zijn in de zomer diverse openlucht avondconcerten in het stadspark, maar dit jaar waren deze verplaatst naar september, waarbij het al donker was bij aanvang. Ook was er geen vrij toegang, zodat ik met mijn EOS R6 met een 400mm vanachter een dranghek op 100 meter naar het podium keek. En hoewel je dan in het duister op grote afstand staat, stelt de EOS R6 je toch in staat om met verrassend goede foto’s én video thuis te komen. Door de EVF kun je net iets eenvoudiger over- en onderbelichting regelen en ook de IBIS zorgt er hier weer voor dat de sluitertijden iets langer kunnen zijn en de ISO’s een stopje lager. Door de grote afstand, duisternis en hoge contrast op het podium werkte de gezichts- en oog-AF niet optimaal, dus ben ik overgeschakeld op Eenpunts-AF. Met een scherptediepte van bijna 15 meter is dan toch het hele podium scherp.

- Macro en product
Voor macro- en productfotografie waarbij je vanaf statief werkt en voornamelijk het variangle-LCD gebruikt voor kadering, presteert een EOS R6 of EOS R5 niet zo veel anders dan een DSLR in Live view met een dergelijk lcd-scherm. Het beeld uitvergroten en touch-AF werken hetzelfde. Zet de instelling voor wisselen tussen LCD en EVF op de EOS R6/R5 dan wel op Auto1, zodat het lcd-scherm niet ongewild ‘uitgaat’ bij bediening van het lcd-scherm. De EOS R of EOS RP hebben deze instelling niet en moet je daarvoor de knopbediening nog aanpassen (klik hier).

Groot pluspunt van de EOS R6 of EOS R5 is dat ze snel en eenvoudig een automatisch scherpsteltrapje kunnen maken en dat je zo insecten, bloemen en kleine producten met een grote scherptediepte op het hoogste scherpteniveau kunt vastleggen. Ook de elektronische sluiter is uniek voor spiegelloze camera’s en je hebt dan geen bewegingsonscherpte ten gevolge van ‘shutter shake’.

- Tracking schommel
Gezichts- en oog-AF verhogen in combinatie met Servo AF en de snelle ‘motordrive’ de kans op scherpe foto’s van bewegende onderwerp. Als die beweging op ongeveer gelijke afstand van de camera van links naar rechts gaat (en omgekeerd), dan is de uitdaging niet groot. Ook bij een auto of fiets die op je af komt rijden hoeft het AF-systeem niet tot het uiterste te gaan. Interessant wordt het pas om frontaal een schommelend kind scherp in beeld te houden. Dat is een beweging in de as van de lens én bovendien niet eenparig, dus met steeds een andere snelheid. Het zal duidelijk zijn dat de trefkans kleiner is dan bij een wandelende persoon, maar 50% van de foto’s was toch goed van scherpte. Als het model meewerkt door in de camera te blijven kijken, dan kan dit percentage nog verder stijgen, afhankelijk van scherptediepte en sluitertijd.

Samenvatting
Waren  vorig jaar onze eerste stapjes met de EOS RP nog enigszins onwennig, nu met de EOS R6 gaan we vol vertrouwen op pad. Ongeacht het onderwerp. Ongeacht de omstandigheden. De EOS R6 en EOS R5 zijn overigens nog steeds niet perfect (welke camera is dat wel?), maar ze zijn wel de kinderziektes van het spiegelloze systeem ontgroeid en geven de fotograaf nu middelen (gezicht- en oog-AF, IBIS, elektronische sluiter, snelle ‘motordrive’, belichtingssimulatie) die bij een DSLR niet mogelijk zijn. Hoe goed camera’s als de EOS 5D mark III/IV, EOS 6D mark II, EOS 90D of EOS 7D mark II ook (nog steeds) zijn.