Heb jij een timmermansoog wanneer je een landschap kadert of staat de horizon altijd (een beetje) scheef. Zo'n scheve horizon kun je proberen te voorkomen door een waterpasoog op je statief te gebruiken, maar het gaat nauwkeuriger met de elektronische waterpas die in veel EOS-camera's ingebouwd is.
Waar vind je die elektronische waterpas, hoe gebruik je hem en hoe is de nauwkeurigheid?
Waterpas
Bij onderwerpen als landschap-, interieur- en architectuurfotografie, maar ook bij reproductie- en productfoto’s is het wenselijk dat de foto recht staat of waterpas is. Bij een waterhorizon in de verte heb je een goed richtpunt. Bij gebouwen, ruimtes en producten is dat wat moeilijker, maar wil je dat het onderwerp een natuurlijk perspectief heeft. Dit is vaak het geval als de hoofdlijnen van een dergelijk onderwerp exact horizontaal of verticaal lopen.
Raster
Behalve een waterpas kun je natuurlijk ook het raster in de zoeker van je camera of tijdens live view gebruiken om een onderwerp recht te zetten. Je krijgt met een dergelijk raster ook meteen een goede indruk van de gewenste vlakverdeling.
Tip Jos Roijakkers: gebruik de AF-punten in de zoeker voor een rechte horizon.
|
Wat je ook als richtpunt neemt in het kader, vaak staat het onderwerp al ‘goed’ als de camera exact horizontaal of verticaal staat. Sommige mensen kunnen dat op gevoel met een soort timmermansoog, maar het merendeel van de fotografen heeft een hulpmiddel nodig. Zo zijn er al decennia lang allerlei soorten fysieke waterpassen voor statieven en camera’s verkrijgbaar, die werken met een luchtbel in een waterbuis, zoals ook de klusser in zijn gereedschapskist heeft zitten. Met een dergelijke ‘mechanische’ waterpas zijn goede resultaten te bereiken, maar kleine afwijkingen zijn niet ondenkbaar.
Elektronische waterpas
Met de komst van de digitale camera en de ontwikkelingen van de elektronica (onder andere in smartphone) heeft bij Canon sinds de EOS 7D mark II een elektronische waterpas zijn intrede gedaan en vanaf die tijd standaard in de midrange- en high-endcamera’s. Hoe die elektronische waterpas precies werkt, laten we hier buiten beschouwing en kijken vooral naar het praktische gebruik.
 |
 |
| Elektronische waterpas EOS 80D (één-assig) |
Waterpas EOS 5D mark IV (twee-assig) |
De elektronische waterpas is in drie weergaves op de camera te zien, op het lcd-scherm, tijdens live view en in de optische zoeker. De aanduiding op het lcd-scherm wordt getoond door enkele malen op de Info-knop te drukken. In de betreffende weergave is een cirkel met links en rechts twee rechte lijnen. Als de camera niet waterpas staat, dan zijn deze lijnen roodgekleurd en vallen ze niet samen met twee grijze lijnen. Als de camera wel waterpas is, dan worden de lijnen groen en vallen ze exact samen met de grijze lijnen. De nauwkeurigheid is hoog en vereist een stevig statief met een stabiele kop.
 |
 |
| EOS 5D mark IV. Niet waterpas en gekanteld. |
Waterpasweergave in Live view. |
Bij high-end EOS-camera’s is een twee-assige waterpas ingebouwd, die dus niet alleen een scheve horizon kan voorkomen, maar ook een eventueel ongewenste kantelstand van de camera naar boven of onder in beeld brengt. Als een dergelijke waterpas op beide assen groen is, dan staat de camera dus exact in een horizontaal vlak. Als je werkt met een tilt-shiftlens, dan weet je zeker dat alle gebouwen recht staan.
Gebruik je het lcd-scherm als zoeker - wat bij genoemde onderwerpen vaak het geval zal zijn - dan kun je de waterpas ook zichtbaar maken in de live view-weergave. Druk daartoe weer enkele malen op de Info-knop.
 |
 |
| Waterpas aan/uitzetten in optische zoeker. |
Korte clip over e-waterpas. |
| |
|
 |
 |
| Weergave waterpas in zoeker EOS 80D |
Weergave waterpas in zoeker EOS 5D mark IV |
Tenslotte kun je de waterpas ook in de optische zoeker van de camera laten tonen, wat handig is wanneer je uit de hand met de optische oogzoeker kadert en niet vanaf statief. Deze weergave is echter niet zo nauwkeurig als op het lcd-scherm. Heeft een EOS alleen een horizontale waterpas, dan zie je links onderin een klein icoontje van een camera, waarbij acht streepjes aangeven of de camera scheef staat of recht. Bij een camera met een twee-assige waterpas zie je bovenin een kruis met blokjes. Staat de camera 100% vlak, dan zie je alleen het middelste blokje in dat kruis. Je kunt de waterpas in de zoeker eventueel uitzetten in het menu Zoekerweergave.
Symmetrie en haaks kader
Wil je een rechthoekig voorwerp, zoals een gebouw of schilderij, symmetrisch en haaks fotograferen, zorg dan dat je precies haaks op het midden van het voorwerp staat. Kijk dan of evenwijdige horizontale lijnen ook evenwijdig lopen met de boven- en onderkant van het kader en doe dat eventueel ook met verticale lijnen. |
Digitale correctie
Staat een horizon ondanks alles toch nog scheef of is een perspectiefverloop niet naar wens, dan is dit tegenwoordig eenvoudig te corrigeren in Photoshop en Lightroom. In dat laatste programma kun je een digitale waterpas over de horizon slepen en kun je perspectief eenvoudig corrigeren met de optie Upright met hulplijnen in het deelvenster Transformaties. Bedenk wel dat het ‘duwen en trekken’ aan foto’s verschuiving van pixels vereist en daarmee ten koste gaat van de scherpte (van bepaalde onderdelen) van een opname.
Samenvatting
Met behulp van een elektronische waterpas hoeft de horizon nooit meer scheef te staan. Het gebruik ervan op een EOS-camera is heel eenvoudig. Je moet alleen niet vergeten de betreffende weergave te kiezen op het lcd-scherm.