1991. De telefoon gaat. Mijn neef uit Hogerskade. Hij wil een pc aanschaffen en vraagt mij of hij een harde schijf van 100 of 200 MB moet nemen. Het prijsverschil is ruim tweehonderd gulden. Ik zeg hem dat 100 MB voldoende is, want de bestandjes van Lotus 1-2-3 en van WordPerfect 5.1 zijn zo klein, dat ie dan opslagruimte genoeg heeft.
1999. De telefoon gaat. Mijn neef uit Hogerskade weer. Hij wil een modem kopen om te kunnen internetten. Is een 14k4 snel genoeg of moet hij toch een nieuw (en duur) 56K-model kiezen? Omdat hij toch alleen maar tekst-mail verstuurd en af en tot een simpele website bezoekt, adviseer ik hem de 14K4. Meer bandbreedte heeft hij toch niet nodig.
2003. De telefoon gaat. En inderdaad, mijn neef uit Hogerskade. Deze keer gaat het over een digitale camera. Hij vraagt hoeveel megapixels voldoende zijn om serieus aan de slag te gaan met zijn nieuwe hobby. Ik raad hem de EOS 10D aan, want zes miljoen pixels zijn ruim voldoende om op hoge kwaliteit een A4-tje af te drukken. Groter doet hij toch niet.
100 MB, 14K4, 6 Mp. Allemaal getallen waar we nu niet meer van onder de indruk zijn en waarbij we ondertussen gewend zijn aan veelvouden hiervan. De techniek staat voor niets en maakt het leven van de gewone consument een stuk sneller, gemakkelijker en leuker. Het geeft ook aan dat ik niet als ‘trendwatcher’ of ‘techno-visionair’ in de wieg gelegd ben. Ik heb mijn neef sinds die tijd dan ook niet over dergelijke zaken aan de lijn gehad.
Tot vorige week. De telefoon gaat. Mijn neef uit Hogerskade. Hoe het ging? Goed. En hoe ik dacht over 4K-video? Want hij wilde een nieuwe fotocamera kopen en vroeg zich af of 4K per se nodig was? Gezien mijn slechte ‘voorspellingsgave’ vroeg ik hem of ik er even over na mocht denken en of ik hem erover terug kon bellen?
4K. 2160p. UltraHD. Allemaal aanduidingen voor een videoformaat van ongeveer 3840 bij 2160 pixels, dus vier keer (2x2) zo groot als full-HD (1920x1080). Je ziet deze 4K-resolutie steeds vaker opduiken. Veel systeemcamera’s beschikken erover en zelfs enkele smartphones kunnen al op dit niveau filmen. Nieuwe televisies met UHD zijn al heel betaalbaar en YouTube zendt desgewenst in 2160p uit. De schrijvende pers is enthousiast en het zal niet lang meer duren of 4K wordt ‘mainstream’. Mijn advies aan neeflief zou dus een ‘no-brainer’ moeten zijn: DOEN!
Toch heb ik deze keer weer mijn bedenkingen. En wel om de volgende redenen.
• Doelgroep
Volgens mij is de vrijetijdsfotograaf niet echt de doelgroep voor het opnemen van video, laat staan in 4K. We hebben een poll op EOSzine en daaruit blijkt dat 70% van de 1000 respondenten de filmfunctie van hun EOS nooit gebruikt. Van de 30% die dat wel doen, is maar de helft redelijk serieus met video bezig, want die monteert zijn clips ook. En een klein deel daarvan zal pas echt behoefte hebben aan 4K en dat zal de 5% waarschijnlijk niet overschrijden.
• Publicatiemedium
Als je video opneemt in 4K, dan registreer je meer detail (mits de lens dat toelaat) en zal de video scherper zijn. Leuk, maar wanneer zien we dat dan? Niet als je op drie meter van een televisie zit. En ook niet op een monitor, tablet of telefoon. Deze beeldschermen hebben een relatief kleine diameter en een resolutie hoger dan full HD voegt niets toe. Zelfs niet als je er met je neus bovenop zit. Het is bovendien zo dat de bandbreedte van video automatisch wordt geknepen als je op een mobiel apparaat kijkt. Op mijn telefoon kan ik video van YouTube niet hoger zien dan 480p (480 x 853) en dan is het beeld toch scherp. Opnemen in 4K heeft wel als praktisch voordeel dat bij verkleining tot 1080p, het beeld scherper is dan bij direct opnemen in full HD, maar dan moet je dus wel van dichtbij kijken. Een ander voordeel is dat je video kunt croppen tot 1080p (‘digitaal inzoomen’), zonder dat dit kwaliteitsverlies geeft. En je kunt er foto’s van 8 Mp uithalen.
