Bij sommige onderwerpen zoals vogels en wildlife, kan het brandpunt niet lang genoeg zijn. Je kunt daarvoor investeren in speciale telelenzen, maar reikt je budget niet tot ‘400mm of verder’, dan is het interessant om een extender aan te schaffen, zodat je het brandpunt van een bestaande lens kunt verlengen. Wat betekent dat voor je fotografie?
.
Kader
Canon heeft twee extenders in het assortiment: de EF 1.4x III en de EF 2x III. Als een dergelijk extender tussen de camera en de lens wordt geplaatst, dan werkt het als een soort ‘vergrootglas’ en verkleint het de beeldhoek, waardoor een onderwerp meer kadervullend wordt. Met de EF 1.4x III wordt de beeldhoek van 200mm vergelijkbaar met die bij f=280mm en met de EF 2x III zie je dan hetzelfde als met een 400mm lens. Zo kun je voor nog geen 400 euro bijvoorbeeld je EF 70-200mm 2.8L of 4L IS tot telelens bombarderen en dat is toch een stuk voordeliger dan een EF 400mm 2.8L IS II. Bovendien is een de combinatie van een EF 70-200mm met een extender veel compacter en lichter dan pro-telelens.
Compatibiliteit
De extenders van Canon kunnen slechts op een beperkt aantal EF-lenzen* (klik hier) gebruikt worden. Op andere lenzen passen ze fysiek niet. |
Voor- en nadelen
Dat klinkt allemaal geweldig en dat is het ook, maar er zit wel een paar kleine addertjes onder het gras. Zolang er voldoende licht zorgt een extender netjes voor een krappere beeldhoek en blijft ook de beeldkwaliteit prima op peil. Zeker met de laatste generatie mark III-extenders. Je kunt dan korte sluitertijden (<1/500s), kleinere diafragma’s (f/8) en lagere ISO’s (100-800) gebruiken, zodat bewegingsonscherpte, optische onscherpte en ruis niet aan de orde zijn. Onder deze omstandigheden kun je dankzij de extenders ook betere close-ups maken, omdat de vergrotingsfactor van de lens groter wordt.
 |
 |
| Haarscherp bij voldoende licht |
Ook een mooie onscherpte (voor en achter) |
Maar wat gebeurt er als ‘het licht uitgaat’ wanneer de avond valt of wanneer je bij het krieken van de dag in een schuilhut zit? Stel dat je dan met een EOS 5D mark III zonder extender werkt en eigenlijk niet ‘dichtbij’ genoeg kunt. Je gebruikt f/2.8 en weet dat je met 1/200s geen bewegingsonscherpte zult hebben. De hoeveelheid licht is zodanig dat de ISO 800 is. De scherpte van de lens is bij f/2.8 heel acceptabel en ISO 800 geeft op deze EOS een redelijk ruisvrij beeld. Omdat je toch dichterbij wilt, zet je er op dat moment een EF 2x III tussen, zodat je het onderwerp dan groter in het kader kunt plaatsen. Kijk je dan echter naar het maximaal diafragma, dan is dat f/5.6 in plaats van de oorspronkelijke f/2.8. Je kunt f/2.8 niet meer instellen. Met een EF 2x III ‘verlies’ je namelijk twee stops licht. Bij de EF 1.4x III is dat één stop. Bij dezelfde sluitertijd moet de ISO dus twee stops omhoog tot 3200 om met de 2x extender toch nog een goed belichte opname te hebben. Omdat je bovendien verder ingezoomd bent (van 200mm naar 400mm) is de kans op bewegingsonscherpte groter en zul je ook een kortere sluitertijd moeten gebruiken. Dus 1/400s in plaats van de 1/200s. Hierdoor moet de ISO nóg een stop verhoogd worden tot ISO 6400. En dat komt zelfs bij een EOS 5D mark III de beeldkwaliteit niet ten goede.
Behalve dat een extender dus het maximaal diafragma van een lens verkleint en samen met verlenging van het brandpunt om sterke verhoging van de ISO zorgt, heeft een extender nog een paar aandachtspunten. Zo versterkt het de lensafwijkingen en zie je meer chromatische aberratie, meer vignettering en is er kans op meer vertekening. Ook zijn het contrast en de detailregistratie minder.
