We hebben enige tijd geleden al een algemeen artikel geschreven (klik hier) over het principe van een elektronische oogzoeker (EVF) zoals je die aantreft op spiegelloze camera’s (MILC), zoals de EOS M-serie en EOS R-serie.
Dat is echter de theorie en in dit artikel proberen we de praktijk van het werken met een EVF nader toe te lichten voor fotografen die gewend zijn aan de optische zoeker (OVF) van een EOS-spiegelreflexcamera (DSLR).

Voorvertoning
Als een van de voordelen van een EVF wordt altijd gezegd dat je vooraf al een indruk krijgt van de helderheid en de kleuren van de opname die je gaat maken. Zeker voor de beginnende fotograaf kan dat handig zijn. Hierbij dient echter te worden opgemerkt dat de helderheid van de EVF altijd hoger is dan op je computer, waarop de foto’s dus altijd wat donkerder zijn. Zeker als je in RAW fotografeert en met Lightroom ontwikkelt.

Hoewel je in de EVF wel het contrast ziet van de uiteindelijke foto, is dat contrast sterker dan bij een oogzoeker, omdat het dynamisch bereik van de JPEG-voorvertoning in een EVF kleiner is dan dat van het menselijk oog. In een EVF kunnen schaduwen dus helemaal zwart zijn en wolken helemaal wit, terwijl dat in de RAW-opname niet het geval zal zijn. Wil je deze ‘clipping’ in de EVF enigszins voorkomen, zet de beeldstijl dan op Standaard en zet het contrast op -4. Zet tevens de menu-optie Auto optimalisatie helderheid op maximaal. Dan wordt het zoekerbeeld veel vlakker en zul je tijdens het kadreren meer detail zien in hooglichten én in schaduwen, zoals dat ook in RAW het geval zal zijn.

Tot slot zie je in een EVF (net als bij een OVF) niet standaard de scherptediepte die behoort bij het diafragma dat je gekozen hebt. Een DSLR heeft daarvoor een scherptediepteknop (zoeker wordt donkerder). Bij een MILC ontbreekt deze knop, maar kun je bijvoorbeeld de AF-ON knop instellen als scherptediepteknop. Bij een MILC wordt de zoeker dan niet donker!

Wisselen EVF en LCD
Bij een MILC kun je dankzij een zoekersensor naast de EVF eenvoudig automatisch wisselen tussen de EVF en het LCD, waarop je beide een live view-beeld ziet. Gebruik je de EVF als zoeker, zet het LCD op de Quick-menuweergave, zodat je daar een overzicht hebt van de camera-instellingen en ze ook snel via het touchscreen kunt veranderen.

Let op dat de zoekersensor ook wordt geactiveerd als je met je vinger het LCD-scherm bediend, waardoor het LCD zwart wordt. Dat is redelijk storend, vooral bij het werken met een uitgeklapt LCD scherm. Bepaal met de menu-optie Opname-infoscherm wat je allemaal wilt zien in je EVF, waaronder een raster en waterpas. 

Geestbeeld
Als je de EVF en het LCD allebei op een live view kaderbeeld hebt staan, dan is de kans groot dat je voordat je de foto terugziet op het LCD een kort live view-beeld ziet van dat wat de camera tijdens het ‘chippen’ (= kaderen met oogzoeker en terugkijken op LCD) ziet, een soort ‘geest’-beeld. Dat kun je meestentijds voorkomen door het LCD op het Quick menu te zetten. De duur van het ‘geest’-beeld wordt ook bepaald hoe snel je de camera van je oog haalt. Langzaam wegkijken bij chippen geeft grote kans op ‘geestbeeld’, ook met LCD met Quick-menu. Tevens spelen het datatransport (RAW en/of JPEG) en de sluitertijd een rol. Bekijk voor meer informatie het onderstaande clipje.

Frame freeze
Wat gebeurt er met het zoekerbeeld van een OVF als je een foto maakt met een DSLR? De zoeker wordt gedurende korte tijd even zwart, omdat de spiegel opgeklapt moet zijn (en de sluiter open) als de opname gemaakt moet worden. Bij een korte sluitertijd van 1/30s of korter is deze ‘zwartheid’ toch nog enigszins transparant en zo kun je met een OVF op een DSLR dus relatief eenvoudig in de ‘motordrive’ een bewegend onderwerp volgen.

Wat gebeurt er echter met het zoekerbeeld van een EVF als je een foto maakt met een MILC? Je kadert door de EVF het onderwerp en drukt de ontspanner door. Dan gaat eerst de sluiter dicht (klein tikgeluidje), dan gaan eerste en tweede gordijn naar beneden afhankelijk van de sluitertijd en na de belichting van de sensor moeten beide gordijnen weer snel open om weer een live view beeld in de EVF te kunnen hebben. In de tijd dat sensor dus belicht wordt (de sluitertijd) kun je een onderwerp dus niet meer door de EVF zien. Om dat ‘belichtingsgat’ op te vullen zie je het laatste frame dat je gezien hebt nét voordat je de foto ging maken. Dat beeld wordt dus even stilstaand getoond zolang de sensor belicht wordt, dus gedurende de sluitertijd. Dat valt niet op wanneer de camera stilstaat en het onderwerp relatief stilstaat, maar volg je een bewegend onderwerp in de ‘motordrive’ of beweegt het onderwerp, dan krijg je een schokkering beeld te zien en daar moet je als DSLR-fotograaf aan wennen. Bij langere sluitertijden (1/30 tot 1/125s) is die ‘beeldstottering’ meer duidelijk dan bij sluitertijden van 1/1000s of korter. Bij sluitertijden langer dan 1s wordt het ‘belichtingsgat’ van de EVF opgevuld door een zwart beeld. Bekijk ook weer de onderstaande clip voor meer uitleg.

Skewing
We hebben ook al eerder in het kader van het verschil tussen een mechanische en elektronische sluiter een artikel geschreven over het verschil tussen een ‘global shutter’ en een ‘rolling shutter’ (klik hier). Hierin kwam het fenomeen ‘skewing’ of ‘jello effect’ aan de orde dat zichtbaar kan zijn bij een rolling e-shutter. Deze ‘skewing’ is vooral heel zichtbaar als je in 4K video op gaat nemen. Dus beweeg de camera dan niet te snel in het horizontale vlak.

Samenvatting
Een nieuwe camera is altijd even wennen en ben je als DSLR-fotograaf overgestapt naar een MILC, dan zal die gewenning waarschijnlijk iets langer duren. Uiteindelijk zullen alle nieuwe aspecten van een MILC in je dagelijkse routine van fotograferen geïntegreerd zijn en werk je met je MILC net zo soepeltjes als vroeger met je DSLR.
De EVF is één van de zaken die nieuw zal zijn als je voor de eerste keer aan de slag gaat met een MILC, maar hopelijk geven bovenstaande aandachtspunten je al snel meer inzicht hoe je het beste met zo’n soort oogzoeker kunt werken.