In dit artikel sta ik op verzoek van een lezer, kort even stil bij het onderwerp vliegtuigfotografie en dan vooral van op grote hoogte vliegende lijntoestellen. Aan de orde komen gereedschap, instellingen, helderheid lucht en naar de bewerking.
Gereedschap
Een vliegtuig op 10 km hoogte vanaf de grond fotograferen vraagt hetzelfde gereedschap als wildlife- en vogelfotografie. Dus lange brandpunten en sensors met een hoge pixeldichtheid, om het kleine onderwerp zo groot mogelijk in beeld te kunnen brengen.
Hoogte en afstand
Lijnvliegtuigen vliegen in het algemeen op een hoogte tussen 8 en 13 km. Dat is een heel eind om te overbruggen met een fotocamera. De afstand is echter nog veel groter omdat je vaak onder een hoek fotografeert. Als de hoek 45° is en de hoogte is 10 km, dan is de afstand van camera tot vliegtuig ongeveer 14 km. En dat scheelt nogal in grootte van het beeld en ook de scherpte van het onderwerp. |
 |
De voorbeelden in dit artikel zijn genomen met een EOS R7 (klik hier) wat een ideale camera is voor dit type vliegtuigfotografie. Ten eerste omdat dankzij de APS-C sensor van deze camera het brandpunt van de lens met 1,6x wordt verlengd (=krappere beelduitsnede) dan bij een camera met een full-frame sensor en je dus meer bent ‘ingezoomd’. Een RF 100-400mm f/5.6-8 IS (klik hier) reikt dan tot ‘640mm’ en dat is ook meteen de ondergrens in brandpunt om het vliegtuig met enig detail te kunnen registeren. Met de RF 600mm f/11 IS kom je tot 960mm* (klik hier) en met de RF 800mm IS zelfs tot 1280mm* (klik hier). De drie genoemde RF-lenzen zijn relatief licht en je kunt een vliegtuig dus prima uit de hand volgen. Het andere grote pluspunt van de EOS R7 is de hoge pixeldichtheid van de sensor (96.000pixels/mm2). Met de RF 100-400mm IS op 400mm registreer je met een dergelijke sensor een vliegtuig (lengte circa 70m) op ongeveer 10 km hoogte op ongeveer 750 pixels lengte. Met de nodige contextuele ruimte eromheen wordt de foto dan ongeveer 2000 pixels breed. Genoeg voor weergave op full-HD of een scherpe A4-print.
EOS R7 Autofocus
Een derde voordeel van de EOS R7 om vliegtuigen te fotograferen is zijn zeer goede autofocussysteem. Bij helder weer ‘plakt’ het AF-punt in Servo en Volgen als een magneet vast aan het vliegtuig. Is het ‘zicht’ slecht, dan kan de autofocus echter moeite hebben met volgen, maar dan heeft het ook weinig zin om foto’s te maken, aangezien het beeld van het vliegtuig dan erg vertroebeld zal zijn. |
Instellingen
Hoewel de absolute snelheid van lijnvliegtuigen hoog kan zijn (900 tot 1000 km/h), is door de grote afstand de relatieve snelheid redelijk laag (lange zoekerverblijftijd, klik hier) en hoef je niet met extreem korte sluitertijden werken. Bij 1/500s ‘bevries’ je beweging van het vliegtuig en ook grotendeels van de camera. In dat laatste geval helpt het ook om beeldstabilisatie te gebruiken. Bij f/8 zal de ISO dan variëren tussen 100 en 400, afhankelijk van de helderheid. Merk je bij 1/500s en f/8 dat de ISO’s hoger worden, dan is de kans groot dat het ‘zicht’ niet optimaal is voor een scherpe foto. Als lichtmeetmethode heeft Meervlaksmeting de voorkeur.
Zet de autofocus op Servo en Volgen, uitgaande van Enkel-punt of Zone-AF. Fotografeer bovendien in RAW. Dit heeft veel voordelen, zoals een hoger dynamisch bereik, betere lenscorrectie (CA) en het ontbreken van JPEG-artefacts en van ruisonderdrukking.
Goed ‘zicht’
Als je een onderwerp op 10 km afstand fotografeert, dan speelt de samenstelling van de tussenliggende lucht een belangrijke rol in hoe de camera met een telelens het onderwerp zal ‘zien’. Er zijn diverse spelbrekers in de lucht die het zicht kunnen ‘vertroebelen’, zoals vochtdruppeltjes, stof en thermiek. Een koele, zonnige dag met een strakblauwe lucht en een zachte noordenwind is dan ideaal. Is een van de drie ‘zicht-verontreinigingen’ in overmaat aanwezig, dan zál de foto nooit scherp zijn. Al gebruik je de beste lens en camera.
Extender of croppen
Bij alle teleonderwerpen is steeds de vraag wat het ‘beste’ is om het onderwerp zo groot en scherp mogelijk te fotograferen: een extender gebruiken of croppen. In dit artikel (klik hier) sta ik hier bij stil. |
Bewerken
Het bewerken van de hier bedoelde vliegtuigfoto’s in Lightroom Classic is niet moeilijk, omdat je met de huidige Slimme maskers heel eenvoudig de lucht en het vliegtuig apart kunt selecteren en onafhankelijk kunt bewerken. Je kunt de lucht eventueel donkerder en blauwer maken en het vliegtuig helderder. Let daarbij op glanspunten van het vliegtuig. De hele foto kan profiteren van een 10 tot 15% Nevel verwijderen. Wil je de eventueel aanwezige ruis verwijderen en het vliegtuig iets verscherpen dan is Topaz Denoise het aangewezen gereedschap, die doet dat in één stap. Doe dit wel met mate.
Model herkennen
De uitdaging van vliegtuigen op grote hoogte fotograferen is natuurlijk de kwaliteit van de resulterende foto’s. Net zo interessant is het om de verschillende modellen te kunnen onderscheiden en benoemen, zoals dat ook met vogelfotografie het geval is. |
Samenvatting
Zoals alle onderwerpen in de fotografie, kent ook het fotograferen van lijnvliegtuigen zijn uitdagingen. Het betreft niet alleen het juiste gereedschap, maar ook kennis van de camera-instellingen, van het weer en van vliegtuigmodellen. Dus kijk eens wat vaker omhoog. Misschien is vliegtuigfotografie ook iets voor jou.
Heb je al ervaring met dit type fotografie en heb je opmerkingen of aanvullingen op dit artikel, laat het dan hieronder weten. Dan verwerk het in het artikel.