Slechts weinigen van ons zullen ooit met een EOS 1DX aan de slag gaan. Daarvoor is het prijskaartje van dit EOS-vlaggenschip iets te hoog en is ze specifiek bedoeld voor de pure professional. Toch hebben we een testexemplaar naar de redactie laten komen. Niet voor een ‘expert’-review, maar gewoon om een dergelijke camera eens te beleven, hem te vergelijken met onze EOS 5D mark III en om te zien welke ‘snufjes’ van de EOS 1DX we in toekomstige EOS-modellen zouden kunnen verwachten.

Het eerste contact
Zodra we de EOS 1DX uit de doos gehaald hebben, begint het feest der herkenning. Dat lijkt vreemd, want de camera ligt amper een week in de winkel en het enige wat we ervan weten, hebben in de afgelopen zeven maanden na zijn introductie op internet gelezen. Als gebruikers van een EOS 1D mark III voelt de body echter direct vertrouwd aan. Het ontwerp en het gewicht van de EOS 1DX wijkt iets af, maar dat is slechts op nuances en als je een EOS 1D-model gewend bent, dan kent dit nieuwe vlaggenschip op het gebied van ergonomie en uitvoering weinig geheimen en verrassingen. Het moet wel gezegd dat de handgrip van de EOS 1DX prettiger is dan van de EOS 1D mark III en dat ook de knoppen net even wat beter geplaatst zijn. De tweede joystick is bovendien een ‘joy’ om mee te werken in de portretstand. Grootste visuele verschil is trouwens het prachtige lcd-scherm van de EOS 1DX dat de ‘ouderdom’ van onze EOS 1D mark III typeert.
Een ander stuk vertrouwdheid beleven we als we de camera aanzetten. Drukken we op de menu-knop, dan lijkt het of we op onze EOS 5D mark III aan het werken zijn. De layout van de menu’s is exact hetzelfde. De EOS 1DX heeft echter nog meer persoonlijke instellingen en hoewel die opties duidelijk zijn benoemd in de verschillende menu’s, is het zeker zinvol om in een verloren uurtje hiervoor de handleiding van deze camera eens ter hand te nemen.
We gaan in het kader van deze korte review hier niet alle verschilpunten tussen de EOS 1DX en zijn voorgangers behandelen. Wat we nog wel even kwijt willen is het immens grote en heldere zoekenbeeld en dat zijn joystick beter uitgevoerd is dan bij andere EOS-modellen.

Onze praktijk
Als je een dergelijk camera als de EOS 1DX voor een samenzijn van slechts twee dagen in handen krijgt, dan wil je eigenlijk maar een paar dingen weten. Kan hij zijn snelheid in combinatie met het haarscherp volgen van een bewegend onderwerp waarmaken en hoe goed is zijn beeldkwaliteit?
Voordat we met het antwoord op de eerste vraag beginnen, is het van het eerste moment duidelijk dat het kloppende hart van dit snelheidsmonster - twee DIGIC 5+ processoren - ervoor zorgt dat elke handeling met de EOS 1DX zonder enige vertraging wordt uitgevoerd. Aanzetten, lichtmeting, scherpstellen, foto nemen, wegschrijven. Alles in de zesde versnelling. Karakteristiek voor deze camera is zijn ultra korte ontspanvertraging (of beter de afwezigheid daarvan) en ook de korte black-outtijd van het zoekerbeeld bij het nemen van een foto. Je verliest je onderwerp letterlijk nooit uit het oog. Zelfs niet bij 12 foto’s per seconden.
Nu we het daar toch over hebben, is het gebruik van zijn motordrive bij het eerste gebruik even schrikken. Leek het fotograferen met 10 beelden van de EOS 1D mark III al een soort mitrailleur, de 2 frames extra van de EOS 1DX maken het geluid van een soort 'zachte' ratel. Het wordt haast een vloeiend geluid. Ook het resultaat van een lange reeks opnamen zou je bijna als een vloeiende film af kunnen spelen (12 fps op 5184 bij 3456!). Zeer indrukwekkend. In JPEG met alle beeldaanpassingen uit én met een Extreme Pro CF-kaart (32 GB, 90 MB/s) ‘schieten’ we met kippenvel op de armen een fietser over aan afstand van 150 meter. Ondanks dat er allerlei obstakels door de zoeker kwamen tijdens het volgen (Case 2 van het Ai Servo presets), is meer dan 95% van de 120 frames scherp op het lichaam en hoofd van ons ‘slachtoffer’. (Mevrouw, bedankt.) . Daarmee is de eerste vraag dus wel beantwoord. Het AF-systeem van de EOS 1DX is bloedje snel en accuraat en laat zijn onderwerp niet meer los. Of juist wel, want dat kun je net als op de EOS 5D mark III, heel eenvoudig zelf instellen.

