Dit is een update van een artikel uit juli 2020 met destijds mijn ervaringen van een jaar lang fotograferen met een EOS RP (zwarte tekst).
Dat artikel is nu aangevuld met mijn ervaringen met een EOS R6 vanaf augustus 2020. Dus bijna twee jaar spiegelloos. De update met de EOS R6 is groen gemarkeerd.

Een jaar geleden (2019) kreeg ik de EOS RP met de RF 24-105mm 4L IS ter beschikking als dagelijkse spiegelloze camera (MILC). Dat was voor een DSLR-adept (EOS 80D en EOS 5D mark IV) als ik een behoorlijk verandering. Het doel van deze switch was vooral om over een langere periode de overgang van een DSLR naar een MILC te kunnen beleven en beoordelen, want de komende jaren zullen waarschijnlijk nog veel DSLR-EOSziners volgen.

Oproep
Heb je vragen die in dit artikel niet worden beantwoord of roept dit artikel juist nieuwe vragen op, aarzel dan niet om me te mailen: info@eoszine.nl

Ben je al overgestapt, deel dan jouw ervaringen met ons via onze enquête 'Overstappen van DSLR naar EOS R-systeem' (klik hier).

Ik bespreek een jaar lang spiegelloos niet in teveel detail, maar zal proberen me te concentreren op zeven hoofdpunten:
• Formaat
• Bediening
• Mogelijkheden
• Autofocus
• Beeldkwaliteit
• Lenzen
• Video

Formaat
Aanvankelijk werd vooral de compactheid en het lage gewicht van spiegelloze full-frame camera’s benadrukt, maar dat is anno 2020 niet echt meer een unique selling point. Ten behoeven van een goede ergonomie en bediening zijn de body’s van MILC’s behoorlijk gegroeid en zo is een EOS R5 niet veel kleiner en lichter meer dan bijvoorbeeld een EOS 6D mark II (738g vs. 765g). En omdat ook de RF-lenzen in de L-klasse niet kleiner of lichter zijn dan hun EF-equivalenten (24-105mm 4L IS: EF= 795g en RF= 700g) , zal duidelijk zijn dat je fototas voor het EOS R-systeem misschien iets kleiner en lichter kan zijn dan met een DSLR-systeem, maar het scheelt geen kilo’s. Een fysieke side-by-side zie je hieronder of op dpReview: klik hier.

Onderstaand een overzicht van maten en gewichten van camera's en lenzen, zodat je zelf het gewichtsverschil kunt berekenen van een DSLR-set en een overeenkomstige MILC-set. 

Is het gewicht van camera én lens toch de belangrijkste reden om naar spiegelloos full-frame over te stappen, dan is de EOS RP toch wel een interessante keuze. Hij is zelf significant kleiner en lichter dan zijn MILC-broertjes EOS R/R6/R5 en met de RF 24-105mm 4-7.1 IS (review) of RF 35mm 1.8 IS (review) is het een echte familie- en reportagecamera, die je bijna ongemerkt mee op pad neemt. De EOS RP met de RF 24-105mm 4-7.1 IS weegt namelijk maar net zo zwaar als alleen de body van de EOS 5D mark IV en dat merk je aan het eind van een lange dag op reportage.

De fysieke belasting merk je niet alleen door het gezamenlijke gewicht van camera en lens, maar ook door de balans of liever onbalans – tussen body en lens. Zo is de EOS RP wel een lichte camera, maar gecombineerd met de RF 24-105mm 4L IS verschuift het zwaartepunt veel meer richting lens en ontstaat er spanning op vingers, pols en onderarm om die onbalans te corrigeren. Ik heb dat al eens een keer gevisualiseerd door ‘het moment’ van de RF 70-200mm 2.8L IS te vergelijken met die van de EF 70-200mm 2.8L IS II (klik hier). Op onze EOS RP heb ik dan ook meteen de extension grip EG-E1 gemonteerd, voor beter houvast en meer tegenwicht. En dat gaat prima.

Over het algemeen hebben MILC-camera’s een behoorlijk diepe grip voor de rechterhand en de handligging is voor handen van gemiddelde grootte misschien wel beter dan bij een full-frame DSLR. Toch kan het bij een MILC raadzaam zijn omwille van de balans met ‘zware’ RF-lenzen in de L-klasse een batterij grip onder te schroeven. Je krijgt dan niet alleen een beter evenwicht en handiger verticale grip, maar tevens een dubbele accu-duur, wat bij een MILC niet onbelangrijk is, want die camera’s verbruiken behoorlijk meer stroom dan een DSLR.

