De Van Nelle Fabriek is zonder twijfel een van de belangrijkste monumenten van Rotterdam. Sinds 2014 is dit architectuur-icoon opgenomen in de lijst van UNESCO werelderfgoed, en mag het dus ook gerust een van de belangrijkste monumenten van Nederland worden genoemd: "De in de jaren ’20 ontworpen en gebouwde fabriek is een opvallende en karakteristieke prestatie van het modernisme. Het fabriekscomplex bestaat uit verschillende aaneengeschakelde gebouwen en is een van de hoogtepunten van de industriële architectuur uit de 20e eeuw. Vooraanstaande architecten noemden de fabriek kort na de bouw ‘het mooiste schouwspel van de moderne tijd’ (Le Corbusier, 1932) en ‘een gedicht in staal en glas’ (Robertson en Yerbury, 1930).”
Het Nieuwe Bouwen
De Van Nelle Fabriek is gebouwd in de stijl van “Het Nieuwe Bouwen”. Die kenmerkte zich door rechte lijnen, geometrische en abstracte vormen, lichte constructies van staal en beton, grote ramen, en een open ruimtes. Een feest voor de architectuurfotograaf! Maar dat was natuurlijk nooit de drijfveer van het ontwerp. De fabriek moest een feest worden om in te werken. De ruimtes die ontstonden boden veel licht en lucht, en droegen op die manier bij aan de arbeidsomstandigheden van de werknemers. Vanaf 1931 werden er koffie, thee en tabak geproduceerd, en later ook instantpudding en kauwgum (de beroemde Chiclets). Tot 1995 kwam het aroma je hier tegemoet, maar daarna zwegen de machines. In 1998 nam een groepinvesteerders het initiatief voor een ambitieuze renovatie. Naar ontwerp van architectenbureau Wessel de Jonge is de fabriek in 2000-2004 verbouwd tot een bedrijfsverzamelgebouw voor de creatieve sector. De toenmalige minister van Onderwijs en Cultuur, Jet Bussemaker: “Dit prachtige gebouw is een voorbeeld van hoe monumenten bewaard en levend gehouden kunnen worden voor de volgende generaties. Aan het gebouw zijn de nodige aanpassingen gedaan, maar de geest van weleer leeft in alle opzichten voort.”
Meer weten over de historie? Op de site van de Van Nelle Fabriek is een pagina gevuld met historische wetenswaardigheden, die bovendien is voorzien van filmmateriaal. Of bekijk dit item van RTL Nieuws over de opname van de fabriek in de UNESCO-lijst:
De buitenkant
Als je op één manier goed kunt zien hoe licht de fabriek is, dan is het wel vanaf de buitenkant. De strakke lijnen en grote ramen, de verbondenheid tussen de gebouwen, je ziet het allemaal.
De machinekamer
Oude machinekamers zijn sowieso geweldig om te fotograferen, maar bij de Van Nelle Fabriek komt er nog een dimensie bij. Naast de foto’s van oude machines, die een deel van de historie in zich bergen, kon ik ook de verbondenheid tussen de machinekamer en het hoofdgebouw in beeld brengen.
Het uitzicht vanuit de Tearoom
Boven óp het dak van de Van Nelle Fabriek bevindt zich een ronde, glazen koepel. De directie van Van Nelle heeft deze Tearoom ruimte vroeger laten bouwen om gasten te imponeren met het geweldige uitzicht. Bij mij lukte dat in ieder geval goed! Het uitzicht op de havens was echt geweldig. Kijk maar mee:
Trappenhuis
De verschillende fabrieken zijn onderling gekoppeld door gebouwdelen waarin trappen, toiletten en wasruimtes en mogelijkheden voor verticaal transport zijn opgenomen. Elk trappenhuis heeft zijn eigen trapvorm, hier is een voorbeeld daarvan.
Publicatie in het FD
Een deel van deze serie is gepubliceerd door het Financiële Dagblad. Het commentaar van de Van Nelle Fabriek op de serie is hier te lezen.
Rob van Esch is professioneel architectuurfotograaf, en is met zijn bedrijf Ruimtes in Beeld gespecialiseerd in het vastleggen van ruimtes: binnen, buiten en stedelijke ruimtes. Zijn werk wordt o.m. vertegenwoordigd door Offset ("a new, curated collection of extraordinary, engaging imagery from top artists and storytellers around the world") en Hollandse Hoogte.
Als je geïnteresseerd bent in zijn werk en in updates van dit blog, dan is Rob te volgen via de social media als LinkedIn, Facebook en Twitter.