Op EOSzine hoef ik mij niet meer te introduceren en de meeste van jullie kennen inmiddels mijn werkterreinen, namelijk architectuur-, landschaps- en Industriële nachtfotografie. Mijn hang naar architectuurfotografie is ontstaan in de periode dat ik woonde en werkte in Beijing (China). Daar heb ik meer dan een decennium (2005-2017) majeure projecten van SOHO China, de number one real estate developer, gefotografeerd. In dit blog, wat uit twee delen bestaat, wil ik mijn opgedane kennis en ervaring op het gebied van architectuurfotografie met jullie delen.

De veelvormigheid van architectuur
In mijn Masterclass Architectuurfotografie begin ik steevast met de definitie van architectuur van Vitruvius Pollio, een Romeinse architect, ingenieur en schrijver in de 1e eeuw voor Christus, bekend om het vroegste werk over architectuur: Architectura Libri Decem. Daarin stelt hij dat architectuur gestoeld is op drie principes: esthetiek, duurzaamheid en utiliteit waarbij geen van deze drie mag overheersen. Volgens Vitruvius is architectuur de kunst en wetenschap van het ontwerpen van de bebouwde omgeving zoals gebouwen, woningen, interieurs, landschappen, woningen en objecten. Dat wil zoveel zeggen dat architectuur een schier oneindig spectrum aan verschijningsvormen kent.

Een bijzonder onderwerp
Gebouwen zijn doorgaans onderwerpen met buitengewone afmetingen wat daarom een aangepaste benadering vereist. Je zult het dus vrijwel altijd met bestaand licht moeten fotograferen en zoals we weten is dat grillig en onvoorspelbaar. Daarom moet je ook licht leren begrijpen en weten wat het doet met een gebouw. En vervolgens is dat weer gerelateerd aan je concept: wil je een dramatische sfeer met dreigende wolkenpartijen, een warme aanlichting tijdens een sunset of een night shot met opzienbarende verlichting? Waar staat het gebouw? Is het vrijstaand of bevindt het zich in een dichte geürbaniseerde omgeving? En in dat laatste geval: hoe verhouden deze gebouwen zich tot elkaar? Je moet je dus terdege voorbereiden en goed nadenken hoe je het gaat aanpakken voordat je werkelijk besluit op een locatie te gaan fotograferen.

Observatie en locatie scouting
Leer te observeren en waar te nemen, ontwikkel een instinct om visuele aspecten in een andere context te zien, probeer je verwondering over te brengen in beelden en op deze manier een verhaal te vertellen. Als je deze kunst verstaat kun je van de meest alledaagse onderwerpen sprekende foto’s met bezieling maken en dat geldt ook voor architectuurfoto’s. Locatiescouting is hieraan gerelateerd. Ga pas fotograferen zodra je weet wat de beste spots of invalshoeken zijn en op welke tijdstip je daar moet gaan staan om de foto’s te maken die je voor ogen hebt. Ik ben vaak te gretig geweest en dan kwam ik er na een shoot achter dat ik de beste standpunten over het hoofd had gezien waardoor ik weer terug moest. Nu hoort dat gewoon bij een leerproces maar mijn advies is om je grondig voor te bereiden zodat je doelgericht te werk gaat.

Tailor the light to your subject
Hiervoor heb ik het al aangestipt; je moet licht leren begrijpen. Misschien klinkt dat zwevering maar is het beslist niet. Want de atmosfeer in een architectuurfoto wordt volledig bepaald door het soort licht en minder door de compositie. Onder landschapsfotografen is het algemeen bekend dat je het mooiste licht hebt in de vroege ochtend of bij zonsondergang. In architectuurfotografie is het niet zoveel anders alhoewel het palet daar breder is. Wil je een gebouw zo clean mogelijk fotograferen (real estate) dan kies je voor daglicht maar voor een dramatische lading is een sunrise of sunset met mooie kleurschakering en dramatische wolken hèt moment. In wezen heeft elke weertype of licht z’n charmes maar het is aan jou om dat naar je hand te zetten voor een subliem resultaat, ofwel: ‘Tailor the light to your subject’ een statement dat hout snijdt!

Architectuur Studieobject
De beste manier om al het voorgaande in je vingers te krijgen is een studieobject. Persoonlijk heb ik enige jaren geleden het iconische Antwerpse Havenhuis, ontworpen door Zaha Hadid, tot mijn studieobject verkozen. In een tijdsbestek van anderhalf jaar en 25 shootings heb ik het gebouw vanuit 28 verschillende invalshoeken en standpunten gefotografeerd, telkens bij wisselende licht- en weersomstandigheden. Dat heeft me 200 uur gekost, inclusief reistijd, shooting en editing. De portfolio presenteer ik tijdens mijn Masterclass architectuurfotografie waarmee het ik nut van een studieobject kan onderbouwen. Ik zou zeggen: zoek een interessant gebouw in jouw omgeving en ga er zo vaak mogelijk fotograferen en experimenteer er op los met licht in invalshoeken. Je zult verbaasd zijn over de steile leercurve en resultaten!

Convergerende verticalen
Convergerende verticalen is een term dat het effect beschrijft wanneer parallelle lijnen in een foto naar elkaar toe lopen ofwel perspectivische vertekening. Dat effect kan in een architectuurfoto best gebruikt worden om een dynamisch effect te bereiken maar rechte lijnen is de norm in architectuur. Perspectivische vertekening treedt simpelweg op wanneer je de camera moet kantelen omdat je het gebouw niet in één keer kunt framen. Telelenzen hebben hier minder last van dan groothoeklenzen maar die gebruik je wel het meest in architectuurfotografie. De perspectivische vertekening in een interieur kun je voorkomen door een hoger standpunt te kiezen, bijvoorbeeld door op een trapje te gaan staan, maar dat werkt niet wanneer je een exterieur moet fotograferen. Een drone kan ook een oplossing zijn maar dat is vaak niet toegestaan en het laat geen lange sluitertijden toe.

Correctie convergerende verticalen
Er zijn drie methodes om convergerende verticalen ofwel perspectivische vertekening te corrigeren, namelijk een hoger standpunt kiezen (zoals hiervoor omschreven), gebruikmaking van een tilt-shift lens ofwel softwarematig in de post production. Omdat je dan een file flink moet uitrekken verlies je vaak veel van de content en lever je ook aanzienlijk kwaliteit in. Om dat contentverlies te voorkomen moet je het onderwerp zo weid mogelijk fotograferen (wat niet altijd mogelijk is). In de prille jaren van mijn fotografiecarrière deed ik het ook op die manier maar toen ik voor SOHO China ging werken werden er hogere eisen gesteld en was een (Canon) tilt-shift lens de uitkomst. Ze bieden ongekende voordelen voor architectuurfotografie (ook image quality) maar het nadeel is dat ze schreeuwend duur zijn. Daarom is het vooral weggelegd voor de gefortuneerde amateur of pro’s die er dagelijks mee moeten werken en geen tijd hebben voor arbeidsintensieve correctie achteraf.

Volgende keer deel 2 met 'Stijlen en effecten in architectuurfotografie'.

Tony Vingerhoets

9 december 2021 Weelde, België