Mijn ervaring Formaat
De EOS RP is met de RF 24-105mm 4L IS in een zekere onbalans. De extension grip EG-E1 lost dit ‘probleem’ op. Met de RF 24-105mm 4-7.1 IS kan de EG-E1 komen vervallen en deze lens is met de EOS RP een heerlijke ‘walk around-combi. Dit bewijst voor mij dat de balans van body-lens – binnen bepaalde grenzen – belangrijker is dan het fysieke gewicht.

De EOS R6 ligt beter in de hand dan de EOS RP en wanneer je meer grip of accu's nodig hebt, is er voor deze camera bovendien een echte batterygrip (BG-R10) beschikbaar. Door het iets grotere formaat is ook de bediening op de achterzijde beter, hoewel we de grote duim-ruimte van de EOS 5D mark IV soms wel missen. Met een RF 35mm f/1.8 IS of RF 85mm f/2 IS is de EOS R6 echt een geweldige reportagecamera om een hele dag ongestoord mee in de hand rond te lopen.

Bediening
Dat de behuizing van een MILC kleiner is, heeft niet alleen invloed op het gewicht en de ergonomie, maar ook op de beschikbare ruimte voor knopjes en grootte van instelwielen. En dat merk je dus bij de bediening van de camera. Het grote instelwiel van de EOS 5D mark IV zul je niet terugvinden op een EOS R/R6/R5. Toch went de bediening van een spiegelloze camera snel. Enerzijds omdat Canon vastgehouden heeft aan zijn gebruikersvriendelijke menustructuur en voortreffelijke variangle touchscreen. En anderzijds de Control-ring heeft toegevoegd aan RF-lenzen (klik hier), waardoor je ISO of belichtingscompensatie altijd direct bij de hand hebt, letterlijk. Ook hebben de nieuwere modellen een joystick en touch&drag-AF (klik hier), zodat je snel het AF-punt kunt verplaatsen zonder je oog van de EVF te hoeven halen. In combinatie met een slimme Auto ISO en Gezicht/Oog-AF, hoef je je nog maar zelden om belichting of scherpstelling te bekommeren en heb je onverdeelde aandacht voor je onderwerp, dus voor een betere compositie en betere timing.

Tip EVF/LCD De EVF en het lcd-scherm kunnen bij een MILC niet gelijktijdig het zoekerbeeld weergeven. Standaard wordt met een nabijheidssensor bij de oogzoeker gewisseld tussen EVF en LCD. Dus breng je de camera naar je oog, dan gaat het LCD uit en de EVF aan en omgekeerd. Op zich een prima functie, maar als je met een uitgeklapt lcd-scherm een scherpstelpunt wilt aangeven of een menu-optie instellen, dan wordt het lcd-scherm plotseling zwart, omdat de sensor de nabijheid van je hand registreert. Dat kan behoorlijk storend zijn. Oplossing is om een knop op de camera toe te wijzen aan het wisselen tussen EVF en LCD. Zet eerst de optie Weergave instellingen op Handmatig en de optie Handmatig weergeven op Scherm. Ga vervolgens naar C.Fn III Bediening, Knoppen aanpassen en ken de functie VF/scherm toe aan de gewenste knop, bijvoorbeeld M-Fn of AF-On als je die niet gebruikt.

Mijn ervaring Bediening
De bediening van de EOS 5D mark IV is voor mij nog steeds de ‘gouden’ EOS-standaard. Toch kan ik op de EOS RP blindelings de weg vinden, dankzij het aanraak lcd-scherm (menu’s, AF-punt controle), de drie Custom-programma’s (Reportage, Sport, Flitsstudio), de verregaande personalisatie van knopjes en de Control-ring op RF-lenzen. Ik mis alleen nog een persoonlijke indeling van het Quick-menu, zoals op de EOS 5D mark IV.

De EOS R6 heeft een joystick en een groot instelwiel en dat is vergelijkbaar met de EOS 5D mark IV. Samen met het 'Touch & Drag'-AF en de Control-ring op de lens kun je bijna alles blindelings instellen, zonder dat je je oog van de zoeker hoeft te halen. Nog steeds mis ik wel de persoonlijke indeling van het Quick-menu, maar dat is geen dealbreaker.

Mogelijkheden
Een bijzondere kwaliteit van een MILC is dat steeds meer modellen beschikken over een elektronische sluiter en je dus volledig stil kunt fotograferen. Zeker voor ceremonies, binnenreportages en theaterwerk is dat ideaal. In dit artikel (klik hier) lees je de voor- en nadelen van een dergelijke ‘stille sluiter’.

