Canon timmert flink aan de weg om zijn RF-lenzenspectrum uit te breiden. ‘Oude’ EF-versies verschijnen in een nieuw en verbeterd RF-jasje en soms verschijnt er ook een unieke lens aan het firmament. Een van die lenzen is de nieuwe RF 200-800mm f/6.3-9 IS. Een lens die in de huidige fotografiewereld zijn gelijke niet kent. Ik ben er kort mee op pad geweest en in dit artikel mijn indrukken van dit ‘supertelezoom-monster’.

Introductie en voor wie?
De aankondiging van de RF 200-800mm f/6.3-9 IS heeft direct de aandacht gegrepen van veel telefotografen (vogels, wildlife, sport, vliegtuigen). Een supertelezoomlens voor het EOS R-systeem, dat geeft veel flexibiliteit in onderwerpen en kadrering. Met alleen een vast brandpunt van 800mm ondervind je namelijk toch de nodige beperkingen (kadrering, volgen, te dichtbij), die nu dus dankzij de 4x zoom tot het verleden behoren. Ook fotografen die hun 400mm of 600mm met een RF 2.0x of RF 1.4x uitbreiden tot respectievelijk 800mm en 840mm krijgen met deze lens meer flexibiliteit in handen.

Al met al reden voor enthousiasme, hoewel enige matiging geboden is. Want het is geen ‘kleine jongen’ (2050g, filter 95mm), hij heeft voor de vrijetijdsfotograaf een pittig prijskaartje (2500 euro) en de maximale lichtsterkte is relatief gering (f/6.3 bij 200mm, f/7.1 bij 260mm, f/8 bij 450mm en f/9 vanaf 600mm).

Lees ook dit artikel (klik hier) om de voor- en nadelen van fotograferen bij 800mm te weten te komen.

Uitvoering en bediening
Zoals gezegd is de RF 200-800mm een ‘grote jongen’, maar dat mag je dan ook wel verwachten van een telezoomlens met een brandpunt van 200 tot 800mm. Daar moet behoorlijk wat glas inzitten dat een behoorlijk stuk (9 cm) moet kunnen verschuiven. Om formaat en gewicht dan binnen de draagbare perken te houden kan de lichtsterkte niet heel hoog zijn in de orde van f/4 of f/5.6, zoals je die bij de RF 600mm en de RF 800mm hebt (resp. 3100g en 3140g).

Bij 200mm is de lens 31,5 cm lang en hij schuift uit tot 40,5 cm bij 800mm. De lensbeugel is lang en zit op de juiste plaats, zodat de lens goed in balans blijft als je inzoomt, vooral als de camera wat groter is, dus bij een EOS R3 of een EOS R6/R5 met een batterijgrip. Een monopod kan in sommige gevallen een handig accessoire zijn. De statiefring kan NIET verwijderd worden, maar wel worden verdraaid.

De zoomring is breed en de frictie van draaien kan naar believen worden ingesteld. De slag van de zoomring is groot en je moet overpakken om van 200 naar 800mm te gaan of vice versa. De tweede ring op de lens is smal en kan gebruikt worden voor handmatig scherpstellen of als controlring (CR). Tussen de zoomring en de controlring zit een brede strook waarop twee preset-knoppen zijn gepositioneerd en de schakelaars voor de beeldstabilisatie en de keuze AF/CR/MF. De beeldstabilisatie kent geen modus 1/2/3-keuze.

De RF 200-800mm is een witte lens en is afgedicht tegen stof- en spatwater, maar heeft toch niet het L-predicaat. De reden hiervoor is mij onbekend.

Mogelijkheden en praktijkervaring
De RF 200-800mm f/6.3-9 IS doet wat ie belooft: vier keer inzoomen van 200 tot 800mm en dat is een ‘unique selling point’ wat geen enkele andere lens in dat bereik zonder gebruik van accessoires kan. Zoals gezegd is de slag van de zoomring ‘lang’ waarbij je moet overpakken op de weg van 200 tot 800mm of terug. Dat is niet handig als je bijvoorbeeld tijdens het naderen van een onderwerp snel wil uitzoomen. Je mist dan een fractie van een seconde van de actie én het kader kan verspringen. De CR/MF-ring zit heel dicht op de camera, waardoor mogelijk onbalans ontstaat en de lensbeugel soms in de weg zit. Niet echt een handige plek. Zowel de zoomslag als de CR/MF-ring vraagt dus even gewenning.

Behalve dat je verre onderwerpen dichtbij kunt halen, kun je ook van relatief dichtbij (80 cm) close-ups maken met een vergroting van 1:4 en dat is voor natuurfotografen een bonus. In vergelijking: de RF 800mm f/11 IS heeft een kortste scherpstelafstand van maar liefst 6 meter (!) met een vergroting van slechts 1:7.

De beeldstabilisatie doet zijn werk en is theoretisch vier stops. Met IBIS wordt dat 5,5 stops. Als de beweging van het onderwerp het toelaat kun je uit de hand tussen 1/100s en 1/50s redelijk zeker zijn van een scherpe foto. Handig om bij die close-ups de ISO laag te kunnen houden. Om met de RF 200-800mm langdurig onafgebroken scherp uit de hand te kunnen blijven fotograferen (vogels volgen en sport, nestkastje minuten in zoeker houden), zul je wel enige tijd moeten oefenen en vereist tevens enige kracht.

