In een glazen bol kijken? Dat zouden we allemaal wel willen kunnen. Toch is het voor een fotograaf dichterbij dan je denkt, door (on)gewoon te fotograferen door een...... glazen bol! In dit artikel een korte workshop over de aandachtspunten en de creatieve mogelijkheden van het fotograferen met dit bijzondere fotoaccessoire.
Uitvoering
Een glazen bol is gewoon te koop bij een fotowinkel of Bol.com onder de naam Lensball. Voor een paar tientjes vind je ze met een diameter van 6, 8, 10 en 12 cm. Ga met deze term maar eens online zoeken en zult zelfs een speciale website vinden over dit accessoire: www.lensball.com. Hier zie je veel voorbeelden en ook een verwijzing naar social media, zoals Instagram (klik hier). Kijk met de zoekterm ook eens op YouTube (klik hier) en laat je verrassen door de informatie die je daar vindt.
Raak je hierdoor geïnspireerd, zorg dan dat de glazen bol geleverd wordt met een zacht hoesje en bij voorkeur ook met een uitgehold acryl blokje als bolhouder. Is dat niet het geval, dan kun je van een ovenwant een zakje maken en zelf een gat boren in een acryl dekseltje. Let op dat het eigengemaakte voetje niet te groot is (maar wel stevig) en dat het niet gekleurd is. Die kleur zou het onderwerp kunnen verstoren.
Let op
Het zal duidelijk zijn dat een glazen bol kras- en vlekgevoelig is. Dus ‘handle with care’ en zorg dat je altijd een poetsdoek in de buurt hebt. Een aspect om ook rekening mee te houden is dat de bol in feite ook een soort loep is die licht concentreert. De zon kan je verblinden en de bol kan in felle zon zelfs al brandglas werken en serieuze brandschade geven. Die zon zorgt ook altijd voor een ‘specular highlight’, zowel doorvallend als spiegelend. Let goed op de plaats van dit ‘witpunt’ en is het ongewenst, dan kun je het achteraf retoucheren in Photoshop. |
Lenskeuze
Het werken met een glazen bol kan heel simpel zijn. Neem hem in de hand, ga op zoek naar een geschikt onderwerp en maak met je telefoon een foto. Bedenk daarbij dat zo’n bol eigenlijk een groothoeklens is en je soms dus relatief dicht op je onderwerp moet staan voor het gewenste effect. Ook de afstand van de camera tot de bol en het brandpunt van de lens spelen een rol in wat er uiteindelijk op de foto staat.
Wil je geen context, kies dan een macrolens. Dat kan heel verrassende resultaten opleveren, maar heeft zijn beperkingen. De scherptediepte zal gering zijn én een lensbal is optisch alleen 100% scherp in het centrum. Hoe verder naar de rand des te sterker zijn de vervorming en aberraties, die de scherpte verstoren.
Leuker is om de bol in een omgeving te zien. Dat geeft heel bijzondere effecten. Nadeel is wel dat dan je hand of de ondersteuning zichtbaar worden. Helaas kun je zo’n bol niet laten zweven. Overigens hoeft een hand of ondersteuning geen storend element te zijn en zelfs bijdragen aan de ‘menselijke maat’. Zo’n foto met context kun je prima maken met een standaardzoomlens, dus een 18-55mm of een 18-135mm. Je fotografeert dan ongeveer van een afstand van een halve meter en kunt de zichtbare omgeving regelen met de mate van inzoomen.
Kortste scherpstelafstand
Let op bij keuze van de lens waarmee je de bol gaat fotograferen dat je te maken hebt met de kortste scherpstelafstand van de lens. Kom je dichterbij, dan zal het niet mogelijk zijn om scherp te stellen. Met groothoeklenzen kom je redelijk dichtbij. Telelenzen hebben vaak een grotere kortste scherpstelafstand. |
Praktijk
Leren fotograferen met een lensbal doe je het best door er gewoon mee aan de slag te gaan. Dat hebben wij ook gedaan. Dan blijkt dat het handig is dat de camera op statief staat. Je merkt namelijk dat een kleine verandering van camerastandpunt grote gevolgen heeft voor het beeld in de bol. Met een statief kun je dan redelijk nauwkeurig je onderwerp kaderen.
