De Canon EOS R3 op de redactie…. Dat is net zoiets als in de RB 16B van Max Verstappen zitten. Ongelooflijk indrukwekkend en mooi, maar de enige die er snel rondjes mee kan rijden is Max. Dat is ook zo met de EOS R3. Uiteraard kunnen wij deze supersnelle en sterk gespecificeerde camera ‘testen’, maar de enige die écht een uitspraak kan doen over hoe de EOS R3 in de praktijk voldoet als sport- en actiecamera, is de doorgewinterde pro-sportfotograaf.

En wij zijn vereerd dat Zilverencamera-winnaar Pim Ras dat voor ons gaat doen. Over een week of zes zal hij op EOSzine praktijkverslag doen van zijn ervaringen met de EOS R3. Tevens interviewen we dan Peter van Gogh (pro-sportfotograaf en EOSziner van het eerste uur) over zijn ervaringen met de EOS R3. Wij beperken ons in dit artikel over de EOS R3 daarom tot een eerste kennismaking en korte hands-on.

Kennismaking
Uiteraard gaan we met de EOS R3 op stap (indoor basketbal) om zijn snelheid, autofocussysteem, elektronische sluiter en bediening te ervaren. Maar in deze kennismaking gaan we echter vooral kijken naar aspecten die we nog niet eerder gezien hebben op een EOS-camera, zoals:
- Minimale Rolling shutter
- HF Anti-knipper
- Oog AF-controle
- Flitsen met elektronische sluiter
- OVF simulatie
Natuurlijk zullen we ook zaken als beeldkwaliteit bij hoge ISO, dynamische bereik en AF in schemering nader onderzoeken en vergelijken met bijvoorbeeld de EOS R6.

• Rolling shutter
Rolling shutter is een Engelse term, waarvoor helaas nog geen goede Nederlandse vertaling is. Het fenomeen heeft betrekking op vervorming van het beeld bij beweging van de camera en/of van het onderwerp als de elektronische sluiter wordt gebruikt. Het wordt ook wel ‘jello effect’ of ‘skewing’ genoemd en hebben we hier op EOSzine al eerder aandacht aan gegeven in een artikel over het verschil tussen een mechanische en elektronische sluiter (klik hier). Het is in onze tests duidelijk dat de rolling shutter van de EOS R3 minimaal is en duidelijk beter dan bij de EOS R6. Bij toename van de snelheid van beweging van camera en of voorwerp zal de rolling shutter meer zichtbaar worden, ook op de EOS R3. Het rij-voor-rij uitlezen van de sensor gaat dus snel bij de EOS R3, maar nog steeds niet momentaan als bij een global shutter.

• HF Anti-flicker
Als je bij kunstlicht fotografeert dan kan de uniforme belichting en kleur van je foto beïnvloed worden door een onzichtbare knippering in het licht (klik hier). Bij normale ruimteverlichting is de frequentie van die knippering gelijk aan dat van het stroomnet, zijnde 50Hz. Bij sluitertijden van 1/50s of langer heb je dan geen last van die knippering (donkere/gekleurde banden over de foto). In sporthallen en stadions wil je met kortere sluitertijden kunnen werken om beweging te bevriezen en dan is de gewone Antiknipperfunctie niet nauwkeurig genoeg. Met de functie High Freqeuncy Antiknipper zou je dan toch met korte sluitertijden kunnen werken. De camera detecteert dan heel nauwkeurig de frequentie van het aanwezige licht en adviseert een sluitertijd, die je dan in de Tv- of M-stand kunt instellen. Het moet gezegd dat gedurende onze test we geen lichtomstandigheden zijn tegengekomen (sporthal, studio, kantoor, woning, straat), waarbij HF Antiknipper betere resultaten gaf dan de gewone Antiknipper.

BSI-sensor De EOS R3 is de eerste camera van Canon met een Back Side Illuminated sensor oftewel BSI. Een sensor is opgebouwd uit vier lagen: microlenzen, kleurenfilters R/G/B, ‘bedrading’ en fotocellen (‘pixels’). Bij een ‘normale’ sensor zit de ‘bedrading’ tussen de kleurenfilters en de fotocellen, waardoor het oppervlak van de fotocellen niet maximaal kan zijn. Bij een BSI-sensor zijn ‘bedrading’ en fotocellen omgewisseld, zodat het opvallende licht direct op het maximale oppervlak van de fotocel kan vallen. De ‘bedrading’ zit daar dan achter. Het licht wat bij een BSI op de sensor valt, wordt zo maximaal benut. Vooral bij hogere ISO’s zou dit moeten leiden tot een hogere beeldkwaliteit (minder ruis). Ook kan een BSI-sensor sneller worden uitgelezen, waardoor het fotograferen met de elektronische sluiter praktisch mogelijk wordt (minder ‘rolling shutter’, betere synctijd bij flitsen).

