In de loop der jaren zijn de EOS 5D-serie en de EOS 1D-serie steeds verder naar elkaar toegegroeid. Zowel in mogelijkheden als in prijs. Toch zijn het nog altijd heel verschillende camera’s. Als je als (semi-) pro wilt investeren in een nieuwe volbeeld pro-camera, wat is dan momenteel de beste keuze: de EOS 5D mark IV (review) of de EOS 1DX mark II (review)? 

Koopwijzer
In deze ‘koopwijzer’ kijken we kort naar enkele specifieke aspecten die in de keuze tussen deze camera’s bepalend kunnen zijn. In dit geval zijn dat:
• Vormfactor
• Snelheid, AF en mogelijkheden
• Beeldkwaliteit
• 4K-video

Vormfactor
Het meest in het oog springende verschil tussen de EOS 5D mark IV en de EOS 1DX mark II is natuurlijk het uiterlijk. Het zijn beide spiegelreflexcamera’s, maar met de geïntegreerde batterijgrip van de EOS 1DX mark II, kan hij zich met recht de grotere broer noemen van de EOS 5D mark IV. De handligging van beide camera’s is erg goed. Draai je de camera’s een kwartslag naar portret, dan werkt dat met de EOS 1DX mark II een stuk handiger. Voor dit gemak moet je wel 640 gram extra gewicht omhoog houden (1DX2: 1530g vs. 5D4: 890g. Beide met accu). Dit verschil wordt kleiner als je op de EOS 5D mark IV de optionele batterijgrip zet (BG-E20) die - met extra accu - 460 gram weegt. De EOS 5D mark IV-combi is dan nog maar 180 gram lichter. Een dergelijke grip is niet alleen handiger voor portretten en geeft een langere accuduur, maar zorgt ook voor de balans met een langere en zwaardere telelens.

Over het algemeen is de aanwezigheid en plaatsing van knopjes nagenoeg hetzelfde op beide camera’s en is het ontbreken van een Programmakeuzeknop op de EOS 1DX mark II slechts een kwestie van wennen. Het zorgt samen met betere afsluitingen, dat de EOS 1DX mark II beter afgedicht is tegen stof en spatwater en daarmee beter bestand tegen een zandstorm op het strand of een plensbui langs de lijn. Overigens is de afdichting van de EOS 5D mark IV verbeterd ten opzichte van zijn voorganger en vergelijkbaar met de EOS 7D mark II. Vergeet niet dat ook de lens bestand moet zijn tegen stof en spatwater (L-lens) om redelijk onbezorgd in regen en wind te fotograferen.

Het lcd-scherm van de EOS 5D mark IV en de EOS 1DX mark II is uiterst scherp en heeft een goede kijkhoek. Tevens is het aanraakgevoelig. Bij de EOS 1D mark II is dat echter alleen het geval voor touch-focussing tijdens live view en filmen en dus niet te gebruiken voor bediening van menu’s of bij terugkijken. Dat lijkt een gemis, maar veel pro’s bedienen de camera sneller met de knoppen en wielen en willen abusievelijke instellingen met een aanraakscherm vermijden.

Een punt om rekening mee te houden is het sluitergeluid van deze camera’s. De EOS 1DX mark II heeft een heel prompte ‘klik-klak’, die vooral bij gebruik van een motordrive op het geluid van een mitrailleur lijkt. Buiten bij een voetbalwedstrijd is dat geen probleem, maar binnen bij een dansuitvoering of trouwceremonie niet echt wenselijk. Op dat punt doet de EOS 5D mark IV het beter, vooral als de Stille sluiter wordt ingesteld. Het sluitergeluid wordt dan significant stiller en je kunt meer ongemerkt fotograferen, ideaal voor bruiloften en reportagewerk. Beide camera’s beschikken ook over live view en in combinatie met Dual Pixel is dat heel geschikt om mee te kaderen. De sluiter is dan al open en je hoort alleen nog maar een klein tikje als de foto gemaakt wordt. Je fotografeert dan bijna in een soort ‘Stealth’-modus. Helaas hebben beide camera’s geen e-sluiter, waarbij de sluitertijd geregeld wordt door kort de sensor uit te lezen, dus met de fysieke sluiter permanent geopend, zoals dat bij het opnemen van video het geval is.

