Sinds de introductie van de EOS R in september 2018 beschikken diverse EOS-modellen (DSLR en MILC) over de programmamodus Fv, Flexible value: AE met flexibele prioriteit.
In deze modus kun je de belichtingsinstellingen óf helemaal overlaten aan de camera óf deels/geheel overnemen van de camera zonder fysiek de programma’s P, Av, Tv of M in te stellen. In dit artikel een korte uitleg hoe het werkt.
Belichtingscontrole
Op basis van de interne lichtmeting van de camera kun je in meer of mindere mate controle hebben over de belichting van een foto met de drie parameters sluitertijd, diafragma en ISO in combinatie met belichtingscompensatie. Je hebt daarvoor vier bekende programmamodi ter beschikking:
- P-stand: camera kiest diafragma, sluitertijd en in geval van Auto ISO, ook de gevoeligheid.
- Av-stand: fotograaf kiest diafragma. Camera kiest sluitertijd en in geval van Auto ISO ook de gevoeligheid.
- Tv-stand: fotograaf kiest sluitertijd. Camera kiest diafragma en in geval van Auto ISO ook de gevoeligheid.
- M-stand: fotograaf kiest diafragma en sluitertijd. Camera kiest in geval van Auto ISO de gevoeligheid.
Met behulp van de belichtingscompensatie kun je als fotograaf de lichtmeting ‘vertellen’ dat het onderwerp enige onderbelichting behoeft (donker bos, ondergaande zon, silhouet) of enige overbelichting (witte muur, sneeuw, zonnig strand, tegenlicht).
Program shift
In de P-stand bepaalt de camera sluitertijd en diafragma. Dat doet hij zodanig dat er (1) zo min mogelijk kans is op bewegingsonscherpte en (2) de scherptediepte niet direct minimaal is. Op basis van de lichtmeting van de camera, de ingestelde ISO en de eventueel toegepaste belichtingscompensatie kiest de camera dan bijvoorbeeld 1/125s en f/5.6. Een dergelijke combinatie lijkt een vast gegeven, maar dat is geenszins het geval. Wil je 1/60s en f/8 of 1/250s met f/4 (beide zelfde belichting) dan kun je dat eenvoudig doen door aan het hoofdinstelwiel bij de ontspanknop te draaien. Je verschuift dan de waarden van sluitertijd en diafragma evenredig, zodat de belichting hetzelfde blijft, maar scherptediepte en kans op beweging veranderen. Deze functie wordt Program Shift genoemd en is op élke EOS aanwezig. Hoewel Program Shift vaak vergeten wordt, is het toch een heel handig hulpmiddel als je snel instellingen wilt wijzigen. |
In welk belichtingsprogramma je werkt, is een persoonlijke voorkeur en kan per onderwerp verschillen. Als je op reportage bent en al je aandacht nodig hebt voor de timing en kadrering van je onderwerp, dan kan de P-stand met Auto ISO gemakkelijk zijn. Met Meervlaksmeting, een beetje onder- en overbelichten en keuze van het juiste scherpstelpunt zijn dan 90% van je foto’s goed belicht en scherp.
Wil je meer controle over de scherptediepte, dan zou je in de Av-stand kunnen gaan werken. Wil je geen ‘gedoe’ met wisselende lichtomstandigheden, gebruik dan Auto ISO eventueel met een zelfgekozen langste sluitertijd (klik hier).
Ben je bewegende onderwerpen aan het fotograferen en wil je de beweging bevriezen met een korte sluitertijd of juist accentueren met een lange sluitertijd, dan kun je beter in de Tv-stand gaan werken. Met Auto ISO en belichtingscompensatie heb je dan de belichting weer goed onder controle.
Werk je met vaste lichtomstandigheden (in de studio met flits) of wil je de belichting in heel sterke mate aanpassen, dan kun je in de M-stand gaan werken met een vaste ISO. Zet je dan de ISO op Auto, dan wordt de belichting veel flexibeler met belichtingscompensatie en toch 100% controle over belichting, scherptediepte en bewegingsonscherpte.