Let op
Zet je een extender op een lens, dan wordt de maximale lichtsterkte kleiner. Zet je een EF 2x op een EF 70-20mm 4L IS of een F 1.4x op een EF 100-400mm 4.5-5.6L IS, dan wordt het grootste diafragma f/8 en dat heeft tot gevolg dat de autofocus bij een dergelijk klein diafragma niet meer zal werken. Ook zal de zoeker bij zo’n lage lichtsterkte redelijk donker worden. |
Extender of bijsnijden
Als je ziet wat een extender voor gevolgen heeft, vraag je je af of je een foto misschien beter achteraf kunt bijsnijden dan meteen ter plekke willen kaderen met een extender. Hieronder hebben we voor drie gevallen de gevolgen van een extender onder elkaar gezet, waarbij de foto’s met de EF 1.4x en zonder extender hebben bijgesneden tot het beeldkader met de EF 2x.
Je ziet dat de ISO behoorlijk oploopt als je bij het weinige licht moet compenseren voor een kleiner diafragma en een kortere sluitertijd. De beeldkwaliteit van de opname zonder extender zal dus beter zijn (veel minder ruis) dan mét extender. Je levert zonder extender echter wel pixels in waarmee het onderwerp beschreven wordt en bij 100% in Photoshop zal de scherpte - ondanks dat er minder ruis te zien is - duidelijk minder zijn dan mét extender. Dat is een hele opluchting, want daar gebruik je een extender juist voor.
 |
 |
| f/5.6 • 1/400s • ISO 6400 |
f/2.8 • 1/200s • ISO 800 |
| Full-HD van kader 2x extender |
Full-HD van crop zonder extender |
Er is echter één grote ‘maar’ en dat is dat ons publiek onze foto’s niet op 100% in Photoshop bekijkt, maar hooguit op full HD (1920 x 1080) of op een expositieprint van 45 bij 30 cm (18” x 12”) op 75cm afstand. En als je dat als vergelijkingscriterium gebruikt, dan worden alle verschillen in scherpte of beeldkwaliteit veel minder. Je moet dan al van (te) dichtbij gaan kijken om de voor- of nadelen van een extender te zien.
 |
| Foto van print op grootte 45x30cm. Links volle resolutie met 2x extender. Rechts lores crop. |
Als je dus je publicatieformaat als uitgangspunt neemt in de overweging wel of niet een extender te gebruiken, dan moet je ook de flexibiliteit van kaderen niet vergeten. Het is leuk dat je met een extender een onderwerp lekker dichtbij kunt halen, maar wil je van een horizontaal kader een verticaal beeld maken, dan kan dat niet zonder dat je iets van je onderwerp afsnijdt. Ben je zonder extender niet zover ingezoomd, dan heb je achteraf in Photoshop veel meer vrijheid in hoe de verhouding en de oriëntatie van het kader moeten zijn.
APS-C
Wil je het brandpunt van je lens op een full-frame camera verlengen, dan zou je voor 400 euro ook kunnen overwegen een EOS met een APS-C sensor (bijvoorbeeld een tweedehands EOS 60D) te gebruiken in plaats van een extender. Deze heeft een cropfactor van 1.6x en zonder dat je lichtsterkte verliest, maak je van je EF 70-200mm dan een 112-320mm lens. |
Samenvatting
Wil je het brandpunt van een lens verlengen, dan kan dat prima met een extender. Als er voldoende licht is, dat levert dat prachtige beelden op. Zijn bij weinig licht de marges voor belichting erg krap, dan zal door een extender de ISO sterk toenemen en zijn de verschillen met een bijgesneden beeld zonder extender - op normale publicatieformaten - nagenoeg nihil.
Review op TDP: klik hier.
*compatibel met EF 1.4x en EF 2x
• EF 70-200mm f/4.0L
• EF 70-200mm f/4.0L IS
• EF 70-200mm f/2.8L
• EF 70-200mm f/2.8L IS
• EF 70-200mm f/2.8L IS II
• EF 100-400mm f/4.5-5.6L IS
• EF 100-400mm f/4.5-5.6L IS II
• EF 135mm f/2.0L
• EF 180mm f/3.5L Macro
• EF 200mm f/2.8L II
• EF 200mm f/2.0L IS
• EF 300mm f/4.0L IS
• EF 300mm f/2.8L IS
• EF 300mm f/2.8L IS II
• EF 400mm f/5.6L
• EF 400mm f/4.0 DO IS
• EF 400mm f/4.0 DO IS II
• EF 400mm f/2.8L IS
• EF 400mm f/2.8L IS II
• EF 500mm f/4.0L IS
• EF 500mm f/4.0L IS II
• EF 600mm f/4.0L IS
• EF 600mm f/4.0L IS II
• EF 800mm f/5.6L IS
• TS-E 17mm f/4L
• TS-E 24mm f/3.5L II
• TS-E 45mm f/2.8
• TS-E 90mm f/2.8