Snelheid, AF en mogelijkheden
Net zoals bij het uiterlijk van de twee camera’s, is er ook inwendig een verschil dat als eerste opvalt en dat is het verschil in de snelheid en buffer van de motordrive. De EOS 5D mark IV ‘doet’ een respectabele 7 foto’s per seconde, maar de EOS 1DX mark II verdubbelt dat tot 14 fps. Voor lopende mensen heb je dat niet echt nodig, maar een voetbal die met ongeveer 50 km/h (14 m/s) door de lucht gaat, pak je deze met de EOS 5D mark IV om de 2 meter en met de EOS 1DX mark II elke meter. Bij een kopduel kan dat net het verschil maken bij wel of niet een bal op de juiste plaats. Ook de buffer van de EOS 1DX mark II is groter. Hij houdt het in RAW ruim acht keer zo lang vol zonder vertraging (5D4: 21 foto’s, 1DX2: 170 foto’s). Dus maximale trefkans met maximale kwaliteit. Die snelheid zie je ook terug in de 4K-video. De EOS 1DX mark II doet dat met 60 fps en de EOS 5D mark IV ‘maar’ met 30 fps. De genoemde snelheden worden echter alleen bereikt met snelle geheugenkaarten. Bij de EOS 5D mark IV moet dat een CF zijn UMDA7 en 160 MB/s. De EOS 1DX mark II vereist CFast 2.0 met ruim 500 MB/s.

De hoge opnamesnelheid van beide camera’s heeft alleen praktisch nut als ook de autofocus het bij kan benen. Ze beschikken allebei over 61 AF-punten met 41 crosstype. Ook is de gevoeligheid van de AF-sensor verbeterd naar -3 Ev, dus ook in het schemerdonker zien deze camera’s hun doel. Toch is er een verschil tussen de autofocus  van de EOS 5D mark IV en de EOS 1DX mark II en dat is dat de laatste camera een betere optiek heeft richting AF-sensor en dat de autofocus een eigen processor (CPU) voor scherpstelling heeft. De AF-sensor van de EOS 1DX mark II ‘ziet’ dus scherper en rekent sneller, zodat de trefkans bij ‘tracking’ groter is. Bij de EOS 5D mark IV is van een reeksopname 85 tot 90% van de beelden scherp. Bij de EOS 1DX mark II is dat 90 tot 95%. Dit is natuurlijk wel afhankelijk van het onderwerp en de lichtomstandigheden.

Beide camera’s hebben GPS ingebouwd, maar alleen de EOS 5D mark IV beschikt over een interne wifi. Dat lijkt een gemis bij de EOS 1DX mark II, maar om aan de hoge wifi-eisen van de professional te kunnen voldoen heb je een externe module nodig (WFT-E8). Die heeft een veel beter bereik, meer kanalen en meer instelmogelijkheden.

Beeldkwaliteit
De EOS 1DX mark II en EOS 5D mark IV hebben beide 2016 als ‘geboortejaar’ en zijn dus uitgerust met de nieuwste sensortechnologie van Canon. Ze beschikken ook beide over Dual Pixels, zodat de autofocus in Live view en video (DPAF) net zo snel is al bij gebruik van de ‘normale’ fasedetectie-AF. Bovendien is DPAF nauwkeuriger en behoort back- of frontfocussing tot het verleden. Om een indruk te krijgen van de beeldkwaliteit van beide camera’s (ruis, dynamische bereik en scherpte) hebben we zowel in de studio als in het veld simultaan diverse testfoto’s genomen.

De eerste conclusie kan zijn dat de EOS 1DX mark II en de EOS 5D mark IV beide een hogere beeldkwaliteit genereren dan hun voorgangers. Sommige verbeteringen zijn marginaal, maar bijvoorbeeld het dynamisch bereik is een behoorlijk stap vooruit.

Onderling hebben we de volgende verschillen gezien:
• Ruis
JPEG’s rechtstreeks uit de camera’s zijn tot ISO 6400 nagenoeg ruisvrij, dankzij de verbeterde ruisonderdrukking van de DIGIC6 processor. Kijken we naar RAW, dan zien we op 100% in Photoshop dat de EOS 1DX mark II bij ISO’s boven 1600 dankzij zijn grotere pixels (43.2 mu2) ongeveer 2/3 stop beter presteert dan de EOS 5D mark IV met pixels van 28.8 mu2. De hoeveelheid ruis die je bij ISO 3200 op de EOS 5D mark IV ziet, zie je bij de EOS 1DX mark II pas bij ISO 5000. 

Op papier lijkt dat een groot verschil, maar in de praktijk is dat ruisverschil nagenoeg onzichtbaar als foto’s uit deze twee camera’s op hetzelfde formaat worden afgedrukt. Een simulatie daarvan zie je hieronder.

ISO 6400 verkleind tot A4 met 200dpi. Zoek de verschillen! 1DX2 (l) en EOS 5D4 (r)

EOS 1DX mark II op ISO 6400 100%	EOS 5D mark IV op ISO 6400 100%

• Dynamische bereik
Interessant om te zien is dat het dynamische bereik (in de praktijk schaduwherstel) van de EOS 5D mark IV groter is dan van de EOS 1DX mark II. Blijkbaar is Canon erin geslaagd in de zes maanden tussen de lancering van de EOS 1DX mark II en de EOS 5D mark IV dit aspect nog verder te verbeteren. Overigens is het met beide camera’s mogelijk om donkere schaduwen in RAW-opnamen bij lage ISO’s met drie stops te verhelderen zonder dat er noemenswaardige (kleur)ruis zichtbaar wordt. De ‘banding’ zoals met de EOS 5D mark III, treedt sowieso niet meer op. In onze review over de EOS 5D mark IV lees je hierover meer.

