Op 13 februari 2020 kondigde Canon de nieuwe EOS R5 aan en pas half juli lag deze camera in de winkel. Zelden was de tussenliggende periode zo lang en zelden stegen de hooggespannen verwachtingen tot zo’n niveau. Half augustus mochten wij met de EOS R5 op pad en in deze review een verslag van onze bevindingen ten aanzien van diens fotokwaliteiten. De videomogelijkheden met de EOS R5 bespreken we in een later stadium. Een review van de EOS R6 vind je hier.

Ontwerp en mogelijkheden
Spiegelloze camera’s zijn volwassen geworden en gelukkig zijn ze daarmee ook ‘gegroeid’ voor een betere handligging en balans. Nog steeds weegt de EOS R5 circa 150 gram minder dan een EOS 5D mark IV en is hij ook iets kleiner, maar dat doet nu geen enkele afbreuk meer aan de ergonomie en de bediening van de EOS R5. Hij ligt geweldig in de hand en alle knopjes en wieltjes zijn zo gepositioneerd dat je ze na enige tijd blindelings kunt vinden en ook niet abusievelijk indrukt. Alle knopjes en wieltjes kunnen verregaand gepersonaliseerd worden en ook als eigen sets (C1-C3) opgeslagen worden.

Voor de balans met telelenzen is de batterijgrip BG-R10 een prima uitbreiding. Ook omdat je dan het hogere batterijgebruik van een spiegelloze camera kunt compenseren met twee accu’s. De EOS R5 is stof- en spatwaterdicht, heeft twee kaartsloten (CFExpress en SDXC USH-II, klik hier voor meer informatie), koptelefoon- en microfoonaansluiting, wifi met Bluetooth en nog veel meer opties. Wil je alle specificaties en mogelijkheden van de EOS R5 eens op je gemak bekijken, ga dan naar de productpagina op de site van Canon (klik hier).

Accu’s Een spiegelloze camera verbruikt meer stroom dan een DSLR. Zeker als het gaat om een ‘snelheids- en filmmonster’ als de EOS R5. Canon heeft daarom het vermogen van zijn standaard LP-E6 ruim 15% verhoogd van 1800 mAh naar 2130 mAh (LP-E6NH). Ondanks dit grotere vermogen is het toch raadzaam om bij een hele dag fotograferen minstens twee volle reserve accu’s in je tas te hebben. Ga je filmen, dan is nog een extra set niet onverstandig.

Bediening
De EOS R5 is qua bediening een echte EOS en je bent er zo mee vertrouwd. Wat meteen opvalt is het zachte geluid van de mechanische sluiter, zelfs bij een serie-opname. Je bent veel minder aanwezig als fotograaf en je hoort toch een geluid ter bevestiging dat je een foto gemaakt hebt. Natuurlijk heeft de EOS R5 een elektronische sluiter die volledig stil is, maar dan mis je soms toch de auditieve feedback dat je een foto gemaakt hebt.
Over geluid gesproken valt het op dat de EOS R5 bij aanzetten en uitzetten een soort bromgeluid laat horen. Dit is het in- en uitschakelen van de IBIS. Dat is even wennen.

De EVF heeft een zeer hoge resolutie met een hoge verversingsgraad en je ziet dus een groot, haarscherp zoekerbeeld zonder enige vertraging. Ook bij minder licht. De overgang van de OVF van een DSLR naar de EVF van de EOS R5 vraagt nauwelijks nog enige gewenning. Alleen in de studio bij flitswerk is het handig om de Belichtingssimulatie handmatig op Uit te zetten, anders zie je een zwart beeld in de EVF.

Een minpuntje van de EOS R/RP is dat bij bediening van het LCD dit scherm zwart wordt door de wisselsensor naast de EVF. Je kunt dit met een kleine aanpassing voorkomen (klik hier), maar bij de EOS R5 is nu standaard de nieuwe optie opgenomen dat wanneer het LCD uitgeklapt staat, de wisselsensor automatisch wordt gedeactiveerd. Slim en handig.
Over de bediening is verder nog veel meer te vertellen, waarvan we de komende maanden zeker verslag zullen doen. 

Prestaties
In de week die wij de camera op de redactie hebben, kunnen we natuurlijk niet alle facetten van de EOS R5 bespreken. Dat zullen we dit najaar doen aan de hand van de EOS R6, die dezelfde functionaliteit heeft. We bespreken in dit artikel de volgende punten.
• Resolutie
• Ruis bij hoge ISO en dynamisch bereik bij ISO 100
• Oog-AF bij mens en dier en tracking
• Beeldstabilisatie in camera (IBIS)

Resolutie
Met 45 megapixels (8192 x 5464 pixels) heeft de EOS R5 een heel hoge resolutie en moet alleen de EOS 5DsR (50 Mp) boven zich dulden. Met de juiste lens, optimale instellingen en goede scherpstelling laat de EOS R5 het fijnste detail zien en zijn de resultaten bij ISO 100 vergelijkbaar met de foto’s uit de EOS 5DsR. We zijn met beide camera’s met de TS-E 17mm en TS-E24mm naar de Basiliek van Oudenbosch geweest en hier (ZIP, 250MB) kun je zelf de verschillen in scherpte zien. Ook voor interieur- en landschapsfotografie presteren de genoemde camera’s op het punt van detailregistratie nagenoeg identiek.