Hoewel de lens prima specificaties heeft en veelzijdig in te zetten is, is zijn maximale lichtsterkte niet erg hoog. Het gaat te ver om te beweren dat het een ‘goed weer’ lens is, maar de f/9 bij f=800mm stelt wel redelijk hoge eisen aan de aanwezige hoeveelheid licht. Bij een winterzon rond 10 uur ’s ochtends was bij f/9 de ISO gelijk aan de sluitertijd. Dus een vliegende vogel (in de zon) bij 1/1000s vereiste ISO 1000. En bij 1/1600s ging de ISO naar 1600 en 2000. Kwam de vogel in de schaduw, dan ging de ISO snel twee tot drie stops omhoog tot 4000 of zelfs 10.000. Bij de RF 200-800 zal gebruik van ruisonderdrukking in je RAW-workflow meer regel dan uitzondering zijn. Ook heeft een full-frame camera met een lage pixeldichtheid (EOS R6 met 20Mp) op het gebied van ruis een voordeel ten opzichte van een APS-C camera met een hoge pixeldichtheid (EOS R7 met 32 Mp). Je krijgt bij de EOS R7 dan als bonus wel een cropfactor van 1.6x (f=320 tot 1280mm) en een hogere resolutie, maar de ruis zal ook 2 stops hoger zijn dan op de genoemde EOS R6, waardoor ruisreductie nog belangrijker wordt.

De scherpstelling is vlot en nauwkeurig. Bij tegenlicht en op kortere afstanden kan de lens wel eens twijfelen en moet je de autofocus een handje helpen met FTM (full-time manual). De beperkte lichtsterkte lijkt geen invloed te hebben op de snelheid van focussen.

De beeldkwaliteit van de RF 200-800mm f/6.3-9 IS is goed. Beter dan de RF 100-400mm f/5.6-8 IS met de RF 2.0x en ongeveer gelijk aan die van de RF 100-500mm f/4.5-7.1L IS met RF 1.4x. Ook zijn de verschillen klein met de EF 100-400mm f/4.5-5.6L IS II met EF 2.0x converter. Mede dankzij het lensprofiel van de RF 200-800mm (JPEG, Lightroom Classic en DPP) zijn zaken als vignettering, vervorming en chromatische aberratie nagenoeg nihil. Hoeken zijn iets zachter, maar de centrumscherpte is bij f/9 al hoog. Grootste ‘probleem’ om met een supertelelens scherpe foto’s over grote afstand te maken, is (thermische) luchtvervuiling en daardoor contrastverlies. Dit effect is echter bij élke lens in alle prijsklassen aan de orde.

Mix & Match
Als je op zoek bent naar een zoomlens op het EOS R-systeem die reikt tot 700 mm of verder, dan zijn er momenteel veel combinatiemogelijkheden met extenders en camera’s. Die ga ik hier niet allemaal op een rijtje zetten, maar laat het over aan je eigen criteria: lichtsterkte, gewicht, prijs, beeldkwaliteit. Hieronder een aantal zoomlenzen (met kerngegevens) waaruit je kunt kiezen en waarvan je met extenders het langste brandpunt op de gewenste aantal millimeters kunt brengen. Een 1.4x extender reduceert het maximale diafragma met 1 stop, een 2.0x extender met 2 stops. Extenders versterken de lensfouten van een lens en dat gaat dus altijd in een zekere mate ten koste van de beeldkwaliteit (klik hier).

Voorbeeldje
De RF 200-800mm f/6.3-9 IS versus de EF 100-400mm f/4.5-5.6L IS II met de EF 2.0x (en adapter).

• Brandpuntbereik: 200mm tot 800mm versus 200mm tot 800mm
• Maximale lichtsterkte: f/6.3 tot f/9 versus f/9 tot f/11
• Gewicht: 2050g versus 2030g (=1590+340+100)
• Prijs: 2500 euro versus 2990 euro (=2400+490+100)

Bedenk bij alle mogelijkheden dat ook de camera (lees sensor) invloed heeft op de detailregistratie en de vergroting. Op de EOS R5 heb je bij 800mm een onderwerp op dezelfde grootte in de zoeker als bij de EOS R6 (II), maar het beeld van de EOS R5 omvat wel veel meer pixels (45 Mp vs. 20/24 Mp) en toont dus meer detail. Zet je bovengenoemde lenzen op een EOS R7, dan krijg je ‘gratis’ 1,6x verlenging van het brandpunt, zónder dat je lichtsterkte inlevert én met het centrum van de beeldcirkel fotografeert (sweet spot). De keerzijde is dat de ruisniveaus op een APS-C camera hoger zijn.

The Digital Picture Wil je de beeldkwaliteit van alle bovengenoemde lens en combinaties op 100% zien, ga dan eens aan de slag met de lensvergelijkingsmodule op The Digital Picture (klik hier). Hieronder zie je een video hoe dat in zijn werk gaat.

Samenvatting
Canon heeft met de RF 200-800mm f/6.3-9 IS een zoomlens in het supertelebereik op de markt gezet die aantrekkelijk is voor veel vogel-, wildlife- en vliegtuigfotografen. Ook voor buitensporten met grote afstanden is deze lens goed te gebruiken. Alles van deze lens is bovengemiddeld en overeenkomstig zijn prijskaartje dat tussen de consumenten zoomlenzen ligt en de pro supertelelenzen. Een prima keuze dus voor de gevorderde vrijetijdsfotograaf. Let wel dat het een ‘grote jongen’ is en niet zomaar in een fototas past.

Meer info en specificaties: klik hier.
Interessante praktijkervaring van twee Canon-explorers: klik hier.