Voor je zie je een adembenemend landschap en in je hand een camera. Hoe krijg je het dan voor elkaar om de weidsheid die je ter plekke ervaart ook in een foto vast te leggen? Probeer het eens met een panoramafoto. Met een EOS-camera, de juiste voorbereidingen en PhotoStitch is dat zo gebeurd.

Wat is een panorama?
Een panoramafoto is een opname waarvan in het algemeen de horizontale beeldhoek groter is dan van onze ogen en is dus een breedbeeld. Hoewel elke hoogte-breedteverhouding gebruikt kan worden is 17:6 een redelijk klassieke standaard. Je hebt dan een relatief grote beeldhoek, maar toch blijven details bij een afdruk van 40 cm breed redelijk goed zichtbaar.

Voorbereiding
Een panoramafoto maak je niet uit één opname, maar monteer je op de computer uit een serie overlappende foto's. Om tot bovengenoemde verhouding te komen, moet je dan 3 foto's (3:2) maken die elkaar ongeveer voor de helft overlappen. Om tot een goed eindresultaat te komen is een goede voorbereiding noodzakelijk.

• Werk bij voorkeur vanaf een stabiel statief, zodat de overlappende foto's zoveel mogelijk horizontaal op dezelfde hoogte genomen worden. Als de kop van het statief een waterpasoog heeft, dan kun je heel nauwkeurig werken. Let goed op het onderwerp in de zoeker en gebruik markante punten in het onderwerp om de overlap op te baseren. Dus een boom die in de eerste foto rechts in het kader staat, moet bij de volgende foto links staan.

• Gebruik een lens met een brandpunt tussen 18 en 55mm afhankelijk van de hoeveelheid voorgrond die je wilt vastleggen. Zoom tijdens het maken van de serie niet in of uit.

• Zet de witbalans bij voorkeur op een voorkeuze, zoals Daglicht (5200K). Zo voorkom je dat de kleuren van de deelfoto's verschillend zijn, omdat de automatische witbalans elke deelfoto apart corrigeert.

• Hoewel de scherptediepte van panoramafoto's vaak groot is, is het scherpstelpunt belangrijk en kun je het best handmatig scherpstellen en dit tijdens het nemen van de serie niet meer wijzigen. Is de scherpte van de voorgrond belangrijk, stel dan niet scherp op oneindig, maar halverwege het onderwerp.

• Ook de belichting kun je beter niet overlaten aan de automatiek van de camera. Verschilt namelijk de helderheid van het onderwerp in de deelkaders, dan zal de belichting van de overlappende delen verschillend zijn en dat resulteert in zichtbare overgangen bij de montage. Om de belichting handmatig te regelen, zet je de camera eerst in de Av-stand met diafragma f/8 (hoogste scherpte) en kader vervolgens de drie deelfoto's, waarbij je telkens de ontspanner half indrukt. De camera geeft dan steeds een bijbehorende sluitertijd. Bereken hiervan het gemiddelde. Zet de camera in de M-stand en stel f/8 en de berekende sluitertijd in en maak dan de drie opnames.

• Vermijd zoveel mogelijk onderwerpen waarin veel bewegende onderdelen aanwezig zijn. Dit bemoeilijkt de montage achteraf, omdat de software geen overeenkomstige punten kan vinden. Wolken kunnen een probleem zijn. Fotografeer met de richting van de wolken mee en neem de drie opnamen snel achter elkaar.

• Gebruik voor optimale scherpte de zelfontspanner (2s).

• Wil je echt de hoogste kwaliteit, dan zet je de camera in RAW in plaats van JPEG.

FORMAAT Je zult denken 'maar drie overlappende foto's, is dat niet weinig?' Inderdaad, het aantal overlappende foto's kan zelfs uitgebreid worden tot 360° rond, maar het grote probleem is dan dat de publicatie daarvan alleen op internet of een beeldscherm mogelijk en zinvol is, wil je nog detail zien. Wil je een panorama afdrukken dan is de genoemde 17:6 erg mooi en is op een A3 ongeveer 40 bij 14 cm groot.

Montage
Hoe de exacte werking is van PhotoStitch volgt in een workshop in een van de volgende nummers, maar het basisprincipe is erg eenvoudig en bestaat uit drie stappen. Open eerst de drie betreffende deelopnames en zorg dat ze in de juiste volgorde staan. Als de foto's direct uit de camera komen, dan herkent Photostitch automatisch de exif-waarden en dus ook het gebruikte brandpunt. In de tweede stap hoef je dan eigenlijk niets meer te doen dan op de knop Start te klikken. PhotoStitch begint met rekenen en produceert redelijk vlot het resultaat van de montage. In de derde stap kun je het panorama bijsneden en opslaan.
Ben je uitgegaan van drie foto's van 10 Mp (3888 bij 2592 pixels), dan wordt het panorama ongeveer 2500 bij 7100 pixels. Wil je dit op groot formaat afdrukken, dan kan dit tot ongeveer 170 bij 60 cm. Doe je dat op canvas en hang je dat aan de muur, dan is dat een pronkjuweel in je woonkamer.

LET OP Hoe korter het brandpunt (dus meer groothoek) en hoe korter de voorwerpsafstand, des te moeilijker zal de montage van de deelfoto's zijn. Een panorama maken van overlappende foto's van een kleine ruimte binnen is daarom niet eenvoudig.

Conclusie
Een goed begin is het halve werk en met een EOS-camera, PhotoStitch en de juiste voorbereiding maak je de meest waanzinnige panorama's. Zelfs met twee overlappende foto's wordt je blikveld al een stuk groter en je hoeft dan geen supergroothoeklens mee te nemen. Vergeet de panorama-optie dus niet als je op vakantie bent.

Software-tip: PhotoStitch is in zijn klasse een perfect programma om panorama's te monteren uit overlappende foto's. Werk je echter met afwijkende onderwerpen en met groothoek- of zelfs fisheye-lenzen, dan komt ze functionaliteit tekort. Ben je dus professioneel met panorama's bezig, kijk dan eens naar PT Gui. Je kunt er zelfs direct RAW-bestanden in verwerken en ook matrix-montages met deelfoto's zowel in horizontale als verticale richting. Dit programma van Nederlandse makelij is te vinden op www.ptgui.com/ .