Ten behoeve van onze praktijktest, hebben we ook gezorgd dat de lensbal op een vast punt geplaatst kan worden. Een balvoetje op een snelsluiter van een statief is daarbij handig. En ligt de bal op een glad oppervlak, dan doet een stukje dubbelzijdige montagetape wonderen tegen wegrollen. Is de ondergrond wel plat maar niet glad, gebruik dan een stukje kauwgom om de bal op zijn plaats te houden én te beschermen tegen krassen door de ondergrond.
We zijn op pad geweest met onze EOS 80D met een EF-S 18-135mm STM (kortste scherpstelafstand: 39 cm vergroting 1:3.6) en met een EF-S 10-18mm STM (kortste scherpstelafstand: 22 cm vergroting 1:4.5). Het verschil in brandpuntbereik én in scherpstelafstand tussen deze twee lenzen geven je oneindig veel variatie in de verhouding van de lensbal tot zijn omgeving en in scherptediepte. Een uitstapje met een PowerShot G7X (24-100mm, 1.8-2.8) leert dat dit ook een prima camera is voor lensbalfotografie, omdat je naast een handig zoombereik tevens een groothoek-macro ter beschikking hebt.
Werk altijd in live view. Dan kun je nauwkeurig kaderen en scherpstellen. Dat laatste kun je het beste doen met beeldvergroten (klik hier), zodat je goed zicht hebt op het eigenlijke scherpstelpunt. Je kunt handmatig scherpstellen, maar ook met de autofocus bereik je tijdens beeldvergroten prima resultaten. De Av-stand met Centrumgewogen meting en belichtingscompensatie geeft je controle over belichting en scherptediepte. Bij grote diafragma’s is het beeld in de bol visueel redelijk scherp en de achtergrond onscherp. Wil je de omgeving scherp, dan kies je kleinere diafragma’s. Wij hebben een focus stack (klik hier) gedaan bij een groot diafragma en dat zorgt dat het bolbeeld scherper wordt en de achtergrond onscherp blijft.
Als vanzelfsprekend staat de camera op RAW en hebben we in Lightroom 100% controle over belichting, contrast, kleur en scherpte. Retoucheren van vlekjes kun je ook in Lightroom, maar het is handig om ook Photoshop in de buurt te hebben om zo eventueel het balvoetje of een plakbandje onzichtbaar te kunnen verwijderen. In onderstaande videotutorial laten we snel zien welke retoucheergereedschappen handig zijn in Photoshop.
Creatief
Door de juiste combinatie van onderwerp, achtergrond, licht en lens krijg je met een lensbal heel verrassende én onderscheidende resultaten. Ook voor zonsondergangen en avondfotografie leent zo’n glazen bol zich goed. Het wordt echter allemaal nog veel leuker als je creatief aan de slag gaat met een spiegel of plassen water, die voor beeldomkering en bijzondere effecten kunnen zorgen. Vaak is het handig dat je met een assistent op stap gaat, want een paar extra handen is - letterlijk - handig als je met zoveel accessoires op stap bent. |
Samenvatting
Een glazen bol. Niet om in te kijken, maar om er mee te fotograferen. Wij waren aangenaam verrast door de mogelijkheden en we hopen je met dit artikel ook enthousiast gemaakt te hebben voor het werken met een lensbal. Zorg dat hij altijd in je fototas zit (ca. 700 gram, 8 cm), zodat je altijd een ‘andere kijk’ op een onderwerp binnen handbereik hebt. En heb je lensbalfoto’s die je wilt delen, laat het ons dan weten (klik hier).