• Beeldkwaliteit
Kies je desondanks toch voor 4K - en dus voor de hoogste videokwaliteit - dan heeft dat alleen maar zin als je een video-opslagformaat kiest met weinig compressie en bijvoorkeur 8- tot 10-bits, 4:2:2. Alle apparaten die 4K opnemen naar een ‘gewone’ SD-kaart, produceren eigenlijk een soort JPEG’s die flink gecomprimeerd zijn en dus van lage kwaliteit. Wil je dat nog eens gaan bewerken, dan blijft er weinig van de 4K-kwaliteit over. Wil je maximaal rendement van 4K, dan moet je dus met een externe recorder werken of de camera moet een interne high-speed interface hebben, zoals de CFast-kaarten die we vinden in de XC10 en EOS 1DX mark II van Canon. Dat is nog best bijzondere hardware en wil je bovendien met deze grote datastroom goed uit de voeten kunnen, dan heb je ook een high-end computer nodig met veel rekenkracht en snelle opslag. Op die computer moet je dan bovendien software hebben die met 4K overweg kan en zul je kennis moeten hebben van ‘grading’ en ‘profiling’.
En als je als vrijetijdsfotograaf nu nog steeds denkt dat 4K iets voor jou is, dan moet je ook meteen investeren in goed geluid. Want goede video met slecht geluid is toch een slechte film. Dus dat betekent een pro-grade microfoon, een externe geluidsrecorder en kennis van audio-editing. Een vak apart.
| Als je wel iets met video hebt, maar 4K een stap te ver vindt, probeer dan eens op hogere kwaliteit met 1080p te filmen. Koop een statief en externe microfoon. Kies een beeldstijl met plat profiel (laag contrast, verminderde verzadiging) en werk vanuit een storyboard. Zorg dat de videocompressie laag is en probeer te filmen met 60 fps, zodat bewegend beeld vloeiender is en je ook slow motion kunt toepassen. Monteer alles in iMovie of Première Elements en render het eindproduct op hoge kwaliteit. |
Samenvatting
Zet je al deze facetten op een rijtje en pas je dit toe op de doelgroep vrijetijdsfotograaf, dan is het anno 2016 misschien 1 op de 1000 personen, voor wie 4K echt interessant is. En die persoon is zeker niet mijn neef uit Hogerskade. Hij is sinds de EOS 10D een verdienstelijke fotograaf geworden, maar video - en dan ook nog eens in 4K - is duidelijk niet zijn ding. Ik heb hem teruggebeld en met bovenstaande argumenten mijn advies toegelicht: kies een camerasysteem (dus ook de lenzen) waarmee je mooie foto’s kunt maken en laat 4K geen dealbreaker zijn. Op dit moment is 4K een leuke optie op een consumenten systeemcamera, maar meer ook niet. Het zal nog enkele jaren duren voordat 4K-video echt nuttig wordt voor de vrijetijdsfofograaf, waarvan overigens een groot deel NOOIT met video aan de slag zal gaan, want fotografie is toch iets heel anders dan videografie.
Vergelijk 4K-video met Formule 1. Het krijgt veel media-aandacht en laat fabelachtige motor- en racetechniek zien, maar omdat een ‘woon-werk’-automoblist geen F1-coureur is en het Nederlandse wegennet geen racecircuit, gaan we toch niet allemaal een F1-wagen kopen om er uiteindelijk maar 120 km/h mee te gaan rijden.
P.S. Ik ben benieuwd of mijn neef uit Hogerskade mij ooit nog zal bellen, want ook op het punt van 4K ben ik waarschijnlijk geen helderziende. Of deze keer toch wel.......