Met de komst van de EOS R7 (review) en EOS R10 (review) is het fotograferen van vliegende vogels in combinatie met de RF 100-400mm 5.6-8 IS (review) binnen het bugetbereik gekomen van de serieus geïnteresseerde vrijetijdsfotograaf. De snelheid en het autofocussysteem van deze camera’s – en ook van de full-frame EOS R-modellen – zijn van dien aard, dat je met een grote kans van slagen scherpe foto’s kunt maken van vogels in vlucht.

In dit artikel stapsgewijs een overzicht van de belangrijkste camera-instellingen van de EOS R7 (en dus ook EOS R10, EOS R3 en EOS R6 mark II) om zelf succesvol vliegende vogels ‘op de korrel’ te kunnen nemen. De instellingen zijn grotendeels ook van toepassing op de EOS R6 en EOS R5, waarvan het Herkennen en volgen in het grijze kader wordt uitgelegd.

WIL JE ALLE ONDERSTAANDE MENU'S OP ÉÉN A4-tje? Klik hier (JPEG, 1,8MB)

• BELICHTING en KLEUR Wil je vogels in vlucht scherp fotograferen, kies dan de Tv-stand en een korte sluitertijd van 1/1000s. Pas deze waarde naar eigen wens aan. Laat de ISO op Auto. De camera zal licht meten, bij weinig licht eerst het diafragma vergroten tot maximaal en dan pas de ISO gaan verhogen. Kies als Lichtmeetmethode Meervlaks. Pas Belichtingscompensatie toe afhankelijk van de achtergrond. Zet de witbalans op Automatisch en de beeldstijl op Standaard: prima in JPEG en als je in RAW fotografeert, kun je de kleuren en het contrast nog eenvoudig aanpassen.

• BEELDKWALITEIT Bij vogels in vlucht is er vaak veel contrast tussen de vogel en de lucht. RAW is dan het aangewezen bestandsformaat. Het zijn echter grote bestanden, die veel opslag vragen en het aantal aaneengesloten te nemen foto's verlaagt (buffer vol). JPEG (kleinere bestanden) zou dan een alternatief kunnen zijn, maar dat gaat ten koste van het dynamisch bereik. C-RAW (compact of compressed RAW) is dan de perfecte middenweg: 40% kleiner dan RAW én een groot dynamisch bereik. Klik hier voor het verschil tussen RAW en C-RAW.

• Hoge ISO-ruisreductie Als je telezoomlens niet zo lichtsterk is (max. diafragma >f/5.6) en je werkt bij sluitertijden van 1/1000s of korter, dan krijg je overdag bij minder zonnige omstandigheden toch al snel ISO's van 400 of hoger. Als je in JPEG werkt, dan kun je de hoeveelheid ruis reduceren met de optie Hoge ISO-ruisreductie. Zet deze op Zwak of OFF. In beide gevallen wordt de meeste ruis toch verwijderd, maar behoudt de foto nog voldoende detail. Bij RAW heeft deze instelling geen invloed in Lightroom Classic en is het raadzaam om ruisreductie uit te voeren met speciale software zoals Denoise van Topaz (klik hier).

• TRANSPORTMODUS De beweging van vogels in vlucht wil je bij voorkeur bevriezen. Ook moet je achteraf keuze hebben in de stand van de vleugels of een bepaalde duikactie. Zet de camera daarom in zijn 'motordrive' door de Transportmodus op Hoge snelheid (plus) te zetten. Je neemt dan tussen de 5 en 15 foto's per seconde. Deze snelheid kun je (afhankelijk van camera en instellingen) enkele seconden handhaven. Soms zelfs tot het geheugenkaartje vol is. Bedenk wel dat het uitzoeken van lange series een tijdrovend werkje is (klik hier).

