Als fotograaf en schrijver leid ik een kleurrijk bestaan. Niet in spreekwoordelijke zin, maar vooral letterlijk. Zeker sinds ik vrijetijdsfotografen probeer te stimuleren hun mooiste foto's vaker en beter te presenteren via beeldscherm en op papier. De weergave van kleur is dan een belangrijk belevingsaspect.

In deze kleurrijke periode ben ik dus ook extra gevoelig voor alles wat met kleur te maken heeft en een opmerking van Martin op mijn vorige blog, heeft het raderwerk van bespiegelingen weer in volle gang gezet. Hij merkte op dat de kleuren van zijn EOS-camera minder natuurgetrouw waren dan vroeger. Hij wil een meer realistische kleurweergave.

Zijn wens is terecht, maar wat is natuurgetrouw of realistisch? Waar leg je het accent van natuurgetrouw: bij (1) de registratie van het beeld, bij (2) de beoordeling of bij (3) de uiteindelijke publicatie? Bij al deze drie aspecten moet je jezelf bij het fotograferen van bijvoorbeeld een tomaat de volgende vragen stellen.

Registratie
Wat voor soort licht valt er op de tomaat? Wat is de kleurtemperatuur van dat licht en is het spectrum wel volledig? Hoe verandert de kleur van de tomaat als je hem in ander licht legt? Spelen glans en oppervlaktestructuur nog een rol in registratie? Hoe is de richting van het licht, de verdeling ervan en het contrast? Zijn er meerdere lichtbronnen?

Hoe heb je je camera ingesteld? JPEG of RAW? AdobeRGB of sRGB? Welke beeldstijl gebruik je met welke verzadiging, kleurtoon en contrast? In welke programma ontwikkel je RAW: DPP, Lightroom, Aperture, Capture One? Welke kleurinstellingen gebruik je daarin? Heb je een eigen cameraprofiel gemaakt?

Beoordeling
De kleur van een tomaat die je gefotografeerd hebt, moet natuurgetrouw zijn. Hoe beoordeel je dat dan? Op je beeldscherm of op papier?

Een echte tomaat is driedimensionaal en weerkaatst licht en een beeldscherm is plat en straalt licht uit. Beïnvloedt dat de beoordeling? Heb je je beeldscherm toch wel goed gekalibreerd? Wat is het kleurbereik van het scherm? Heeft de kijkhoek invloed op de kleurweergave van de monitor? Is de omgeving waarin je werkt wel neutraal van kleur? Wat is de kleur van de ruimteverlichting? Wisselt de hoeveelheid licht in je werkruimte?

Op wat voor papier en met welke printer druk je de foto van de tomaat af? Onder wat voor licht beoordeel je zo'n print? Norm-licht? En hoe ziet het er onder ander licht dan uit? Speelt spiegeling een rol bij een papieren beoordeling en de kleur van je trui (lichtweerkaatsing)? Blijft de afdrukkleur van de tomaat constant in het verloop van de tijd (minuten tot jaren)?

Publicatie
Bij registratie en beoordeling kun je veel facetten die met kleur te maken hebben redelijk goed controleren en sturen. Die controle raak je meteen kwijt als je de foto van de tomaat met de rest van de wereld gaat delen via internet of papier.

Kijkt je publiek op smartphone, tablet, televisie of computer? Hoe is de kleurweergave van het betreffende beeldscherm? En de kijkhoek, helderheid en het contrast? In welk programma bekijken ze de foto? Hoe is de ruimte ingericht (kleur en verlichting) waarin ze de foto bekijken? Hoe weet de kijker wat de originele kleur van de tomaat is? Speelt smaak of gemoedstoestand nog een rol bij de kleurbeleving?

Op wat voor papier is de foto afgedrukt? Wat is het kleurbereik van de printer? Hoe is de print afgewerkt? Ingelijst? Achter wat voor soort glas? Opgeplakt en gelamineerd? In wat voor soort licht hangt de print? Wisselt dit nog met het verloop van de dag? Is er spiegeling of schaduw?

Conclusie
Je hebt het waarschijnlijk al begrepen. Ik ga geen antwoord geven op al deze vragen die een rol spelen bij het verwezenlijken van 'natuurgetrouwe' kleuren. Er zijn teveel variabelen om daarvoor een eenduidige oplossing te geven. Van belang is dat je weet dat deze factoren een rol (kunnen) spelen en dat je heel veel middelen ter beschikking hebt om de kleuren te maken zoals jij dat zelf wilt: realistisch of naar eigen smaak. Zorg voor controle, maar zorg ook voor gezonde marges, zodat het streven naar de perfecte kleuren niet ten koste gaat van de beleving van de foto of je plezier in fotografie. Want wat mij betreft mag een tomaat 50 tinten rood zijn, als hij er maar smakelijk uitziet.