Al eerder hebben we het fenomeen beeldstabilisatie besproken (klik hier). Destijds betrof dit het effect van beeldstabilisatie (Image Stabilisation, IS) zoals die aanwezig is in diverse Canon-lenzen op een camera met een statische sensor (EOS DSLR). Uitgaande van de regel t=1/(2*f) kan dankzij beeldstabilisatie in de lens met een drie tot vier stops langere sluitertijd toch scherp uit de hand gefotografeerd worden. Met de komst van de EOS R6 en EOS R5 (EOS MILC) heeft ook beeldstabilisatie op de sensor zijn intrede gedaan bij EOS-camera’s en is het corrigeren van cameratrilling in een nieuw tijdperk beland. Een korte beschouwing van de nieuwe situatie.
Scenario’s
‘Vroeger’ had je met een EOS DSLR alleen beeldstabilisatie op je EF-lens, blijkens IS in de lensaanduiding, zoals de EF 24-105mm 4L IS. Met de komst van de spiegelloze full-frame EOS R6 en EOS R5 kan cameratrilling ook gecompenseerd worden met een tegenbeweging van de sensor. Deze interne beeldstabilisatie wordt IBIS genoemd, afkomstig van In-body Image Stabilisation. Als je een camera hebt met IBIS dan heb je dus beeldstabilisatie met elke lens, dus ook als deze niet over IS beschikt. En heeft de lens dat wel, dan werkt de IBIS samen met IS voor een nog hoger rendement tot wel 6 stops met een EF-IS-lens tot 8 stops bij een RF-IS-lens. Dat is een factor 64 tot 256 ten opzichte van de genoemde brandpunt-sluitertijdregel, t=1/(2*f).
Als deze nieuwe aspecten resulteren in vijf scenario’s:
1. Geen IS op sensor. Geen IS op lens. Dus NO-IS + NO-IS
2. Geen IS op sensor. Wel IS op lens. Dus NO-IS + EF-IS
3. Wel IS op sensor. Geen IS op lens. Dus IBIS + NO-IS
4. Wel IS op sensor. Wel IS op EF-lens. Dus IBIS + EF-IS
5. Wel IS op sensor. Wel IS op RF-lens. Dus IBIS + RF-IS
Eigenlijk zou er nog een scenario 6 moeten zijn, waarbij je geen IBIS hebt, maar wel IS op de lens. Dit is echter niet praktisch in te stellen op de huidige EOS R5 en EOS R6.
Video
Beeldstabilisatie op de sensor – IBIS – is ook een zeer welkome functionaliteit als je uit de hand filmt met je EOS. Bewuste beweging, zoals pannen en sliden, wordt dan veel vloeiender. In de video-modus kun je zelf ook nog een digitale beeldstabilisatie activeren, zodat je zelfs kunt lopen met je camera zonder dat het beeld schokkerig wordt. |
Bij scenario 1 is de brandpunt-sluitertijdregel kritisch van toepassing om scherpe foto’s uit de hand te kunnen maken. Met scenario 2 of 3 kun je deze kritische grens praktisch verlengen met 3 tot 4 stops en heb je een behoorlijk grote kans om met een brandpunt van 100mm bij 1/20s toch een scherpe foto te maken. Voorwaarde is natuurlijk wel dat het onderwerp stil staat, dus geen bewegende mensen, wolken of bomen. Combineer je IBIS met IS, dan heb je met een EF-lens (scenario 4) een voordeel van 5 tot 6 stops en zullen de meeste foto’s bij 1/10s goed scherp zijn. Vervang je in deze EF-lens door een RF-versie met IS, dan komt 7 tot 8 stops voordeel in zicht en zou je zelfs bij sluitertijden langer dan een halve seconde een grote kans hebben op scherpe foto’s.
Bediening
In het geval van een DSLR met een EF-lens bedien je de beeldstabilisatie met knopjes op de lens, zoals Aan/uit-zetten en de IS-modus. Dat is met een camera met beeldstabilisatie op de sensor (IBIS) én op de lens (EF/RF-IS) niet anders. In de menu’s van de camera zul je geen opties vinden om instellingen van de beeldstabilisatie aan te passen. Dus ook nu verloopt de bediening met de betreffende knopjes op de lens. Wat nieuw is, is dat wanneer je een EF/RF-lens op de EOS R6/R5 zet, dan er dan wel een menu-optie verschijnt om de IS aan of uit te zetten. Dit omdat er op de lens geen knopjes zijn met betrekking tot beeldstabilisatie en je deze toch aan en uit wil kunnen zetten.
Zet je een camera met lens op een statief, dan is het raadzaam om de beeldstabilisatie uit te zetten om onnodige bewegingscorrectie te voorkomen. Er zijn lenzen die ‘voelen’ dat ze op statief staan, maar dat is niet altijd het geval en ook niet per lens even duidelijk.
Als je met beeldstabilisatie horizontaal een voorwerp gaat meetrekken (pannen), zet de IS-modus dan - indien mogelijk - op stand 2.
Let op
Het praktisch ‘stopjes’-rendement van beeldstabilisatie is sterk afhankelijk van de ‘vaste hand’ van de fotograaf (korte trilling) en de stabiliteit van zijn houding (lange trilling) en zelfs van eventuele wind. Tevens heeft het rendement slechts betrekking op de kans van een scherpe foto. Zonder IS is de kans op een scherpe foto bij een bepaalde sluitertijd bijvoorbeeld 10% en met IS wordt die kans 70%, maar dan nog kunnen er foto’s onscherp zijn. Maak daarom in kritische sluitertijdsituaties ALTIJD meerdere foto’s snel achter elkaar. |
Samenvatting
Met de komst van beeldstabilisatie in de camera (IBIS) bij de EOS R6 en R5 is onscherpte door onbedoelde beweging van de camera nog beter te voorkomen. Je kunt daardoor vaker zonder statief werken of je kunt lagere ISO’s gebruiken voor een hogere beeldkwaliteit. Blijf echter attent op onscherpte door beweging van het onderwerp.