De EOS R5 legt met zijn 45 Mp wel meer scherpte vast dan de 30 Mp van de EOS 5D mark IV of EOS R. Toch zijn de verschillen alleen zichtbaar op 100% in Photoshop en druk je foto’s af op 60 bij 40 cm (340 dpi vs. 280 dpi), dan moet je bijna met je neus op het papier om significante verschillen te zien in scherpte. Wil je zelf testfoto’s van de EOS 5D mark IV en de EOS R5 bij ISO 100 naast elkaar zien, download dan foto’s van onze testcase en een focusstack van een passiebloem (klik hier, ZIP, 50 MB).

Een resolutie van 45 miljoen pixels geeft natuurlijk wel de mogelijkheid om flink te croppen en met een ‘cropfactor’ van 1,5x resteren nog steeds 20 Mp, dus de resolutie van de EOS R6. Dit is – bij lage ISO’s – een interessant gegeven voor wildlife- en vogelfotografen. Die 1,5x is dient dan als ‘ingebouwde’ extender zonder dat je lichtsterkte verliest. 

Ruis en dynamisch bereik
De ruis bij hoge ISO (3200, 6400) van de EOS R5 (45 Mp) is in RAW, in Lightroom (zonder ruisonderdrukking) op 100% iets hoger dan van de EOS 5D mark IV (30 Mp), maar minder dan van de EOS 80D (24 Mp), die een hogere pixeldichtheid heeft als de EOS R5 (71.000 px/mm2 vs. 52.000 px/mm2).
Verklein je de foto’s van de EOS R5 tot 30 Mp, dan wordt het ruisniveau van de EOS R5 ook lager dan van de EOS 5D mark IV, terwijl de detailscherpte iets hoger wordt. Dus uiteindelijk zullen de foto’s van de EOS R5 op standaardpublicatie (print 45x30cm en beeldscherm 4K) visueel scherper en schoner zijn dan die van elke andere EOS, full-frame of APS-C.
Al met al zijn opnamen met de EOS R5 tot ISO 3200 en 6400 met enige ruisonderdrukking prima bruikbaar, mits ze goed belicht zijn. Tot ISO 1600 zijn de foto’s nagenoeg ruisvrij op 100% en dat is een prima prestatie voor een camera met zoveel pixels.

Behalve ruis is ook het dynamische bereik van een sensor een belangrijke parameter in de beoordeling van de beeldkwaliteit. Met het verhelderen van 5 stops van een onderbelicht deel van de foto vertoont de EOS R5 op dezelfde resolutie een duidelijk schoner beeld dan de EOS 5D mark IV, zowel voor wat betreft banding als ruis. De EOS R zit tussen deze twee camera’s in. Wil je zelf de ruis en het dynamische bereik zien van de EOS R5, bekijk dan de onderstaande clip en download desgewenst de bijbehorende RAW-bestanden (klik hier, ZIP, 300 MB)

Oog-AF (mens en dier), tracking en motordrive
Oog-AF (mens en dier), gevoelige tracking en snelle motordrive zijn drie aspecten van de nieuwe EOS R5 die veel aandacht krijgen in de media en dat is zeker niet onterecht. Door de beeldsensor als AF-sensor te gebruiken én algoritmes toe te voegen om ogen, gezichten en voorwerpen te vinden en te volgen, krijg je in de EVF een niet eerder geziene tracking-ervaring van bewegende voorwerpen (zie ook deze clip).

Canon lijkt daarmee marktleider te zijn geworden. Soms ziet de camera eerder een bewegend voorwerp in het kader dan de fotograaf, ook al is het een vogel op grote afstand. Dus voor elke fotograaf die mensen en dieren voor de lens krijgt (huwelijk, reportage, vogels, wildlife, portret), is de EOS R5 een ‘game changer’, waarbij de ‘hit rate’ voor scherpe ogen en gezichten aanzienlijk zal toenemen. Het is echter geen 100%, want hoewel de tracking bewegende voorwerpen heel goed kan vinden en vasthouden, zijn er nog steeds aspecten waardoor het scherpstelpunt toch nog een fractie kan afwijken. Ook bij minder licht wordt de nauwkeurigheid en snelheid van de tracking minder.

Van een persoon die in een rechte lijn naar de camera toe wandelt, is bij 20 fps en bij 1/250s ruim 90% van de foto’s scherp op het gezicht. Dat percentage wordt minder naar 50 tot 75% bij een apporterende hond, ondanks dat het AF-blokje het hoofd redelijk goed ‘vasthoudt’. Ook de ervaring van de fotograaf met het bewegende onderwerp zal de trefkans bepalen.

