In de vorige eeuw tijdens de studie gewerkt op een Commodore 64 (met Hercules-scherm?) en een paar jaar later een eerste PC-privé project met een 256-kleuren 14” CRT-monitor. De gedachte eraan geeft bijna weer het kippenvelgevoel van toen.
De laatste 30 jaar is er echter veel veranderd in de computer- en fotografiewereld, waarbij de techniek het onderscheidend vermogen van het menselijk oog op bijna alle fronten voorbijgestreefd is. Al jaren geleden zijn we op de redactie gestopt om met een loepje naar inktpuntjes van een fotoafdruk te kijken en niet lang daarna werd het aantal megapixels op een sensor zo hoog, dat alleen inzoomen tot 100% in Photoshop de verschillen tussen camera’s kan laten zien, terwijl we foto’s tegenwoordig veelal alleen op de kleine beeldschermen van telefoon, tablet of laptop bekijken.

Met de komst van (kleine) beeldschermen met een hoge pixeldichtheid lijkt het moment ook in dat segment aangebroken, dat de techniek ons waarnemingsvermogen gepasseerd is. We hebben dat eigenlijk al gezien bij de bespreking van een 5K-monitor (klik hier) en in dit artikel willen we het met onze eigen ogen ‘zien’, waar de grens van de ppi’s ligt voor het ‘onderscheidend vermogen’ van een desktopmonitor, waarop foto’s van ongeveer 70 cm kijkafstand worden beoordeeld. Tevens kijken we – letterlijk – naar de praktische verschillen tussen de weergave van de mogelijke kleuromvang van een monitor: sRGB of AdobeRGB.

EIZO Flexscan EV2780 en EV2785
Om het verschil in pixeldichtheid van een dektopmonitor zelf te kunnen zien hebben we de Flexscan 2780 en Flexscan 2785 van EIZO ten burele gehad. Beide 27-inch monitoren, waarbij de EV2780 een resolutie heeft van 2560 bij 1440 pixels (QHD) en de EV2785 in dezelfde diameter een 4K-resolutie heeft van 3840 bij 2160 pixels. De pixeldichtheid van beide schermen is dus respectievelijk 109 ppi en 164 ppi, dus een factor 1,5x hoger.

Hoewel de Flexscan-serie niet officieel voor de grafische toepassingen is ontwikkeld, zoals de CG/CX/CS-serie van EIZO, zijn deze beeldschermen bij de huidige stand der techniek toch heel interessante alternatieven voor de vrijetijdsfotograaf. Zo uit de doos is de kleurweergave heel natuurlijk en heeft een kalibratie nagenoeg geen toegevoegde waarde. Contrast is prima en geadviseerd wordt om de helderheid op een vaste waarde te zetten (geen ECO-modus), zodat de ruimteverlichting geen invloed heeft op de helderheid van het scherm.

Een paar testbestanden laten zien dat grijstinten over het hele spectrum van zwart tot wit neutraal zijn én dat de backlight van het paneel van hoek tot hoek homogeen is. Tevens is de kijkhoek van het IPS-paneel erg goed en omdat het scherm een matte afwerking heeft, is verstoring van kleuren, helderheid en contrast minimaal. Een monitorkap zou die geringe reflectie nog verder kunnen reduceren, maar helaas is er geen monitorkap beschikbaar. Die zult u zelf eventueel kunnen maken van zwart-foambord.

EV2785 (2780: 2xDP USB-C)	EV2780 / EV2785	Schermrand EV2780 / EV2785

De monitoren zijn van EIZO-kwaliteit. Dus goed ontworpen met degelijke materialen en duidelijke bediening. Ze zullen jaren ongestoord trouwe dienst doen. De EV2780 kan aangesloten worden via DisplayPort (2x) en USB-C. De EV2785 – die vier full-HD’s kan bevatten (PiP) – heeft vier aansluitingen: HDMI (2x), DisplayPort en USB-C. De USB-C bij beide monitoren is redelijk uniek en multifunctioneel. Je kunt er een beeldscherm mee aansluiten, maar ook gebruiken als oplaadpunt voor je laptop en zelfs als aansluiting voor externe opslag.