• SLUITERMODUS Als je met een DSLR fotografeert via de oogzoeker, dan werk je altijd met de mechanische sluiter (M-shutter) en vraagt deze instellingen geen nadere uitleg. Een spiegelloze camera heeft echter nog twee zogeheten sluitermodi en dat zijn Elektronisch 1e gordijn (EFCS: Electronic First Curtain Shutter) en Elektronische sluiter (E-shutter). De eerste optie is vergelijkbaar met een mechanische sluiter, waarbij de belichting echter elektronisch wordt gestart zonder sluiterbeweging. Bij de E-sluiter wordt het begin en einde van de belichting volledig elektronisch geregeld en blijft de mechanische sluiter altijd open. Voordeel van de E-sluiter is dat je volledig stil kunt fotograferen en dat de 'motordrive' sneller is. Belangrijk nadeel is echter het 'rolling shutter'-effect (klik hier), wat zeer nadelig kan zijn bij bewegende onderwerpen, zoals vliegende vogels. Voorkeur heeft dus de mechanische sluiter of EFCS.

• BEELDSTABILISATIE Beeldstabilisatie is vooral bedoeld om beweging van de camera te compenseren bij relatief lange sluitertijden (klik hier). Vliegende vogels doe je echter bij ca. 1/1000s of korter. Ook volg je het onderwerp en moet beweging van de camera juist genegeerd worden. Het is derhalve raadzaam om de beeldstabilisatie van de lens (en dus camera) uit te zetten tijdens het fotograferen van vogels in vlucht.

• AF-INSTELLINGEN Voor een grote trefkans op scherpe foto's, zijn de AF-instellingen van de camera van doorslaggevend belang. Spiegelloze camera's zijn in het voordeel door groter AF-kader, meer AF-punten, onderwerpherkenning en -volgen. 1. Zet de AF-modus op Servo AF. 2. Kies als AF-gebied Volledig gebied-AF als je een enkele vogel in de zoeker hebt. Wil je beter kunnen richten op een groep vliegende vogels, kies dan Flexibele zone-AF 1. Dit wordt dan het startpunt van het volgen. 3. Zet Onderwerp volgen op Aan. 4. Kies als Te detecteren onderwerp Dieren. 5. Schakel desgewenst Oogdetectie in. 6. Om de AF beter te laten vastklampen aan het gekozen onderwerp, kun je de optie Gevolgde onderwerp omschakelen op NUL (= Initiële prioriteit) zetten voor meer houvast. Bovenstaande instellingen zorgen dat je vliegende vogels goed met de camera kunt volgen en dat de autofocus redelijk accuraat het gewenste onderwerp scherp in beeld houdt.

• AF-INSTELLINGEN EOS R5/R6 1. Ook met de EOS R5/R6 kun je prima vogels in vlucht fotograferen. Bij deze camera's zijn de opties Onderwerp volgen en AF-gebied echter gecombineerd in de AF-methode Onderwerpherkenning en volgen, waarbij een Grote zone als AF-gebied dient. Je kunt wel een kleinere zone kiezen, maar dan vervalt Oogdetectie en - belangrijker - de autofocus volgt NIET buiten die kleinere zone. 2. Als je met de EOS R5/R6 toch een startpunt wil hebben waarbij je het te volgen onderwerp zelf kiest en over het hele kader vast wilt houden, dan moet je de optie Initieel Servo AF-punt voor Voorwerpherkenning en volgen op een handmatig gekozen AF-punt zetten en niet op Automatisch.

• AF-CASE Het correct volgen van een onderwerp als een wispelturig vliegende vogel is niet eenvoudig en van veel aspecten afhankelijk. Canon heeft daarom AF-cases (voorinstellingen) gemaakt voor de verschillende 'sporten' en acties. Ik behaal bij vliegende vogels met Case A (Automatisch) het hoogste trefrendement. Je kunt eventueel zelf een andere case kiezen en daarin met Trackingsgevoeligheid en Versn./vertr. tracking gaan spelen.