Fv-modus
Als je dus veel van onderwerpen wisselt, dan zul je mogelijkerwijs ook veel van programmamodus wisselen. Dat doe je met het Programmakeuzewiel en dat vraagt een kort moment dat je de camera van je oog haalt en even geen aandacht hebt voor je onderwerp. Als je die handeling niet wil of kunt doen, dan zou je in de Fv-stand kunnen gaan werken. Het principe van deze nieuwe programmamodus is dat je met de twee standaard instelwielen een of twee parameters ‘vast’ kunt zetten en instellen en de andere parameters vrij laat voor de camera.
 |
 |
Als je de camera voor de eerste keer in de Fv-stand zet, dan zie je onder de waarden voor diafragma, sluitertijd en ISO een streepje staan. Dit betekent dat ze allemaal in Auto staan en dus werkt deze status van de Fv-stand hetzelfde als de P-stand met Auto ISO. Wil je bijvoorbeeld met een vaste ISO werken, dan draai je aan het tweede instelwiel bij je duim en draait hieraan tot er een half draaiknopje bij ISO komt te staan. Als je dan met je wijsvinger aan het hoofdinstelwiel draait bij de ontspanknop, dan kun je nu snel de ISO instellen. Wil je de ISO weer op Auto hebben, druk dan bij de EOS R6/R5 op het Prullenbak-icoontje (kijk bij andere modellen die over een Fv-modus beschikken, even in de handleiding hoe je een parameter terug op Auto zet). Vervolgens kun je op deze manier zelf een diafragma of sluitertijd instellen en dus in respectievelijk de Av- of Tv-stand werken met Auto ISO. Heb je na verloop van tijd meerdere parameters die niet meer in Auto staan en wil ‘resetten’, dan hoef je ze niet een voor een te kiezen en op het Prullenbakje te drukken. Je kunt ook het Prullenbakje langer ingedrukt houden om alles weer naar de Auto-stand te zetten.
Praktijk
Waarschijnlijk fotografeer je al vele jaren met de P-, Av-, Tv- en/of M-stand en zie je het praktisch nut niet van de Fv-stand. Ben je toch benieuwd, ga dan eerst ‘droog’ oefenen, want het verspringen tussen de vier parameters, vraagt even wat oefening in de vinger-coördinatie tussen duim en wijsvinger. Als je gewend bent om je duim ook voor belichtingscompensatie te gebruiken of voor bediening van de AF-ON-knop, dan moet je daarmee in de Fv-stand nog behendiger worden.
We hebben persoonlijk wel een kanttekening bij het gebruik van Fv en dat is wanneer de camera geen lichtmeting doet en alle waarden van de belichtingsparameters op Auto staan. Wil je dan de controle van een van de parameters overnemen, dan begint deze bij een vaste uitgangsstand. Dus staat de ISO op Auto en draai je aan het hoofdinstelwiel, dan begin je bij ISO 100. Je moet dus flink draaien om de ISO op ISO 6400 te zetten. Het diafragma begint bij het maximale diafragma, dat op zich prima is, maar de sluitertijd begint op 30 seconden en duurt het best even wat tijd voordat je met het hoofdinstelwiel bij bijvoorbeeld 1/250s bent. Advies is om eerst de ontspanknop half in te drukken om de lichtmeting te starten (je ziet dan getalletjes op de plaats van Auto) en dan pas de controle over te nemen. Want dan start je vanuit de laatst gemeten waarde.
Wil je op een camera in het EOS R-systeem met een RF-lens flexibele controle over sluitertijd en diafragma, dan kun jij in de M-stand gaan werken met Auto ISO en dan de belichtingscompensatie toekennen aan de Control-ring op de RF-lens. Je kunt dan de sluitertijd toekennen aan het hoofdinstelwiel bij je wijsvinger en het diafragma aan het tweede instelwiel bij je duim. Of omgekeerd. Op een EOS R6/R5 zou je het grote insteliwel naast het lcd-scherm kunnen gebruiken om de ISO van Auto te halen en handmatig te gaan regelen. De belichtingscompensatie met de Control-ring komt dan natuurlijk te vervallen, want dat onder- en overbelichten doe je nu met vaste instellingen van diafragma, sluitertijd en ISO.
Samenvatting
Canon probeert de bediening van hun camera’s zo gebruikersvriendelijke mogelijk te maken en daar zijn ze de afgelopen jaren – gezien het enthousiasme van hun EOS-fotografen – ook prima in geslaagd. Ook vinden ze blijkbaar dat stilstand achteruitgang is, wat reden is om toch ook weer met nieuwe bedieningsmogelijkheden te komen. Vroeger had je in die categorie innovaties het zogeheten A-DEP, hebben ze op de EOS R geëxperimenteerd met de Touch Bar en beschikt de EOS 1DX mark III over een Smart Controller. Allemaal uniek door en voor Canon. Ook de nieuwe Fv-modus hoort in dit rijtje thuis en of het over een aantal jaren veel gebruikt zal zijn, moet afgewacht worden. Wij zouden zeggen ‘geef het een kans en probeer het zelf eens’. Laat onder dit artikel weten wat jij ervan vindt.