Bureauformaat Onze EIZO 24-inch CX240 (16:10) heeft als buitenmaat 58 bij 40 cm. Bij de 27”-Flexscans (16:9) is dat 61 bij 36 cm. Ze zijn dus nagenoeg even groot, terwijl de beelddiameter van de Flexscans toch bijna 8 centimeter groter is. Oorzaak zijn de kleine randen van de EV2780/85 en de iets andere beeldschermverhouding. De werkruimte op je bureau hoeft dus niet groter te worden.

PPI’s
We vergelijken de ‘scherpte’ van de twee beeldschermen onderling en met onze eigen EIZO CX240 (1920 bij 1200 pixels, 94 ppi). We bekijken de beeldschermen vanaf 70 cm met een bril die onze bijziende ogen corrigeert voor die afstand.
Het is interessant om te merken dat we op het moment dat we bewust een visuele beoordeling van een beeldscherm gaan doen we de neiging hebben om ‘beter’ te focussen. En ook dat we dichterbij willen gaan kijken. Iets wat we eigenlijk ook altijd neigen te doen bij een grootformaat afdruk: met onze neus bijna op papier van een fotoprint van 60 bij 40 cm. Als we de ‘dichterbijkijkneiging’ onderdrukken en ontspannen op werkafstand van de drie beeldschermen blijven, dan is er een klein verschil in de scherptebeleving van tekst tussen de twee beeldschermen met een pixeldichtheid rond de 100 ppi (CX240 en EV2780) en die met 164 ppi (EV2785). Daarbij speelt ook eventuele schaling door het besturingssysteem een zekere rol. Kijken we echter naar de scherpte van foto’s – zowel beeldvullend als op 100% - dan is het afhankelijk van het onderwerp op de foto en op de scherpte daarvan of we ook echt verschil kunnen zien. Met de beeldschermen naast elkaar lukt het soms nog om die hogere pixeldichtheid ook daadwerkelijk terug te zien in de scherptebeleving. Bekijk je de schermen apart, dan moet je ‘met je neus tegen het glas’ om pixels te kunnen zien en dan vaak ook alleen maar bij scherpe, concrete lijnen (tekst, CAD).

sRGB en AdobeRGB
Omdat de Flexscan-serie niet specifiek ontwikkeld is voor fotografie of video, is de kleurruimte ‘beperkt’ tot sRGB. Dat lijkt een minpunt voor de vrijetijdsfotograaf, maar als je praktisch met kleurruimtes werkt, dan zijn er maar weinig onderwerpen én apparaten (beeldschermen en printers) die de verzadiging van het ‘grote’ AdobeRGB nodig hebben of kunnen weergeven. We hebben een groot aantal foto’s afgedrukt op onze iPF PRO2000 (12-kleuren) en tevens bekeken op tablets/telefoons en dan is slechts bij uitzondering de toegevoegde waarde van AdobeRGB te zien. Soms heeft deze kleurruimte zelfs een negatieve invloed op de kleuren als op een zogeheten ‘wide-gamut’-monitor bij een Windows-computer foto’s in de browser Chrome worden bekeken. Kleuren worden dan vaak flets. Lees meer over AdobeRGB en sRGB in dit artikel (klik hier). 

Samenvatting
Meer pixels is beter? Voor onze ogen is dat in de praktijk eigenlijk nooit meer het geval. Niet bij printers, niet bij camera’s en eigenlijk ook niet meer bij desktopmonitoren. Bij een werkafstand van 70 cm is 100 ppi een grens waarboven de theoretisch hogere scherptebeleving door hogere ppi’s nauwelijks meer zichtbaar is. Pixeldichtheid is dan volgens ons niet langer een doorslaggevend aankoopcriterium. 4K is leuk in een 27-inch monitor, maar QHD volstaat praktisch gezien net zo goed.

De Flexscans EV2780/EV2785 hebben ons aangenaam verrast en geven aan hoe de techniek in dit segment van beeldschermen de afgelopen jaren is verbeterd. Ze zijn een prima optie voor de serieuze vrijetijdsfotograaf die de vensterruimte van zijn 24-inch beeldscherm wil verruimen naar die van een 27-inch (klik hier). Of een laptop via Diplayport of USB-C wil uitbreiden met een kwaliteitsscherm van 27-inch met een pixeldichtheid van boven de 100 ppi. In onze workflow is de EV2780 een verleidelijk alternatief voor onze CX240. Wie weet?

Info EIZO 2780 (ca. 900,-): klik hier.
Info EIZO 2785 (ca. 1100,-): klik hier.

Met dank aan EIZO Europa