• Oog AF-control
Het autofocuspunt selecteren door ergens met je oog naar te kijken, is niet nieuw. Eindjaren 90 is het toegepast op analoge EOS-camera’s, zoals de EOS 5 en 3. Nu doet Oog AF-controle weer zijn intrede bij de EOS R3 en doet dat met de technologie anno 2021. In de oogzoeker registreert de camera de stand van het oog en na een kalibratie ‘weet’ hij precies waar je naar kijkt. Op dat punt stelt de camera scherp als je de ontspanner half indrukt. Handig als het ‘druk’ is in de zoeker en je snel moet wisselen tussen onderwerpen.

In de praktijk werkt het zoals de theorie voorspelt. Je moet wel goed en zorgvuldig kalibreren en goed opletten dat je je oog elke keer goed tegen de oogzoeker zet. De Oog AF-controle is dan redelijk nauwkeurig en praktisch bruikbaar. Het wordt moeilijker om exact te focussen als er bijvoorbeeld groepjes van spelers dicht op elkaar staan, zoals bij een scrimmage voor het doel of onder de basket. Maar dan is het ook voor het blote oog erg ‘druk’ met bewegende onderwerpen in het kader, dus ook voor de autofocus van de camera.

Onderstaand het kalibratiebeeld met 5 referentiepunten. Je moet dit zowel horizontaal als verticaal uitvoeren. Er kunnen zes verschillende personen/profielen (met/zonder bril) geregistreerd worden. Rechts een gesimuleerde weergave van het 'kijkpunt' en het AF-punt in de EVF.

We hebben zelf gemerkt dat dit ‘kijkpunt’ erg afleidt in de zoeker en dat je het beter kunt verbergen, terwijl je de Oog AF-controle wel gewoon aan laat staan. Druk je de ontspanner nu in dan springt het AF-punt direct naar het onderwerp waar je naar kijkt, zonder dat je lastig gevallen wordt door het ‘kijkpunt’.

• Flitsen met e-sluiter
De EOS R3 is de eerste camera van Canon, waarmee je bij gebruik van de elektronische sluiter kunt flitsen. Dankzij de snelle uitlezing van de sensor is de flitssynchronisatietijd is 1/180s en dat is kort genoeg om mee te kunnen flitsen. Korter is idealer, maar het feit dat het nu kan is prachtig, want je kunt nu zonder enig geluid flitsen. Bij ceremonies is dat toch wel een voordeel. Verder is flitsen met een elektronische sluiter niet anders dan met een 1e e-gordijn of geheel mechanische sluiter. Onderstaande foto’s zijn gemaakt met een Speedlite 430EX III RT op statiefje met paraplu. Snel en simpel.
Overigens kun je met Speedlites ook Hi-Speed Sync gebruiken en met de elektronische sluiter dus ook flitsen bij sluitertijden van 1/200s of korter.

• OVF simulatie
Veel spiegelreflexfotografen zijn huiverig om over te stappen naar het spiegelloze EOS R-systeem, omdat ze de EVF teveel vinden afwijken van de optische oogzoeker (OVF) van een DSLR. Wij zijn snel gewend aan de EVF, maar alles is persoonlijk. De EOS R3 beschikt echter over een optie OVF-simulatie, waarbij de belichtingssimulatie is uitgezet en 100% gebruik wordt gemaakt van de HDR-functie van het OLED-paneel in de EVF, dus een groot dynamisch bereik. Zo heeft Canon een poging gedaan om het beeld van een OVF te benaderen en de overstap voor een DSLR-fotograaf kleiner te maken. dpReview heeft er een heel artikel aan gewijd, wat we van harte kunnen aanbevelen (klik hier) . Zelf vinden we de optie OVF-simulatie niet veel afwijken van een EVF waarvan de belichtingssimulatie is uitgezet. Maar ook dat is persoonlijk.

Bediening
De EOS R3 heeft een nagenoeg onuitputtelijk lijst met mogelijkheden en instellingen (specs). Om daar de ‘baas over te blijven’ is de bediening verregaand te personaliseren. Dat vraagt van de gebruiker wel uitvoerige kennis van de camera ten aanzien van menu-opties, weergaves, knoppen en wielen in relatie tot de onderwerpen die hij voor de lens krijgt. Sowieso heeft de EOS R3 een steile en lange leercurve. Als pro die gewend is aan een EOS 1DX mark II/III, ben je misschien na een paar sessies al helemaal over. Maar kom je van elke andere ‘gewone’ camera, dan is fotograferen met de EOS R3 net zo iets als rijden in een F1-wagen met een B-rijbewijs en zul je het de tijd moeten gunnen om er 100% vertrouwd mee te raken.