• WEERGAVE AF-PUNT In het blauwe menu Terugkijken kun je de optie Weergave AF-punt inschakelen. Bij het terugkijken van de foto's zie je dan een rode rechthoek op de plaats waar de camera het AF-punt heeft gekozen. Als dit veelal samenvalt met het onderwerp, dan weet je dat de instellingen van de autofocus goed zijn. Je kunt ook de Overbelichtingswaarschuwing aanzetten. De lucht zal dan vaak knipperen. Op zich prima, maar het kan storend zijn en bovendien is het uitsluitend de overbelichting van de JPEG-voorvertoning en kun je in RAW de hooglichten nog prima herstellen. Ik heb deze optie altijd UIT staan.

• VERGROTING Als je tijdens het terugkijken van je foto's wilt inzoomen, dan kun je de weergave hiervan regelen met de menu-optie Vergroting. Je kunt de mate van inzoomen instellen, de locatie kieze en het begin van waaraf je wilt terugkijken. De combinatie van die drie kan voor iedereen verschillend zijn. Advies: experimenteer voor dat je het veld in gaat wat voor jou het beste werkt.

• AUTOMATISCH ROTEREN Als je foto's terugkijkt, dan wil je het liefst dat ze beeldvullend getoond worden op het lcd-scherm. Als je echter fotografeert met een verticaal kader, dan worden deze bij terugkijken slechts 'klein' weergegeven. Als je de optie Automatisch roteren op de camera uitzet, worden ze beeldvullend getoond. Je moet bij terugkijken dan wel de camera een kwart slagje draaien.

• VOLUME De menu-optie Volume is nieuw in het EOS R-systeem sinds de EOS R3. Je kunt allerlei elektronische geluiden van de camera in volume regelen, zodat je zelfs geheel 'stealth' kunt fotograferen. Het geluid van de mechanische sluiter kun je echter niet beïnvloeden, dus bij Elektronisch 1e gordijn en de E-sluiter hoor je nog altijd het vertrouwde klik-klak.

• AANGEPASTE OPNAMEMODUS (C1-C3) Behalve bovenstaande instellingen kun je natuurlijk nog veel meer opties aanpassen die je nodig vindt voor vogelfotografie. Het zou natuurlijk niet handig zijn dat je dat steeds weer opnieuw zou moeten doen. Daarom is het verstandig om de gemaakte instellingen op te slaan onder een Aangepaste opnamemodus (C1-C3). Heb je net een portret gemaakt buiten in de Av-stand, dan kun je het Programmakeuzewiel simpelweg op C1 zetten om meteen een voorbijvliegende vogel scherp op de foto te zetten. Hoe C1-C3 werkt zie je in deze video (klik hier).

• KNOPPEN AANPASSEN en MY MENU Als je alle instellingen hebt geoptimaliseerd om vliegende vogels te fotograferen en opgeslagen hebt onder C1-C3, dan zul je merken dat je tijdens een sessie soms toch nog in de instellingen moet duiken om een AF-gebied aan te passen, om te wisselen tussen Servo en One Shot of om te schakelen tussen de mechanische en elektronische sluiter. Veel van dit soort handelingen kun je onderbrengen onder een bestaande knop op de camera, zodat je nog alerter kunt reageren op veranderende omstandigheden. De knoppen M-Fn, AF-ON, AE-L en AF-puntselectie komen worden vaak gepersonaliseerd. Klik hier voor een video. Je kunt ook veelgebruikte menu-opties onderbrengen in My Menu. Ook dan ben je minder tijd kwijt aan het zoeken van opties en heb je meer aandacht voor je onderwerp. Het werken met My Menu, zie je in deze clip (klik hier).

Samenvatting
Vogels in vlucht worden is eenvoudiger geworden met de nieuwe generatie camera's in het EOS R-systeem. Natuurlijk zul je de eerste paar keer nog moeten wennen en instellingen personaliseren, maar je zult toch redelijk snel met prachtige foto's thuiskomen. Niet elke foto zal een voltreffer zijn, maar als je van een sessie van honderden opnamen uiteindelijk 10 tot 20 foto's aan je collectie kunt toevoegen, dan zijn vogels in vlucht een zeer dankbaar onderwerp.

Met dank aan Hennie Lammers: klik hier.