De EOS R6 en EOS R5 zijn de eerste Canon-camera’s met beeldstabilisatie op de sensor (IBIS, In Body Image Stabilization), iets wat in DSLR’s niet beschikbaar is. Je kunt dus met álle lenzen langere sluitertijden gebruiken als je uit de hand fotografeert en je kunt zelfs de beeldstabilisatie van lens en camera combineren voor nog langere sluitertijden. Je hoeft zo minder vaak een statief te gebruiken, je kunt bij lagere ISO’s werken én je krijgt meer creatieve mogelijkheden.

De wifi- en Bluetoothverbindingen van nieuwe camera’s worden steeds beter, sneller en eenvoudiger. De aan/afwezigheid van een spiegel heeft daarop geen invloed, maar omdat MILC’s nieuwer zijn, hebben ze op dat punt dus ook meer mogelijkheden. Opvallend is dat Canon tot op heden geen EOS R-modellen heeft ontwikkeld met ingebouwde GPS. Je kunt voor het toevoegen van locatiegegevens echter je telefoon gebruiken.

Mijn ervaring Mogelijkheden
Nieuwe camera’s hebben meer mogelijkheden en hoewel ik ze niet altijd allemaal gebruik, geven ze je toch meer gemak en meer creatieve vrijheid. Het automatisch foto’s overzetten naar mijn telefoon werkt prima (klik hier) en ook automatisch een scherpsteltrapje maken is een handige optie (klik hier). Ik mis bij de EOS RP een aparte optie voor de Elektronische sluiter. Die is alleen beschikbaar als Scene-optie Stille modus. Bij andere EOS R-modellen is de Stille sluiter een aparte optie en beschikbaar in elk belichtingsprogramma.

De mogelijkheden van de EOS R6 zijn nog meer uitgebreid dan van de EOS RP en als je dat combineert met zijn hogere snelheid, betere autofocus en interne beeldstabilisatie is er eigenlijk geen enkel onderwerp waarin de EOS R6 niet zal excelleren. En kom je pixels tekort, dan is de EOS R5 het logische alternatief. Met de EOS R6 is het aantal 'keepers' zeker met 10 tot 20% toegenoemen ten opzichte van de EOS 5D mark IV en dan vooral bij reportagewerk en bij mens/dier-fotografie. Ik maak overigens ook veel meer foto's, omdat ik vaker de snelle 'motordrive' even aanzet ;-)

Autofocus
De eerste MILC-modellen (APS-C) hadden op het gebied van autofocus (AF) duidelijk een achterstand op DSLR’s. Met de komst van Canon’s eigen Dual Pixel AF en geavanceerde toepassing daarvan in haar spiegelloze full-frame camera’s is dat verschil verdwenen en heeft een MILC op het punt van autofocus zelfs enkele voordelen ten opzichte van een DSLR. Kijk voor de verschillen in AF-techniek naar onze serie over autofocus op een DSLR en op een MILC (klik hier). Bij een spiegelloze camera wordt de beeldsensor gebruikt als AF-sensor en dat heeft enkele voordelen:
- geen back- of frontfocussing
- veel meer AF-punten
- hele kader als AF-gebied
- continue AF (soort pre-focus)
- gezichts/oogherkenning van mens én dier
- toekomstige uitbreiding naar voorwerpherkenning en zelfs Ai.

In principe heb je ook veel van deze opties tijdens Live view op een DSLR, maar bij een MILC zijn ze ook beschikbaar als je de EVF gebruikt om stabiel te kaderen en dat is bijvoorbeeld bij het volgen door de oogzoeker van een bewegend voorwerp (mens of dier) een groot voordeel.

Mijn ervaring Autofocus
De autofocus van de EOS RP (en ook EOS R) heeft in het najaar van 2019 een behoorlijk upgrade gehad met een firmware-update naar 1.3.0. (EOS R: 1.4.0). Sindsdien is de tracking beter en ook de gezichts/oogherkenning alerter. Vooral dat laatste komt van pas bij mensenfotografie (familie/reportage). Ook de gevoeligheid van de AF is beter dan bij mijn DSLR’s en dat komt van pas bij low-light fotografie. Niets te klagen dus, al was het wel even wennen.

