Door het ontbreken van het spiegelhuis is bij spiegelloze camera’s (APS-C/FF) de afstand tussen de lensvatting en de sensor kleiner (23mm) dan bij een spiegelreflexcamera. Als gevolg hiervan heb je op een EOS M of EOS R dus andere lenzen nodig (resp. EF-M en RF). Toch kun je ook nog EF-S- en EF-lenzen gebruiken dankzij een adapter die Canon heeft ontwikkeld. Voor het APS-C systeem is dat de EF EOS M-adapter en voor full-frame de EF EOS R-adapter. Van dit laatste type heeft Canon verschillende versies gemaakt, waaronder een met een drop-in variabel ND-filter. We kijken kort even naar de uitvoering, werking en toepassing van deze bijzondere adapter.

EF EOS R-adapter met drop-in variabel ND-filter
De betreffende adapter met ND-filter heeft een alleszeggende naam – EF EOS R-adapter met drop-in variabel ND-filter – die we gebruiken om alle facetten nader toe te lichten.
- EF EOS R
Met EF EOS R wordt aangeven dat de adapter aan de ene kant alleen past op camera’s van het EOS R-systeem en dat je aan de andere kant dan een EF-lens kunt zetten. Je kunt er ook een EF-S-lens op zetten, maar dan heb je een 1,6x crop van de sensor. Bij de EOS RP maak je dan foto’s met 10 Mp in plaats van 26 Mp.
- Drop-in
Filters kun je op twee manieren op een lens zetten: standaard op de voorzijde en in bijzondere gevallen tussen de camera en de lens. Dat laatste type kan op twee manieren uitgevoerd zijn: is er weinig ruimte, dan is het een clipje waar je een soort folie (gel filter) tussen klemt. Heb je meer ruimte tussen het laatste lenselement en de vatting, dan kun je een zogeheten drop-in filter gebruiken. Dit wordt veel toegepast bij supertelelenzen, maar is ook mogelijk in de ruimte die een EF EOS R-adapter biedt.
- Variabel ND-filter
Canon heeft dus een drop-in filter gemaakt voor een EOS R-camera in combinatie met EF-lenzen. Er zijn twee filtersoorten beschikbaar: een circulair polarisatiefilter en een variabel ND-filter. Die laatste is dus bedoeld om licht tegen te houden, zodat (vooral overdag bij veel licht) met langere sluitertijden of grotere diafragma’s (flitsen, video) gewerkt kan worden. Normaal gesproken heeft een ND-filter een vaste verduisteringswaarde (ND0.3 tot ND3.0 = 1 tot 10 stops), maar ze kunnen ook variabel uitgevoerd worden met twee roterende ‘traliewerken’. Het bereik is dan ongeveer 1 tot 6 à 7 stops, oftewel een factor 100 in sluitertijd. Dat is ook het bereik van dit variabele ND-filter van Canon.

Uitvoering
De EF EOS R-adapter met variabel ND-filter is in principe een gewone EF EOS R-adapter, maar dan met een uitneembaar drop-in filter, waarop zich een klein wieltje bevindt. Het is heel degelijk uitgevoerd en heeft geen voelbare speling. We zijn echter niet bekend met de afdichtingen van de adapter, maar we adviseren terughoudendheid bij gebruik in omgevingen met stof, regen of sneeuw. Omdat er dun glas aanwezig is in de adapter is het tevens raadzaam om aanraking te voorkomen, zodat de kans op breuk of vette vingers minimaal is.

Gebruik
Als de adapter zich tussen camera en lens bevindt, dan regel je met het kleine wieltje de dichtheid van het ND-filter. Behalve een aanduiding max, mid en min, verloopt de regeling op gevoel naar gelang de gewenste sluitertijd of diafragma. De dichtheid verandert niet lineair en er zit geen klikje in het wieltje. Een vaste of reproduceerbare instelling is dus niet mogelijk. Ook is de kans groot dat het wieltje abusievelijk verdraaid wordt bij een licht aanraking. Controleer de belichting dus altijd goed voordat een opname gemaakt wordt. Voordeel van de Belichtingssimulatie op spiegelloze camera’s is, dat je in de Av- en Tv-stand (of M-stand met Auto ISO) een helder beeld blijft zien en je dus ondanks een grote dichtheid van het filter toch nauwkeurig kunt kaderen en scherpstellen.
We hebben geen zichtbaar verlies aan scherpte gezien bij gebruik van het filter en ook een (lokale) kleurverschuiving is afwezig. Beide aspecten benadrukken daarmee de hoge kwaliteit van dit bijzondere variabele ND-filter.

Samenvatting
Met de EF EOS R-adapter met drop-in variabel ND-filter onderscheidt Canon zich van de andere cameramerken, door extra functionaliteit toe te voegen aan een normaal gesproken lege lensadapter. Geniaal. Als EOS R-fotograaf kun je nu eenvoudig een ND-filter gebruiken bij ‘moeilijke’ EF-lenzen, zoals een EF-fisheye, de EF 14mm, de EF 11-24mm, de TS-E 17mm en veel EF-lenzen met een filterdiameter (aan de voorzijde) groter dan 82mm.

Met dank aan lezer Wim Tuitman voor de tip om dit filter te bespreken.