Als we de vraag over de beeldkwaliteit goed willen beantwoorden, dan moeten we dat in tweeën splitsen: JPEG en RAW. Hoewel we zelf RAW-fotografen zijn, heeft een snelle camera als de EOS 1DX profijt van het werken in JPEG. Met een snelle geheugenkaart is zijn opnamereeks oneindig en bovendien worden alle beeldparameters als Lichte tonen prioriteit, Auto helderheid optimalisatie, Lenscorrectie, Ruisonderdrukking, Verscherping en Beeldstijl uitsluitend op JPEG toegepast. En als we eerlijk zijn, doet de EOS 1DX met de nieuwe DIGIC5+ op dat punt schitterend werk. Ondersteund door het iFCL-meetsysteem is de belichting bijna altijd ‘spot on’ met veel aandacht voor de hooglichten zonder onder te belichten. Ook zijn de kleuren heel aansprekend, waarbij de witbalans zich steeds van zijn beste kant laat zien, zelfs onder kunstlicht. We merken overigens toch bij de laatste generatie EOS-modellen dat het iFCL-meetsysteem gecombineerd met een DIGIC4 of DIGIC5 prachtige staaltjes van helderheid en kleur laten zien. Reden dat we in veel gevallen toch voor RAW (met Lightroom 4) kiezen, is omdat we in JPEG’s een gering verlies van detail zien door de ruisonderdrukking. Zelfs bij ISO 100. Het lijkt wel of dat op de sensor gebeurt, want Lightroom ‘ziet’ het niet, terwijl DPP dat wel doet en exact dezeflde output heeft als de JPEG direct uit de camera. Het detailverlies is echter alleen zichtbaar bij 100% in Photoshop en zeker bij gevoeligheden boven ISO 1600, is het niet storend.
Zoals gezegd werken we liever met RAW en ontwikkelen we die met Lightroom. Er komen schitterende beelden uit met een hoog contrastbereik (14-bits), prachtige kleuren en veel detail. Boven ISO 3200 zien we een lief korreltje, maar blijft het detail behouden. Pas bij ISO 12.800 zouden we geneigd zijn we een beetje Luminantie Ruisonderdrukking toe te passen, maar niet teveel. DPP doet op het punt van beeldkwaliteit niet onder voor Lightroom, maar we zien hierin steeds toch enigszins de gevolgen van de eerdere genoemde, altijd aanwezige ruisonderdrukking.
We hebben een rondje gelopen met de EOS 1DX en EF 70-200mm 2.8L IS II in een relatief donkere en kleurrijke winkelpassage bij ISO 6400 en f/4 en dat leverde sluitertijden op tussen 1/100s en 1/1000s. Daar hoeft dus geen flitser aan te pas te komen. Een vitrine met sieraden resulteerde zelfs 1/8000 bij ISO 6400 en f/3.2. We konden daarbinnen zelf f/8 gebruiken voor meer scherptediepte.