Is de autofocus van de EOS RP/R al goed, dan is dat bij de EOS R6 nog een stapje beter. De AF is nog gevoeliger, sneller, nauwkeuriger en met meer houvast. Dit omdat de EOS R6 (en EOS R5) voorzien is van een sensor met DPAF II en dat is net weer iets beter dan de oorspronkelijke Dual Pixel AF. Het is soms verbazingwekkend hoe de camera houvast vindt op punten (bv. ogen van vogels), die ik zelf niet kan zien. Aandachtspuntje is wel de werking van de autofocus bij sterk tegenlicht. Dan 'ziet' hij het onderwerp soms - letterlijk - niet.

Beeldkwaliteit
Over het verschil in beeldkwaliteit (hoge ISO ruis, dynamisch bereik) tussen een DSLR en MILC kan ik kort zijn, die is er niet. Tenminste niet als gevolg van het wel of niet aanwezig zijn van een spiegel. Zo zijn de sensors van de EOS R en EOS 5D mark IV nagenoeg identiek en is dus ook de beeldkwaliteit van deze twee camera’s vergelijkbaar. Over het algemeen is de JPEG-beeldkwaliteit van nieuwere camera’s beter (afhankelijk van aantal pixels en sensorformaat), omdat de processor in de camera steeds slimmer wordt en ook de architectuur van sensors verbetert.

Mijn ervaring Beeldkwaliteit
De EOS RP levert prachtige foto’s af. Dat wordt bij de meeste opnamen voornamelijk bepaald door de prima beeldverwerking in de camera of computer (DPP/Lightroom) en ook door de scherpte van de RF 24-105mm 4L IS. Maar ook zaken die door de sensor bepaald worden zijn dik in orde: de ruis bij hoge ISO’s is zeer gematigd en het dynamisch bereik is voldoende voor standaard aanpassingen in contrast. De EOS R doet het op dat punt beter en dat geeft aan dat beeldkwaliteit is gerelateerd aan de sensor en niet aan het soort systeemcamera.

De beeldkwaliteit van de EOS R6 laat weinig te wensen over. Door de 'slechts' 20 Mp is de ruis tot ISO 6400 minimaal en ook het dynamisch bereik bij hoog contrast is erg goed en vergelijkbaar met die van de EOS R. Jammer is wel dat Adobe geen cameraprofielen meer maakt voor de EOS R6/R5 en je in Lightroom iets meer aandacht aan de kleuren moet geven. Kleuren en contrast zijn pas 'echt' Canon als je met DPP gaat werken.

Lenzen
Als je overstapt van DSLR naar het spiegelloze full-frame EOS R-systeem, dan kun je met de EF-EOS R adapter gewoon je EF- lenzen blijven gebruiken. Met een crop zelfs je EF-S lenzen. Deze adapter heb je in vier uitvoeringen (zonder extra functie, met ND-filter, met CP-filter, met Control-ring). Gebruik je de adapter met Control-ring, dan heb je die ook ter beschikking met een EF-lens. Bij gebruik van een RF-lens is deze Control-ring standaard aanwezig.

Bij een overstap kun je je ‘oude’ EF-lenzen dus blijven gebruiken, maar ondertussen is wel duidelijk geworden dat de nieuwe RF-lenzen van zeer goede kwaliteit zijn zoals de RF 24-105mm 4L IS (klik hier) en soms ook iets compacter zijn, zoals de RF 24-105mm 4-7.1 IS.

Mijn ervaring Lenzen
Ik heb alle RF-lenzen gereviewd en de kwaliteit is in veel gevallen beter dan van EF-equivalenten. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat vooral in het segment vastbrandpunt en/of lichtsterk de L-type RF-lenzen allemaal relatief grote lenzen zijn met een fors prijskaartje en dat de hogere kwaliteit dus niet verrassend is. Verrassend is wel de goede kwaliteit van de RF 24-105mm 4L IS en RF 35mm 1.8 IS en de compactheid van de RF 24-105mm 4-7.1 IS en van de RF 70-200mm 2.8L IS.

De RF-familie groeit snel en het zijn stuk voor stuk allemaal zeer goede lenzen. Veelgehoorde 'klacht' is het prijskaartje, maar dat betreft dan vaak vooral de pro-lenzen. En die zijn duurder, omdat goed gereedschap nu eenmaal in een hogere prijsklasse zit. Ook zijn de prijzen van camera's en lenzen in algemene zin hoger geworden, omdat het leven duurder wordt. Vergelijk prijzen van huizen, vakanties of auto's van nu maar eens met die van 10 jaar geleden. Dat is ook een groot verschil.

