Laatst vroeg een lezer hoe hij een perfecte zwart-wit afdruk kon maken vanuit Lightroom Classic. Op zich is een afdruk maken vanuit Lightroom Classic niet zo moeilijk (klik hier), maar als het zwart-wit is en dan ook nog perfect, dan wordt het een interessant onderwerp voor een beschouwend artikel, want wat is ‘perfect’?

Overdenkingen
Voordat we een zwart-wit print gaan maken, laat één ding duidelijk zijn: foto’s afdrukken moet voor een vrijetijdsfotograaf leuk zijn, geen wetenschap. Als je bij elke print met een vergrootglas (of misschien zelfs een spectrofotometer) op het papier zit en elke pixel ‘perfect’ moet zijn, raakt de beleving van de foto snel op de achtergrond en kun je zelden nog genieten van een foto. En dat is juist de hoofdreden om foto’s af te drukken op papier: herbelevend genieten!

Om niet verstrikt te raken in techniek en pixels, hierbij een paar van mijn overdenkingen:

• Kleurverwachting
Is de kleur van een afgedrukte foto (1) redelijk in overeenstemming met de foto op je beeldscherm (2) en met het oorspronkelijke onderwerp (3)? Je hebt die drie zelden gelijktijdig als referentie naast elkaar: een zonsondergang, de bewerking in Lightroom en de uiteindelijke afdruk. De laatste twee natuurlijk wel, maar de zonsondergang niet. En kúnnen beeldscherm en print wel overeenkomen, want een beeldscherm (RGB) straalt licht uit en papier (CMYK) weerkaatst het opvallende licht. Hoe weet je dat de weergave van je beeldscherm goed is qua helderheid, contrast en kleuren? En in welk licht beoordeel je dat scherm? En is dat in hetzelfde licht als bij de beoordeling van de print? En hoe ‘wit’ is het papier? En is het glanzend, luster of mat? Is de foto ingelijst? Met wat voor soort glas? Teveel kwaliteitsaspecten om op te noemen.

Persoonlijk heb ik als doelstelling: als ik een rode tomaat fotografeer en hij is op mijn beeldscherm rood en op de afdruk niet oranje of paars, maar rood, dan is het een goede afdruk. Dat geldt ook voor huidstinten. Pas als ik bij het bekijken van een print denk “hé, dat ziet er anders uit dan verwacht” en dat het een relevant verschil is voor de visuele beleving van mijn ‘publiek’, dan ga ik kijken of er ergens iets mis gegaan is.

• Techniek
Dat ik zo ‘achteloos’ met de ‘printnauwkeurigheid’ omga, is omdat ik de ‘techniek’ in het printtraject zo goed mogelijk heb proberen te regelen. Niet perfect (NIDF-norm: klik hier), maar wel met vaste ‘ingrediënten’. Een goede fotoprinter van Canon (iPF PRO-2000, pigmentprinter) met extra kleuren en grijstinten, totaal 8 tot 12 cartridges. Altijd originele inkt. Altijd origineel papier van Canon of anders Hahnemühle/Innova (Fine art). Beeldscherm (Eizo CX240) met monitorkap in neutrale werkomgeving (muren, plafond, bureau zijn grijs/wit), maandelijks gekalibreerd met Spyder Elite van Datacolor. Foto’s beoordeel ik in Photoshop en Lightroom Classic omdat deze programma’s de profielen van foto’s, beeldscherm en printer goed kunnen interpreteren. Dus geen foto’s beoordelen in Verkenner of in een browser. Ik gebruik meestal de driver van de printer voor de kleuromzetting en anders de printprofielen, zoals die door de fabrikant met de printer worden meegeleverd.

• Publicatie
Het hoofddoel van een afdruk maken van een foto is dat hij afgewerkt gaat worden door hem in te lijsten of op te plakken om het resultaat daarvan (tijdelijk) op te hangen. En de ruimte waarin dat gebeurt is dan allesbepalend voor een indruk van de kwaliteit en voor de beleving van de foto. Zo zal een foto in een smalle donkere gang er totaal anders uitzien dan in een galerie met een spot erop of in een woonkamer met veel daglicht. Ook reflecties van vensterramen of verlichting hebben grote invloed op kleuren, helderheid en contrast. Zelfs de kijkafstand en kijkhoek zijn belangrijk.

Dus als je al je energie stop in de technisch ‘perfecte’ afdruk, dan zou je het hele traject wat erna komt wel eens kunnen vergeten en is de uiteindelijke beleving toch niet zo ‘perfect’ als gewenst. Dus perfect zou mooi zijn, maar 95% is meer dan voldoende.

Printinstellingen
Om een zwart-wit foto af te drukken vanuit Lightroom Classic, zul je de foto eerst zwart-wit moeten maken. Dat doe je met de sneltoets V. Hiermee kun je wisselen tussen kleur en zwart-wit. In deze video (klik hier) zie je hoe je dat resultaat vervolgens naar eigen smaak kunt aanpassen.

Ben je tevreden over je bewerking, ga dan naar de module Afdrukken. Ook hier heb ik een video van gemaakt (klik hier) hoe je een foto daarmee afdrukt.

Als je zwart-wit afdrukt, kijk dan of er in de driver van de printer een optie staat als Monochrome, Grayscale of Black&White. Activeer deze dan. De kans op een kleurzweempje is dan net iets minder. Als je een pigmentprinter hebt, kijk dan ook of deze beschikt over een heldere ‘vernis’-cartridge (Chroma- of Gloss-optimizer). Zet deze Aan voor de hele afdruk, zodat je op glanzend papier het fenomeen ‘bronzing’ grotendeels kunt voorkomen.

Samenvatting
Ik herhaal het nog een keer. Een foto afdrukken moet leuk zijn! Zonder dat hij ‘perfect’ hoeft te zijn. Dus als je met de basiscriteria tot een goede print komt, concentreer je dan vervolgens op hoe je de foto ‘perfect’ gaat presenteren en laat beleven, en vermijd dat je onnodig gaat ‘pixelpeepen’.