Om echt te zien hoe de EOS 1DX presteert bij hoge ISO, hebben we in de studio opnamen gemaakt van onze testcase bij een lichtniveau van 3 Ev (ISO 100). Dat is schemerdonker van TL-verlichting. Bij ISO 12.800 en f/5.6 hebben we dan een sluitertijd van 1/30s. Dit verlichtingniveau hebben we ook gebruikt voor ISO 6400 en ISO 3200. Tevens hebben we bij gelijke omstandigheden met dezelfde lens (EF 100mm 2.8) ook opnamen gemaakt met onze EOS 5D mark III. Voor ISO 100 tot ISO 1600 hebben we de hoeveelheid licht verhoogd tot 8 Ev (ISO 100) en om vervolgens met beide camera’s wederom gelijke opnamen te maken.
We hebben de RAW-bestanden via Lightroom, met een tikje witbalans, zonder Luminantie Ruisonderdrukking of enig andere aanpassing omgezet naar JPEG en 1 op 1 vergeleken in Photoshop. En daarin hebben we geen verrassingen gezien en zijn de verschillen tussen de twee camera’s zoals de fysica dat toelaat. De pixels van de EOS 1DX zijn ongeveer 20% groter dan die van de EOS 5D mark III (0,0000458 mm2 vs. 0,00000375 mm2) en dus is de signaal/ruisverhouding derhalve ook beter. We zien bij ISO 3200 minder ruis bij de EOS 1DX, maar meer dan een 1/3 tot een 1/2 halve stop beter dan de EOS 5D mark III is het niet. De verschillen zijn zo gering dat een klein verschil in toegepaste verscherping of belichtingscorrectie een grotere invloed heeft op de hoeveelheid zichtbare ruis dan het genoemde verschil in signaal/ruisverhouding.

Desalniettemin is de beeldkwaliteit bij ISO 3200 en ISO 6400 zowel in RAW als JPEG zonder problemen prima te gebruiken voor alle soorten van publicaties van HD-beeldscherm tot glossy spread. Ook als de beelden nog worden gecorrigeerd in belichting of kader. En dat betekent dat je in bijna alle situaties met weinig licht (binnen, schemering) zonder flits uit de voeten kunt en korte sluitertijden (of kleinere diafragma’s) kunt hanteren.

Samenvatting
Wat ons betreft is de EOS 1DX de beste spiegelreflexcamera die Canon ontwikkeld heeft in de afgelopen 25 jaar EOS: supersnel, super accuraat, super beeldkwaliteit en super gebruiksvriendelijk. Het Zilveren EOS-jubileum waardig. Sportfotografen en fotojournalisten krijgen met de EOS 1DX een stukje (of beter stuk) gereedschap in handen, dat ze nooit in de steek zal laten en elke opdracht tot een perfect einde zal brengen. Voor landschaps- en architectuurfotografen is de EOS 1DX met zijn volbeeldsensor en afdichtingen ook een aansprekend keuze, hoewel de EOS 5D mark III met zijn iets hogere resolutie dan ook erg aantrekkelijk is. Studiofotografen zullen voor portret- en productwerk misschien ook neigen naar de EOS 5D mark III, maar de netwerkconnectie op de EOS 1DX is een unieke optie die in de studio heel erg van pas kan komen.

Is de EOS 1DX de perfecte camera? Dat antwoord is simpel te geven. Nee. Want geen enkele camera zal ooit perfect zijn. Hij komt wel aardig in de buurt, maar voor documentaire- en reportagewerk is hij behoorlijk zwaar en opvallend. En voor vogel- en macrofotografie komt hij eigenlijk een 1.6x cropfactor tekort. Ook zou voor die laatste discipline het lcd-scherm draai- en kantelbaar moeten zijn én bovendien multi-touch.

Bovenstaande overwegingen zijn allemaal redelijk rationeel, want als we ons gevoel laten spreken, dan zijn we na twee dagen  ‘in het veld’ helemaal verliefd geworden op deze camera. We sturen de EOS 1DX dan ook met de nodige weemoed terug naar Canon Nederland, die we graag van harte willen bedanken voor het beschikbaar stellen van dit ‘hot item’.

Vergelijkende specs van EOS 1DX en EOS 5D mark III. Klik hier.