Video
Op zich kun je een DSLR prima gebruiken om video mee op te nemen, want dat doe je in principe in Live view. Toch hebben MILC-camera’s een voorsprong, omdat ze nieuwer zijn en daarom over meer videofunctionaliteit beschikken. Ook kun je eventueel filmen met de EVF als zoeker, wat met de OVF van een DSLR niet mogelijk is.

Een ander groot pluspunt sinds de introductie van de EOS R6 en EOS R5 is beeldstabilisatie op de sensor. Als dit gecombineerd wordt met de beeldstabilisatie op een RF-lens, dan kun je heel vloeiend uit de hand filmen, wat voor reportagewerk een groot voordeel is en in veel gevallen gebruik van een statief, video-rig of gimbal overbodig maakt.

Mijn ervaring Video
Ik film geen reportages met mijn EOS-camera’s, maar werk bij video-opnames vooral vanaf statief in een studio. Bovendien publiceer ik op YouTube slechts op 1080p. Mijn EOS 80D met de EF 100mm 2.8L IS voldoen voor dit soort werk dan nog steeds prima. De nadruk van de ontwikkeling van de videokwaliteit ligt bij mij vooral in het verder verbeteren van de belichting en geluid en het verkrijgen van meer edit-vaardigheden.

Nog steeds heb ik niet echt veel extra praktische video-ervaring met mijn EOS R6. Ik heb er een live-stream mee opgenomen en dat ging prima, maar dat had ook met mijn EOS 80D gekund. De interne beeldstabilisatie (IBIS) van de EOS R6 is wel handig voor vloeiender beweging uit de hand, maar moet het echt zonder schokken, dan moet je toch met externe stabilisatie gaan werken zoals een rig of gimbal.

Samenvatting
Na een jaar spiegelloos fotograferen moet ik toegeven dat ik behoorlijk gewend ben geraakt aan het MILC- systeem. Het is een ‘ouderwets’ leertraject geweest en ook een proces om onder het motto ‘onbekend maakt onbemind’, uiteindelijk 'de overstap' te durven/willen maken. Je kunt – zelfs als ervaren – DSLR-fotograaf blijkbaar pas iets over een ander systeem zeggen, als je er langere tijd mee gewerkt hebt. Mischien is het wel te vergelijk met de overstap destijds van analoog naar digitaal.

Geen enkele camera is perfect, dus ook een spiegelloze full-frame EOS niet, maar het EOS R-systeem geeft je toch wel de nodige extra’s: gezichts/oog-AF, stille sluiter, snelle motordrive, HQ-video. Dus heel erg geschikt als je reportage- en mensenfotograaf bent (familie, bruiloften, ceremonies, journalistiek) of wanneer je veel filmt met je camera. Maar ook voor wildlife, vogelfotografie en misschien zelfs wel sport zijn de nieuwste MILC-modellen (EOS R6/R5) prima gereedschappen.

Voor landschappen, interieur, architectuur en macro voegt het spiegelloze systeem mijns inziens niet veel extra toe en is het vergelijkbaar met Live view op een DSLR. Voor flitswerk (reportage of studio) zijn zowel DSLR als MILC prima geschikt en zal het vooral een persoonlijke voorkeur zijn wat je prettig vindt om mee te flitsen.

Overstappen?
Bovenstaande ervaringen zijn persoonlijk en dat ik deze stap gemaakt heb, is vooral omdat ik vaktechnisch op de hoogte wil zijn van nieuwe ontwikkelingen in de fotografie. Of ik die nieuwe functies nu nodig heb/ga gebruiken of niet.
Je kunt een overstap vergelijken met de huidige ontwikkelingen met auto’s. Als je van A naar B moet rijden, dan kan dat met een brandstofauto en met een elektrische. Die hebben beiden specifieke voor- en nadelen en als je die allemaal voor jezelf op een rijtje gezet hebt, dan zal het vooral ook het beschikbare budget zijn wat de uiteindelijke keuze gaat worden.
Zo is overstappen naar een spiegelloze full-frame camera in het EOS R-systeem leuk, maar leveren die nieuwe camera en de bijbehorende financiële inspanningen je ook betere foto’s op? Die vraag moet ieder voor zich beantwoorden.

Hoewel ik zelf superblij ben met mijn EOS R6, is mijn bovenstaande bespiegeling met betrekking tot overstappen van een jaar geleden niet echt veranderd en hebben DLSR en MILC hun eigen voor- en nadelen, die per fotograaf en per onderwerp kunnen variëren. Hoewel een nieuwe camera altijd leuk is en inspirerend kan zijn, is overstappen van DSLR naar het EOS R-systeem zeker geen 'must'.