Al meer dan 15 jaar bekijk (en vergelijk) ik de scherpte van Canon-lenzen op The Digital Picture, de website van Bryan Carnathan (klik hier). Je kunt daar de beeldkwaliteit van een lens beoordelen op basis van 100% uitsneden van geconditioneerde testopnamen van een ISO12233-resolutiekaart. Onderstaand een vertaling van de uitleg hoe Bryan zijn testopnames maakt, hoe je de testresultaten kunt zien van een enkele lens en hoe je tevens twee lenzen kunt vergelijken.

Wat is een ISO 12233-kaart?
De ISO 12233-kaart is de I3A/ISO-standaard voor het meten van de resolutie van digitale camera's. De tests maken gebruik van een grote, fijn afgedrukte verbeterde ISO 12233-variant, die de resolutie uitbreidt tot 4.000 lijnen per beeldhoogte (l/ph), samen met andere functies. Om ervoor te zorgen dat de kaart perfect vlak blijft, wordt deze gemonteerd op 1,27 cm dik glas. Om te voorkomen dat de kaart vervaagt, wordt deze opgeslagen in een donkere omgeving.

De testresultaten van deze kaart geven een goed visueel inzicht in beeldscherpte (een combinatie van resolutie en contrast), laterale chromatische aberratie (kleurafwijkingen aan de randen) en geometrische vervorming (die de grootte van kaartdetails beïnvloedt).

Over de testopstelling
Als de testopnamen niet perfect worden uitgevoerd, zijn de resultaten zinloos of zelfs misleidend. Daarom wordt veel zorg besteed aan het optimaliseren van de resultaten. De camera wordt geplaatst op een grote, stevige Manfrotto 400 Deluxe Geared Head, die is bevestigd aan een ruim 70kg zware Foba DSS-Gamma Studio Camera Stand. Het statief staat op een op maat gemaakte, vloeistofgevlakte, speciaal geverfde betonnen vloer van 15 cm dik. Nauwkeurige uitlijning van camera en lens op de testkaart is cruciaal en wordt uitgevoerd met meerdere lasers.

Voor nauwkeurige kleuren wordt de kaart verlicht met studioflitsers. Een bijkomend voordeel van flitsverlichting is de korte duur van het licht, waardoor bewegingsonscherpte wordt voorkomen.

Nauwkeurig scherpstellen is essentieel voor optimale resultaten. Meerdere scherpstelstrategieën worden gebruikt voor elke lens, waaronder handmatig scherpstellen met een vergrote liveview. Elke lens wordt meerdere keren getest (10 tot 20 keer) en consistente resultaten bevestigen de juistheid van scherpstellen.

Beeldstabilisatie, indien beschikbaar, wordt uitgeschakeld.

Als de resultaten niet voldoen aan de verwachtingen of afwijkingen vertonen, worden andere bronnen geraadpleegd en wordt vaak een ander exemplaar van de lens getest.

Testinstellingen voor lens
De beeldkwaliteit varieert meestal met de brandpuntsafstand van een zoomlens. Daarom worden meestal 4 of 5 brandpuntsafstanden getest, inclusief de kortste en langste en enkele logische waarden daartussen.

Als de lens compatibel is met extenders/teleconverters, worden de resultaten hiervan ook getest. Extenders worden alleen gebruikt om langere brandpuntsafstanden te creëren, en daarom wordt alleen de langste brandpuntsafstand met extenders getest. Extenders verslechteren altijd de beeldkwaliteit, maar deze test helpt bij de besluitvorming.

Beeldkwaliteit verandert ook met het diafragma, dus voor elke brandpuntsafstand wordt een reeks diafragma’s getest. De beste scherpte wordt meestal bereikt bij 1 of 2 stops kleiner dan de maximale opening. Bij kleine diafragma’s (<f/16) wordt de scherpte minder ten gevolge van diffractie. De standaard testinstellingen zijn: het maximaal beschikbare diafragma, 1/3 stop kleiner en alle volledige stops tot f/16.

Over de verwerking van testbeelden
Alle testbeelden worden vastgelegd in RAW. Correcties voor aberraties worden uitgeschakeld, zowel in de camera als tijdens de verwerking in Digital Photo Professional (DPP) van Canon. Scherpte-instellingen hebben een grote invloed op de resultaten. Overdreven scherpte kan details verbergen en tekortkomingen maskeren. De resultaten worden met minimale verscherping verwerkt in DPP met de Neutrale beeldstijl en scherpte ingesteld op 1 (op een schaal van 0-10).

Contrast, verzadiging en alle andere parameters worden op neutrale, lage waarden ingesteld. Afbeeldingen worden geconverteerd naar 16-bits TIFF-bestanden, en uitsneden worden gemaakt in Photoshop. De 100%-resolutie JPG-uitsneden die in de tool worden weergegeven, worden gemaakt met de functie "Opslaan voor web" van Photoshop. Een JPG-kwaliteitinstelling van 70 zorgt ervoor dat de bestanden redelijk klein blijven voor snelle laadtijden van webpagina's, zonder dat compressie-artefacten zichtbaar zijn.

Welke uitsneden op 100% worden getoond?

• "Centrum" uitsnede (1): Toont een patroon dat zich iets rechts van het midden van de kaart bevindt. De meeste lenzen zijn het scherpst in het midden van het frame.
• "Middenframe" uitsnede (2): Deze uitsnede van een full-frame camera vertegenwoordigt een gebied nabij een hoek op een APS-C-camera (met een cropfactor van 1,5x of 1,6x).
• "Periferie" uitsnede (3): Bevindt zich in een gebied nabij de rechterbovenhoek van de afbeelding. Lichtstralen worden in de periferie van de beeldcirkel onder een scherpere hoek gebroken, wat leidt tot een lagere beeldkwaliteit richting de randen. De platte testkaart laat ook veldkromming zien, waarbij de optimale scherpstelafstand door de afbeelding heen verandert – iets wat ik liever vermijd.
• "Hoek" uitsnede (4): Niet beschikbaar voor alle lenzen, maar toont doorgaans de slechtste prestaties van de lens.

Lenzen vergelijken
Elke geteste combinatie van lens, camera, brandpuntsafstand (inclusief met extenders) en diafragma kan met een andere worden vergeleken. Selecteer de eerste test aan de linkerkant en de vergelijkingstest aan de rechterkant.

De testresultaten aan de linkerkant blijven zichtbaar totdat je met je muis over de resultaatbeelden beweegt (of over de pijl). Door de muis heen en weer te bewegen, wisselen de resultaten. Dit is mijn favoriete manier om de testresultaten van lenzen en camera’s visueel te vergelijken. Je kunt zelfs een lens met zichzelf vergelijken om meer te leren over de prestaties ervan.

Onthoud dat het bekijken van 100%-uitsneden van hoge resolutiecamera’s vergelijkbaar is met het bekijken van een enorme vergroting van dichtbij. Deze testkaart, de lage mate van verscherping en de lage contrastverwerking zijn meedogenloos voor een lens. Je mag verwachten dat echte beelden er minstens zo goed – en vaak beter – uitzien.

Tot slot
Ik wil Bryan van harte danken voor zijn bereidwillige medewerking en ik kan iedereen aanbevelen de site van Bryan regelmatig te bezoeken (klik hier). Niet alleen voor beeldkwaliteit van lenzen, maar ook voor zijn zeer uitgebreide camerabesprekingen. Doen!

Het originele artikel (klik hier) is vertaald met ChatGPT en daarna enigszins geredigeerd.