• Scherpte
Het zal duidelijk zijn dat een camera met 30 Mp in staat is om meer detail te registeren dan een camera met 20 Mp. Zet je op de EOS 5D mark IV een goede lens, dan is de ‘scherpte’ op 100% zichtbaar hoger dan bij een EOS 1DX mark II. Als je dit echter weer naar zijn praktische proporties terugbrengt, dan zal het detailverschil van een beeldvullende opname op een full-HD scherm nihil zijn en drukken we de foto’s af op 45 bij 30 cm met respectievelijk 377 dpi (5D4) en 309 dpi (1DX2) dan is van kijkafstand, maar ook van dichtbij, de scherpteindruk geheel gelijk. Een voordeel van de 30 Mp van de EOS 5D mark IV is dat je de foto’s iets meer kunt croppen of voor hele grote afdrukken kunt gebruiken. Bij 50 dpi is een afdruk van de EOS 1DX mark II 270 bij 180 cm groot en met de EOS 5D mark IV wordt dat 330 bij 220, dus kamerhoog.

EOS 1DX2 bij ISO 100 • 5472x3648 px	EOS 5D4 bij ISO 100 • 6670x4480 px

4K-video
De 4K-videokwaliteit van de camera’s is bijzonder goed, omdat geen sampling plaatsvindt van het totale sensorbeeld, maar het een uitsnede is van 4096 bij 2160 pixels (DCI). Dit geeft een cropfactor van 1,35x bij de EOS 1DX mark II en van 1,63x bij de EOS 5D mark IV. De afzonderlijke frames worden weggeschreven als Motion JPEG’s, zodat ze zonder compressie- en interpolatieverlies als losse foto’s van 8,8 Mp uit een 4K-clip getrokken kunnen worden. Want dat is eigenlijk de essentie van de 4K-video op deze camera’s: still frame grabbing (video: klik hier). De EOS 5D mark IV doet dat met 30 fps en de EOS 1DX mark II zelfs met 60 fps. Je moet de 4K-video op de beide camera’s dan ook zien als stille motordrive, waarmee je onopvallend (bruiloft, ceremonies) foto’s kunt maken, die anders niet mogelijk zouden zijn. En met 30 of 60 fps hoef je ook nooit meer het beslissende moment te missen bij sport of portretten. Dat echte video-opties (zebra, peaking, C-log) ontbreken, lijkt een gemis, maar voor dat gebruik(er)ssegment heeft Canon zijn professionele Cine-camera’s.

Clip waarin micro-expressie wordt getoond	Frame uit 4K-video naar 3:2
4K (4096x2160, 60 fps) macrovideo	Frame uit 4K-video naar 3:2

Samenvatting
Als je kunt kiezen tussen de EOS 5D mark IV en de EOS 1DX mark II, dan kun je gezien het bovenstaande de volgende afwegingen maken.
De EOS EOS 5D mark IV valt minder op dan de EOS 1DX mark II en maakt ook minder ‘lawaai’, dus is de EOS 5D mark IV de betere keuze als je als fotograaf minder aanwezig wilt zijn. Denk daarbij aan bruiloften of aan binnenreportages en -ceremonies, maar ook aan reis- en straatfotografie. De camera is een ‘lighter package’ met een enorme veelzijdigheid, hoge beeldkwaliteit en groot dynamisch bereik, zodat ze ook voor landschap, architectuur, interieur en onderwater de voorkeur krijgt boven de EOS 1DX mark II.
Ben je echter - letterlijk - in het (ruige) veld bezig met het fotograferen van snelle (bal)sporten, wildlife en vogels, dan verslaat de EOS 1DX mark II toch wel redelijk overtuigend de EOS 5D mark IV en is het de extra investering (en het gewicht) meer dan waard. In de studio doen beide camera’s het perfect, waarbij de LAN-aansluiting van de EOS 1DX mark II mogelijk doorslaggevend kan zijn. Heb je maximaal detail nodig, dan is de EOS 5D mark IV de betere keuze, of nog beter, de EOS 5DsR met 50 Mp.

Inventariseer welke van de genoemde onderwerpen bij jou het meest voor de lens verschijnen om daarmee de juiste persoonlijke keuze te maken. Wat je ook kiest, het zijn twee fantastische camera’s. Niet alleen door hun techniek, snelheid en beeldkwaliteit, maar ook door hun ongeëvenaarde bediening (klik hier), zodat je nooit een fotomoment hoeft te missen.

Specificaties EOS 1DX mark II: klik hier.
Specificaties EOS 5D mark IV: klik hier.
Vergelijking 5D3-5D4-1DX2-1DX op dpReview: klik hier.