In februari 2015 kwam het verlossende woord voor Canon gebruikers. Al jaren zaten we verlekkerd en met enige jaloezie te kijken naar de Nikon 14-24mm. We snakten naar een supergroothoek lens zonder dat we in het fisheye bereik terecht kwamen. Nu is het zover. En we krijgen er ook nog eens drie millimeter beeldhoek bij ten opzichte van de concurrent. Voordat we überhaupt gaan kijken naar de bevindingen met deze lens, eerst een compliment voor Canon. Een dusdanige extreme groothoeklens ontwikkelen is niet gemakkelijk en het feit dat ze besloten hebben om de uitdaging aan te gaan is een compliment waard.

Over deze review
Deze review schrijf ik vanuit mijn perspectief als landschapsfotograaf en ik heb het objectief getest met mijn Canon EOS 5D Mark III. Fotografeer je andere onderwerpen, gebruik je het objectief op een andere (niet full-frame) camera of op een andere manier dan kunnen jouw ervaringen met dit objectief anders zijn.
Mijn review is geen technische, deze vind je genoeg op het internet. Natuurlijk ga ik het hebben over de optische kwaliteit en de bouwkwaliteit van dit objectief. Maar ik ga je niet vermoeien met optische testen, uitgevoerd in laboratoria. Ik vind dit niet relevant, omdat deze verschillen tijdens het gebruik onder verschillende lichtsituaties niet of nauwelijks meer waarneembaar zijn.
Ik kan nu ook een heel verhaal gaan vertellen dat ik niet betaald wordt door Canon, een onafhankelijke review schrijf en bla, bla, bla. Maar dat doe ik niet. Waarom? Geen enkele gebruikers review is objectief. Als ik niet tevreden was over Canon materiaal, dan zou ik er niet mee fotograferen en geen interesse hebben in het schrijven van deze review. Neem dat mee en vorm vooral je eigen mening. Past deze lens bij jou? Bij jouw stijl van fotografie?

Cut to the chase…
Laten we er niet omheen draaien. Waar het bij dit objectief natuurlijk ook om gaat is of de combinatie tussen de prijs ten opzichte van de overige reguliere groothoek zoomlenzen van Canon, het gewicht en het unieke karakter van dit objectief voor een landschapsfotograaf in balans zijn. Heeft dit objectief genoeg toegevoegde waarde om de aanschafprijs en het hoge gewicht te rechtvaardigen? Voordat we dat gaan bekijken, gaan we eerst naar de andere facetten van dit objectief kijken.

Bouwkwaliteit – Wat is goed?
Ik fotografeer inmiddels bijna 10 jaar met Canon ‘L’ lenzen en dan sta je er niet altijd meer bij stil. Ook bij deze lens is de bouwkwaliteit weer subliem. We zijn het (terecht) gewoon gaan vinden. Het feit dat je een ‘L’ lens in weer en wind, dag in dag uit, vol vertrouwen kunt gebruiken geeft vertrouwen. Ook dit objectief is goed beschermd tegen stof en vocht, robuust gebouwd en kan tegen een stootje. Het in- en uitzoomen gaat soepel en dat geldt ook voor het handmatig scherpstellen. Het is gewoon allemaal prima in orde en het straalt vertrouwen uit.

Bouwkwaliteit – Wat kan beter?
Naar mijn mening eigenlijk zo goed als niets. In ieder geval niets wat ook daadwerkelijk realiseerbaar is op dit moment. Ja, ik zou graag willen dat de lens de helft lichter was en dat de bolle frontlens niet nodig zou zijn en dat de frontlens gewoon schroefdraad heeft en een afneembare zonnekap. Maar ik weet ook dat dat bij een dusdanig extreme groothoek voor een full frame camera simpelweg niet mogelijk is. In ieder geval niet met de huidige technische stand van zaken.

To filter or not to filter?
Hiermee komen we direct op een belangrijk aspect van dit objectief. Op het moment van schrijven van deze review is er geen filtersysteem verkrijgbaar voor deze lens. De verwachting is dat die er zeker zal gaan komen. Verwacht echter geen ‘regulier’ filtersysteem. Naar alle waarschijnlijkheid zal het een systeem zijn dat vergelijkbaar is met het SW-150 filtersysteem voor de Nikon 14-24mm f/2.8 lens, zo ook de prijs. Je 100mm filtersysteem zal waarschijnlijk te klein zijn voor deze lens.
De vraag is echter hoe erg dat is. Is dit een lens waar je vaak met filters mee zult werken? Ik waag het te betwijfelen. De reden is tweeledig. In mijn initiële ervaringen met deze lens verbaasde ik me erover hoe de lens met contrastrijke situaties omgaat. Ik merkte dat bijvoorbeeld bij het fotograferen van een zonsondergang, ik het moment dat ik grijs verloop filters moest gaan gebruiken langer uit kon stellen. Natuurlijk ligt dat aan ook aan je belichtingsmethodiek en je sensor, maar ik vond het opvallend. Het heeft ongetwijfeld ook te maken met het feit dat je op 11mm een veel groter veld beslaat waardoor er een ‘groter gemiddelde’ ontstaat. Maar dat kan ik niet onderbouwen.
De tweede reden is wat mij betreft belangrijker. Dit is geen ultra groothoeklens in de traditionele zin van het woord. Dit is geen lens die je koopt voor het bereik tussen de 16mm en 24mm. Daar heb je  als landschapsfotograaf andere oplossingen voor waar je indien nodig je gewone 100mm filterset op kunt gebruiken.

