Ik ben in een kleine, verlaten haven aan de rand van het Lauwersmeer en de Waddenzee en er is niet veel te doen vandaag. Het licht is saai en kleurloos en er is een gebrek aan drama in de lucht. Het is gemakkelijk om in de verleiding komen om mijn spullen te pakken en naar huis te gaan. Dit zijn niet de omstandigheden waar ik normaal gesproken de voorkeur aan geef. Maar iets houdt me hier. Ergens in mijn hoofd zit een vaag begin van een foto. Terwijl ik rondloop, borrelt het idee langzaam naar de oppervlakte. Het is gebaseerd op een zeer lange sluitertijd en, ja, je raadt het al, zwart-wit fotografie. Dus ik pak mijn Lee big stopper, bepaal mijn compositie en stel scherp. Bij het gebruik van dit soort sluitertijden is het altijd moeilijk exact de juiste sluitertijd in te schatten. Ja er zijn tabellen en apps. Maar als je minutenlang belicht veranderen er dingen terwijl je belicht. Een belichting van 360 seconden was uiteindelijk de juiste in dit geval.
Bovenstaande klinkt misschien eenvoudig, maar voor mij is dat het niet. Weet u, ik ben een kleuren junky. Kleur verlicht mijn dag, zet een glimlach op mijn gezicht en maakt het leven net een beetje meer, nou ja, kleurrijker... Dus fotograferen met een zwart-wit foto in het achterhoofd is moeilijk voor mij. Het is niet iets dat van nature tot mij komt. Een deel van de reden is denk ik dat het fotograferen in zwart en wit vaak een 'laatste redmiddel' voor mij is. Nogmaals , het is louter een kwestie van voorkeur. Ik houd gewoon van kleur. We weten allemaal dat kleur in een heleboel verschillende manieren kan bijdragen aan een succesvolle landschapsfoto. Het kan diepte versterken, meer impact aan een foto geven en je meenemen in een foto. En door het gebruik van complementaire kleuren, kunnen we spelen met de geest van ons publiek. Bij het omzetten van een beeld in zwart en wit, verliezen we een aantal van deze functies .
Aan de andere kant heeft het denken en fotografen in zwart-wit iets puurs en simpels. Wanneer je het landschap stript van zijn kleur, breng je het terug tot de naakte essentie . Alles wat overblijft zijn vormen, licht, donker en grijs tinten. Eenvoud op zijn best. Een beeld werkt in zwart-wit of het werkt niet. Er is geen tussenvorm. Dus hoe benader ik een zwart-wit beeld? Nou, dat is moeilijk uit te leggen. Het hangt allemaal af van het schouwspel voor mij, het licht en niet in het minst van de stemming van het moment.
Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om je helpen een succesvol zwart-wit beeld vast te leggen. Allereerst is inspiratie een essentieel onderdeel van het proces. Kijk op internet naar goede zwart-wit beelden, duik in boeken en laat je inspireren. Ten tweede kan ook een bewolkte, grijze dag je helpen. Er is een stuk minder contrast wat vaak resulteert in veel meer grijs tinten. Tot slot zien wij en ook onze camera’s de wereld in kleur. Dus we moeten het landschap voor ons in gedachten omzetten in zwart-wit. Om je daarbij te helpen kan het handig zijn je Picture Style in je camera op monochrome te zetten. Als je in RAW fotografeert zul je nog steeds alle kleurinformatie vastleggen en ook in Lightroom een kleurenfoto zien. Alleen op de display van je camera zul je een monochroom beeld zien.
Nu is er al veel gezegd, geschreven en gesproken over zwart-wit fotografie. Er gaat allerlei onze de ronde over dat een zwart-wit foto meer als kunst gezien wordt etc. Voor mij is het meeste gewoon onzin. Als je je eigen fotografie benaderd en communiceert als kunst, dan is het kunst. Punt. Voor mij is zwart-wit fotografie even krachtig als het fotograferen in kleur. Ik zie het meer als een instrument voor om mijn intenties te versterken bij het weergeven van een afbeelding. Uiteindelijk gaat het erom wat ik wil overbrengen en communiceren met mijn beelden. En draagt het omzetten naar zwart-wit daaraan bij of doet het juist afbreuk aan mijn intenties? Voor mij is de keuze tussen kleur en zwart-wit puur gebaseerd op het oorspronkelijke idee. Het is niet een bestemming op zich, maar slechts een middel om de gewenste bestemming te bereiken.
En ook dat is soms gemakkelijk om te vergeten. Laat het me uitleggen. Ik ben nooit erg serieus geweest over het insturen van mijn werk naar fotowedstrijden. Maar in de laatste paar jaren, heb ik met een aantal van mijn foto's aan nationale en internationale wedstrijden meegedaan om te zien hoe ze het zouden doen. En een aantal keren ben ik beloond met verschillende top drie plaatsen en eervolle vermeldingen. Het grappige is, dat met uitzondering van één foto, al mijn bekroonde foto’s zwart-wit foto’s waren. Ik zou dan in de verleiding kunnen komen om zwart-wit fotografie meer aandacht te geven. Blijkbaar komen ze boven het maaiveld uit, toch? Welnee. Ik fotografeer niet om wedstrijden te winnen. Ik fotografeer niet omdat zwart-wit fotografie meer als kunstvorm gezien zou worden en ik fotografeer niet in zwart-wit omdat anderen vinden dat ik dat meer zou moeten doen. Ik fotografeer in zwart-wit omdat ik denk dat het past bij het moment. Omdat ik het wil. Niets meer en niets minder. Uiteindelijk is gaat het weer om dat aloude maar oh zo ware cliché; je eigen weg gaan. Niet anderen volgen, maar de wereld laten zien vanuit jouw perspectief. En als zwart-wit fotografie je daarbij helpt, gebruik het dan.
Bas Meelker
18 mei 2016
www.basmeelker.nl