Beeldstabilisatie, IS en IBIS
Beeldstabilisatie in camera (IBIS) of lens (IS) is bedoeld om bewegingsonscherpte door trilling van de camera te voorkomen, zonder bij korte sluitertijden te moeten werken die voldoen aan de vuistregel t=1/(2*f) (klik hier). Vroeger was dit t=1/f, maar door de hoge resolutie van camera’s tegenwoordig moet de sluitertijd een factor twee korter zijn. Dus bij een brandpunt (f) van 200mm moet je zonder beeldstabilisatie uit de hand een sluitertijd hebben van 1/400s of korter om geen bewegingsonscherpte te zien. Als beeldstabilisatie in de praktijk 3 stops winst oplevert, dan betekent dit dat ook bij 1/50s nog een scherpe foto uit de hand genomen kan worden bij 200mm. Je kunt die winst besteden aan een lagere ISO of grotere scherptediepte (kleiner diafragma). Bij dergelijke rekensommetjes moet wel opgelet worden dat de sluitertijd ook weer niet zo lang wordt dat bewegingsonscherpte ontstaat door beweging van het onderwerp, dus bij bewegende mensen, dieren en wolken/water. Een vliegende vogel ‘bevriezen’ doe je bij 1/1000s of liever nog korter, ongeacht of je de beschikking hebt over beeldstabilisatie of niet.

Canon heeft al jaren een uitgebreid aanbod van lenzen met beeldstabilisatie (IS). De EOS R5 is de eerste camera die beschikt over In-Body Image Stabilization (IBIS), zodat ook met niet-IS lenzen de kans op bewegingsonscherpte kleiner is, Denk hierbij aan de EF 50mm 1.8 STM, RF 50/85mm 1.2L en zelfs ‘oudjes’ als de EF 200mm 2.8L of EF 400mm 5.6L. Tevens werken lenzen met IS en IBIS van de EOS R5 samen wat betekent dat een nog stabieler beeld verkregen wordt en uit de hand met nog ‘langere’ sluitertijden gewerkt kan worden.

We hebben de IBIS van de EOS R5 in de praktijk getest en het levert met niet-IS lenzen ongeveer twee tot drie stops voordeel op. Bij een EF met IS, is de praktische winst ruim drie stops en met RF-lenzen met IS konden wij tot vier stops komen. Bij f=400mm maak je dan in 90% van de gevallen bij 1/50s een scherpe foto uit de hand. Met de RF 15-35mm kregen we bij 15mm met een sluitertijd van een halve seconde nog een redelijk scherp beeld. Het voordeel van IBIS, al dan niet gecombineerd met IS, zal per fotograaf, per brandpunt en per onderwerp verschillen, maar is in ieder geval een welkome functie op de EOS R5, zowel bij fotograferen als bij filmen. Het maakt een statief echter nog steeds niet overbodig.

Samenvatting
Afgezien misschien van de EOS 1DX mark III is de EOS R5 volgens ons de beste fotocamera (DSLR/MILC) die Canon ooit op de markt heeft gebracht. Zeker als je daarbij zijn videokwaliteiten nog eens bij optelt. Punt.
Hoge resolutie, ruisarme hoge ISO’s, groot dynamisch bereik, in-camera beeldstabilisatie, supersnelle processor, oog-AF bij mens en dier, intelligente tracking, snelle motordrive met grote buffer, compacte en ergonomische body, uitvoerig te personaliseren bediening en veel, heel veel mogelijkheden. Van welke EOS-camera je ook overstapt, je gaat er met de EOS R5 fototechnisch áltijd op vooruit.

De EOS R5 is dus de bijna-perfecte camera, maar zijn kwaliteiten komen echter pas echt tot bloei in de handen van de ervaren (pro-)fotograaf, die ondanks al het technische vernuft nog steeds het belang kent van filters, van trapjes, van goed belichten en scherpstellen, van een statief en die tevens door ervaring en voorbereiding zijn onderwerp door en door kent. Het is een misvatting te geloven dat de EOS R5 alle fouten van de fotograaf kan corrigeren. Er kunnen nog steeds (heel veel) foto’s mislukken. Desondanks zijn wij super enthousiast over de EOS R5, die dus wat ons betreft een echte pro-camera is.

Wil je als vrijetijdsfotograaf een sprong voorwaarts maken in cameratechniek, kijk dan eens naar de EOS R6. Het tweelingbroertje van de EOS R5, maar dan met 20 megapixels, zonder 8K-video en ruim 1800 euro voordeliger. Onze review van de EOS R6 vind je hier.

Wil je een écht uitgebreide review lezen (Engels) van de EOS R5, kijk dan op The Digital Picture: klik hier.

Download de handleiding: klik hier.

Met dank aan Rob van Esch: www.architectuurfotograaf.nl