Uitvoering
Net zoals de modellen in de EOS 1D-serie is de EOS R3 ‘gebouwd als een tank’ voor veeleisende inzetbaarheid, maar dan wel een tank anno 2021 met een modern ontwerp en hedendaagse materialen. Een fraai ogende camera. Hij is iets compacter en lichter dan zijn DSLR-neefjes, terwijl de grip en bediening onnavolgbaar gebleven zijn. Uiteraard is hij stof- en spatwaterdicht en kan hij tegen een stootje. Nieuw zijn het variangle lcd-scherm en de multifunctie schoen. Met deze nieuwe hotshoe zijn niet alleen flitsers aan te sturen, maar ook andere accessoires, zoals microfoons. Die werken dan direct samen met de camera en worden gevoed via de hotshoe.

Wat ons betreft zijn er nog wel twee verbeterpuntjes. Zo is de HDMI-aansluiting op de camera van het type micro-HMDI, het kleinste type stekkertje. Op een camera van dit formaat is er minstens ruimte voor mini-HDMI en zelfs een volledige HDMI. Tweede puntje is het afdekkapje van de multifunctie schoen. Dit is een los element op de camera en er is geen opbergruimte in de camera voor dit kapje. Kans op verlies is dus groot. Vervelend, maar ook omdat de camera zonder kapje niet 100% meer stof- en spatwaterdicht is.

Snelheid
Het zal geen verrassing zijn dat de EOS R3 je NOOIT laat wachten. Alles aan de camera is super snel en ook de autofocus is een klasse apart. Soms maak je foto’s waarbij je de situatie zelf amper zag aankomen en toch een goede foto hebt gemaakt. En als je dan met 30 RAW-foto’s per seconde werkt, dan zul je begrijpen dat het aantal ‘keepers’ drastisch toeneemt ten opzichte van andere EOS-camera’s. Je moet je dan ook wel bekwamen in het uitzoeken van letterlijk duizenden foto’s per sessie. Zo leverde een basketbalsessie van drie kwartier ruim 2200 foto’s op (64 GB) en dan waren er nog pauzes met instellen van de camera en rustperiodes van de spelers. Dus in netto misschien maar de helft van de tijd.

De gevoeligheid van de autofocus strekt zich uit tot het half duister. De snelheid neemt dan wel af ten opzichte van heldere lichtomstandigheden, maar de camera vindt toch nog houvast (in combinatie met AF-hulplicht). Je moet dan wel met lichtsterke lenzen werken (f/2.8 of f/4), want met bijvoorbeeld de RF 100-400mm f/5.6-8 IS op 400mm (max. f/8), kun je op vier meter of verder nauwelijks meer automatisch scherpstellen.

Data wordt snel weggeschreven naar de CFexpress-kaart (Sandisk Extreme PRO, R: 1500MB/s, W: 800 MB/s) en dankzij de grote buffer kun je bij 30 fps RAW ruim 4 seconden ongehinderd doorschieten. Hierbij is geen significante opwarming van de camera merkbaar. Je hoeft nooit te wachten om foto’s terug te kijken. In JPEG kun je met 30 fps zonder onderbreking op volle snelheid 620 foto’s maken en na drie seconden weer zo’n serie. Je bent dan eigenlijk aan ‘het filmen’ met een resolutie van 24Mp, dan is 6K.

Beeldkwaliteit
De beeldkwaliteit van camera’s in het EOS R-systeem, zoals de EOS R6, is bijzonder goed en laat weinig meer te wensen over. ISO 3200 of 6400 is zonder problemen bruikbaar en het dynamische bereik in RAW is zo goed, dat schaduwen zich heel schoon laten verhelderen. Bij de EOS R3 is dat niet anders. Ruis is heel goed onder controle en het dynamisch bereik is groot. Beide zijn vergelijkbaar met die van de EOS R6, wat opvallend is aangezien we met de komst van de BSI-sensor beter hadden verwacht.

Met zijn 24 Mp registreert de EOS R3 wel iets meer detail dan de EOS R6 (20 Mp), maar dat zie je alleen op 100% in Photoshop. Download de onderstaande ZIP, zodat je foto’s bij verschillende ISO’s van de EOS R6 en EOS R3 zelf kunt vergelijken op 100%.

Samenvatting
Als het om registratie van sport en actie gaat, staat de EOS R3 qua snelheid, autofocus en mogelijkheden wat ons betreft op eenzame hoogte in de EOS-line up. Maar al die snelheid, kracht en functies moeten door de fotograaf wel ‘ontketend’ worden om de EOS R3 ook daadwerkelijk tot die ultieme sportcamera te maken waarbij elke foto een voltreffer is. We komen weer terug op die F1-wagen. Die is in staat om met 300 km/h rondjes in 1 minuut en 13 seconden te rijden, maar dan moet er wel een Max Verstappen achter het stuur zitten. Dus de EOS R3 is goed nieuws voor alle Max-en onder de pro-fotografen, maar iedereen die met 200 km/h trillend achter het stuur zit, is beter af met een EOS R5 of EOS R6, wat beide ook fantastische camera’s zijn.

Specificaties: klik hier.
Review op The Digital Picture: klik hier.