The Rebel
Het gaat wat mij betreft bij deze lens vooral om het bereik tussen de 11mm en 16mm. Daar liggen de unieke eigenschappen van deze lens. Dat is waarvoor je het objectief wilt gebruiken. Gebruik hem als een reguliere ultra groothoeklens en je komt al snel tot de conclusie dat het beeld zo weids is en de verkleiningsfactor zo groot, dat je reguliere composities niet werken. Je zult bovenop je voorgrond onderwerp moeten kruipen en je voorgrond onderwerp moet bovendien niet te klein zijn. Anders blijft er niets van over in je foto en verdwijnt alle dieptewerking. Ben je geen ultra groothoek lens gewend, dan zal deze lens zeker enige tijd nodig hebben om het volledige potentieel te gebruiken. Het is zeker geen allemansvriend. En dat is precies de sterkte van dit objectief.
De gevestigde cameramerken wordt de laatste tijd nog wel eens verweten dat ze weinig innovatief zijn. Maar is dat zo? Wat verwachten we van innovatie? Is innovatie dat ze lichter en kleiner worden maar nog steeds hetzelfde doen als alle andere camera’s en lenzen al jaren doen? Ik verwacht van innovatie iets anders. Ik verwacht dat een camerafabrikant camera’s en lenzen ontwikkeld die mijn fotografische horizon verbreden. Apparatuur waarmee ik foto’s kan maken die ik voorheen niet kon maken. Ik kan alleen maar spreken over Canon apparatuur, maar kijk eens naar de 8-15mm fisheye zoomlens, de 17mm tilt & shift lens en nu de 11-24mm ultra groothoek lens. Allemaal objectieven die uniek zijn in hun eigenschappen en daarmee een hele nieuwe benadering van fotografie mogelijk maken.
Dat maakt de 11-24mm f/4 L lens voor mij ook een rebel onder de lenzen. Het verlegt je grenzen. Het dwingt je je fotografie op een ander niveau te benaderen. Het daagt je uit, stimuleert je creativiteit en voedt nieuwe ideeën. Een symbiose die zeldzaam is als het gaat om de relatie tussen fotoapparatuur en de fotograaf. En niet alleen voor een landschapsfotograaf. Als ik denk aan wat je met deze lens zou kunnen als onderwaterfotograaf, sportfotograaf of wildlife fotograaf! Bedenk daarbij dat de minimale scherpstelafstand van de lens 23cm is en je kunt je misschien voorstellen wat voor een geweldige effecten je kunt bereiken. Ik verwacht dan ook dat we heel wat bijzondere foto’s zullen gaan zien in de komende jaren waarbij de fotograaf deze lens heeft gebruikt. Mijn hoofd barst in ieder geval van de ideeën, wetende waartoe dit objectief in staat is.

En de optische kwaliteiten?
Met de optische kwaliteit zit het wel goed. De scherpte, kleurweergave en het contrast is wat je van een ‘L’ lens mag verwachten. Sterker nog, diafragmeer iets en de lens is van hoek tot hoek scherp. Iets wat echt een huzarenstukje is met zo’n super groothoek. De lens gaat ook uitstekend om met flare en chromatische aberratie. Natuurlijk heb je met deze lens vignettering maar die is met een beetje diafragmeren op te lossen. En hallo, we hebben het hier over 11mm op full frame!! Nee, over de optische kwaliteiten hoef je je bij deze lens geen zorgen te maken. Duik diep genoeg in een laboratoriumtest en je zult ongetwijfeld iets tegenkomen. In het dagelijks gebruik van deze lens ben ik geen noemenswaardige problemen tegen gekomen.

Conclusie
Kijkend naar al het bovenstaande zul je merken dat ik erg enthousiast ben over deze lens. De hamvraag hebben we natuurlijk nog niet beantwoord. Hoe zit het met de combinatie prijs/gewicht/prestaties? Is de uniekheid van deze lens de prijs van rond de € 3.000,00 en een gewicht van 1180 gram waard? Het antwoord hangt natuurlijk helemaal af van aan wie je het vraagt. Voor mij is het antwoord ronduit JA. Bedenk daarbij dat deze lens in eerste instantie voor de beroepsfotograaf bedoeld is. Voor mij is het dus ook een simpele financiële en creatieve afweging. Het unieke karakter van deze lens overstijgt voor mij ruimschoots de financiële investering of het gewicht. Tegelijkertijd denk ik ook dat iets zeggen over de prijs voor een hobby fotograaf irrelevant is. Daarvoor geldt denk ik niet de vraag of je de lens nodig hebt, maar veel meer of je heb wilt hebben en over de financiële middelen beschikt. Ben je een ambitieuze fotograaf, dan is er des te meer reden om de Canon EF 11-24mm f/4 L aan te schaffen. Het is een objectief die, als je deze goed gebruikt, je kan helpen onderscheidende foto’s te maken. Foto’s die boven de massa uitsteken en die je carrière de goede richting op kunnen helpen.

Hoe dan ook, het feit dat we nu over zo’n enorme groothoek kunnen beschikken met zulke uitstekende optische eigenschappen is simpelweg fantastisch. Het verbreedt letterlijk en figuurlijk onze fotografische horizon. En dat is precies wat een creatieve fotograaf nodig heeft.