Eerst denk je dat het een vogel in de lucht is of dat er een vuiltje op het beeldscherm zit. Maar als dat zwarte puntje na een grondige schoonmaakbeurt van je monitor ook zelfs bij een macrofoto nog te zien is, dan is er maar één conclusie: een stofje op de sensor. Niet schrikken, want de sensor van je camera is altijd 'vuil' en schoonmaken hoeft geen probleem te zijn.
Voorkomen
Een spiegelreflexcamera is een systeemcamera en dat betekent dat je componenten kunt toevoegen en verwisselen, zoals de lens. Als je een objectief wilt wisselen, dan komt het inwendige van de camera in direct contact met de buitenwereld en bestaat de kans dat stofjes, vezeltjes en vuil de camera binnendringen en uiteindelijk op de sensor belanden. Dat was bij een analoge camera geen probleem, omdat bij het doorspoelen van het negatief het eventuele stof werd meegevoerd. Bij een digitale camera blijft het 'negatief' altijd op zijn plaats zitten en hoopt het stof zich in de loop van de tijd op. Sinds de invoering van interne sensorreiniging in camera's wordt het stof van de sensor afgetrild (en opgevangen door een 'plakstrip') en hoef je niet 'panisch' te zijn bij het wisselen van een lens. Bovendien is niet meteen elk stofje op de sensor als vlek op de foto te zien, omdat het meestal buiten het scherptegebied van het beeld ligt. Stof op de sensor wordt pas zichtbaar als sterk wordt gediafragmeerd tot waarden kleiner dan f/11 (f/16 tot f/32 bij landschappen en macro/product). Wordt stof wel al zichtbaar bij de normale werkdiafragma's van f/8 en groter (f/8 tot f/2.8), dan wordt het de hoogste tijd voor een schoonmaakbeurt.
Het moment van schoonmaken wordt niet alleen uitgesteld door de werking van de interne sensorcleaning, maar nog meer door hoe zorgvuldig we te werk gaan bij het wisselen van lenzen. Met een paar simpele aandachtspunten kan introductie van stof en vuil heel goed worden voorkomen:
• Bewaar lenzen altijd met een lensdop op de vatting.
• Zorg dat de camera uit staat.
• Werk in een niet-stoffige ruimte of houd de camera buiten uit de wind.
• Zet de nieuwe lens binnen hand-bereik met de lensdop ernaast.
• Kijk goed of er geen stofjes op de vatting zitten. Deze stofjes worden door de opklappende spiegel in het spiegelhuis gewapperd en zijn de belangrijkste bron van vervuiling. Blaas ze eventueel met een balgje weg.
• Houd de camera iets naar beneden gericht, ontkoppel de lens met de lenskap erop en zet deze met de lenskap op een stabiele ondergrond. Doe dit langzaam zodat er zo min mogelijk turbulentie en drukverschillen zijn rond de lensopening.
• Plaats nu rustig de nieuwe lens met de schone vatting op de camera.
• Maak de vatting van de verwijderde lens schoon, plaats er een lensdop op en berg ze op een schone plaats op.
Genezen
Is de sensor ondanks zorgvuldig wisselen van lenzen en de automatische interne reiniging toch zo 'vuil' geworden dat je bij elke foto met f/5,6 al vlekjes op de foto's ziet, dan moet ze hand-matig gereinigd worden. Dit kun je laten doen via de leverancier of rechtstreeks via www.techrepair.nl, het servicecenter van Canon. Hieraan kunnen kosten verbonden zijn en verzend- en schoonmaaktijd. Ook zijn vaak op demodagen van winkels technici aanwezig die dan (gratis) sensors schoonmaken.
Je kunt ook zelf de sensor reinigen. Zorg dat je ALTIJD met een volle accu aan de slag gaat én de camera niet (per ongeluk) uitzet, om te voorkomen dat spiegel en sluiter dichtgaan tijdens het reinigen. Maak eerst een stofreferentiefoto (zie kader).
STOFCONTROLE
Om te zien of er stof op de sensor aanwezig is en waar, moet je een referentiefoto maken. Zoek een relatief schone witte muur. Zet de camera in de Av-stand, f/22, de laagste ISO en belichtings-compensatie +1 Ev. De sluitertijd zal nu relatief lang zijn, 1 tot 4s. Zet de lens op handmatig scherpstellen (MF) en kader de muur. Maak de opname en beweeg de camera behoorlijk gedurende de openingstijd van de sluiter. Je maakt zo een perfect onscherpe foto, waarop vlekken in het onderwerp volledig onzichtbaar geworden zijn, maar uitsluitend stipjes overblijven van het stof op de sensor. Zoom bij terugkijken op de camera of het beeldscherm goed in. De plaats van stofjes op de foto is 180° gedraaid met de plaats op de sensor. Dus heb je last van stofjes rechtsboven in de lucht, dan moet je de linker onderzijde van de sensor schoonmaken. |
Kies in het menu van je camera de optie Handmatig reinigen (zie handleiding). Je hoort de spiegel opklappen en de sluiter opengaan en als je de lens verwijdert, kijk je rechtstreeks op de sensor. Met een balgje zonder kwastje kun je het losse stof wegblazen. Vaak is dit slechts het verplaatsen van het probleem. Gebruik zelf geen vloeistoffen om de sensor schoon te maken, maar gebruik een speciaal statisch geladen kwastje, zoals de Arctic Butterfly van Visible Dust. Hiermee strijk je voorzichtig van buiten naar binnen over de sensor, waarbij het stof door het kwastje wordt vastgehouden. Herhaal deze procedure eventueel enkele malen. De eerste keer dat je dit doet is dat best eng, maar deze handeling went, al moet wel altijd voorzichtigheid betracht blijven worden. Kom met het kwastje niet aan andere delen van het spiegelhuis en raak het ook niet met de vingers aan om het zo 100% vetvrij te houden. Berg de Arctic Butterfly altijd netjes op.
 |
 |
| |
|
GARANTIE
Als je zelf de sensor schoonmaakt, dan heb je geen garantie als het tot een storing leidt. Hoe zorgvuldig je ook geweest bent. |
Conclusie
'Voorkomen is beter dan genezen'. Een aloude wijsheid die ook van toepassing is op vervuiling en schoonmaken van de sensor van een camera. Als je zorgvuldig lenzen wisselt, dan hoef je, mede dankzij de interne automatische sensorreiniging, de sensor waarschijnlijk maar één keer per jaar schoon te (laten) maken. Gebruik zelf een balgje of een statisch kwastje. Laat vloeistoffen, perslucht of afzuiging over aan de professionals.