Stel dat je binnen een receptie moet fotograferen en je overweegt om te gaan flitsen met een Speedlite opzetflitser van Canon op je EOS. Flitsen doe je echter zelden en omdat je al je aandacht bij het onderwerp moet hebben, wil je zo min mogelijk hoofdbrekens hebben aan de (flits)instellingen. Wat doe je dan? Het antwoord is simpel: je laat het denkwerk over aan de camera en de flitser: P-stand, Meervlaksmeting, Auto ISO en E-TTL II. Hoe werkt dat en zijn de resultaten bevredigend?

Waarom flitsen?
Bij ISO 6400 en f/1,4 kun je in het halfduister met beeldstabilisatie scherpe foto’s uit de hand maken. Waarom zou je dan überhaupt nog de moeite nemen te gaan flitsen?
Door flitslicht toe te voegen aan het bestaande licht kun je met lagere ISO’s werken (hogere beeldkwaliteit), krijg je mooiere kleuren, kun je de richting van het licht bepalen (structuur, detail), kun je met kleinere diafragma’s (grotere scherptediepte) en kortere sluitertijden (voorkomen bewegingsonscherpte) fotograferen en kun je schaduw of tegenlicht invullen. Met andere woorden: je kunt door te flitsen betere en mooiere foto’s maken. En met E-TTL van Canon doe je dat zelfs zonder al te veel moeite.

Instellingen
De automatiek van een EOS-camera is redelijk ‘intelligent’ en dankzij het E-TTL flitsprotocol van Canon, betrekt hij de 'output' van de flitser bij die intelligentie. Want wat gebeurt er met de instellingen van het diafragma, sluitertijd, ISO en flitskracht als je de camera met een Speedlite (430EX III RT) op de P-stand, meervlaksmeting en Auto ISO zet (EOS 80D)? Pak zelf je EOS en Speedlite er eens bij.

Als je binnen bij een gematigde ruimteverlichting (kunst- of daglicht) gaat flitsen, dan is er niet zoveel licht aanwezig, zo'n 8 Ev (overdag bij raam) tot 5 Ev (bij schemerlampverlichting). Werk je dan bij f/4 en mag de sluitertijd niet langer zijn dan 1/60s, dan moet de ISO respectievelijk 400 en 3200 zijn voor een goede belichting.

De camera 'ziet' dat er 'weinig' licht is en in de P-stand zal hij eerst een grote lensopening kiezen om zoveel mogelijk licht door te laten. Als de flitser erop staat (en Aan staat), dan zal hij echter niet de maximale lichtsterkte kiezen van de lens, maar f/4. Zou je namelijk met een EF 50mm 1.8 STM werken, dan zou je bij f/1.8 een erg kleine scherptediepte krijgen en dan kan bij een duo-portret één persoon wel scherp zijn en de ander niet.

Is dat diafragma van f/4 niet toereikend zijn om met een gematigde hoeveelheid flitslicht het onderwerp goed te belichten, dan zal hij de sluitertijd 1/60s maken, maar niet langer. Daarmee voorkomt hij bewegingsonscherpte van onderwerp, zodat er geen rare ‘ghosting’-verschijnselen optreden, zoals bij langere sluitertijden dan 1/60s het geval kan zijn. Dit kan bij flitsen in de Av-stand het geval zijn, waarbij de camera standaard niet beperkt is in de keuze van langere sluitertijden dan 1/60s.

Als de flitser aan staat, dan zal de camera de gevoeligheid bij Auto ISO zodanig kiezen dat er een mooi evenwicht zal ontstaan tussen het aanwezige licht en het flitslicht. Bij sommige (oudere EOS-camera's) zal de ISO dan maximaal 400 worden. Dat is prima voor redelijk verlichte ruimtes, maar wordt het donkerder binnen, dan is ISO 400 te laag en ontstaat er bij f/4 en 1/60s alsnog een harde flitsfoto. Als dat het geval is, dan moet je bij die camera's de ISO handmatig verhogen naar ISO 800 of ISO 1600. Bij nieuwere EOS-camera's loopt het bereik van de Auto ISO bij flitsen tot 6400 en dan kiest de camera die hogere ISO zelf in donkerder ruimtes, zodat er evenwicht blijft bestaan tussen flitslicht en bestaand licht.

Ga je met de camera naar buiten waar veel licht is en wil je invulflitsen, dan hoef je in de P-stand niet meteen veel aanpassingen te doen. De camera zal de sluitertijd van 1/60s verkorten naar zijn synchronisatietijd (1/160s tot 1/250s) en hij zal de ISO op 100 zetten. Is de foto dan nog te helder, dan zal hij het diafragma knijpen. Zo kun je dan bij tegenlicht prima portretten invullen met flitslicht, mits het onderwerp zich ongeveer op 1,5 tot 3 m bevindt, want buiten is het bereik van flitslicht niet zo groot.

M-stand
Je zou ook in de M-stand met E-TTL en Auto ISO redelijk flexibel kunnen flitsen. Dus bijvoorbeeld op f/5.6 en 1/60s als vaste waarden. ISO en flitskracht zorgen dan voor de juiste belichting. Nadeel is echter dat wanneer je in lichte omstandigheden komt of wanneer je naar buiten gaat, de foto's overbelicht zullen zijn als je niet oplet, terwijl in de P-stand de camera eerst de sluitertijd naar 1/200s zal sturen en vervolgens het kleinste diafragma zal kiezen (f/22) en overbelichting voorkomen wordt.

Aanduiding op flitser m.b.t. stand van flitskop en eventuele accessoires  

Verbeterpunten
In de P-stand, Auto ISO en E-TTL kun je met direct flitsen al behoorlijk goede resultaten krijgen in redelijk verlichte ruimtes en je kunt echt al het denkwerk aan het samenspel van camera en flitser overlaten. Is het echter behoorlijk donker in de betreffende ruimte, wil je meer flatteuze portretten (o.a. rode ogen vermijden) of slagschaduw vermijden, dan zijn er nog een paar eenvoudige verbeterpunten voor je flitsfoto’s.

• Indirect flitsen
De flitskop van een Speedlite kun je omhoog kantelen en zo kun je indirect via het plafond flitsen. Is dat plafond niet te hoog en is het wit, dan kun je je flitsfoto’s flink verbeteren met zo’n indirecte flits. Allereerst omdat het licht niet frontaal vanaf een klein lichtpunt op het gezicht valt, maar omdat het flitslicht via een groter oppervlak over het gezicht strijkt, wat zo meer doortekening krijgt. Je kunt de Flitsbelichtingscompensatie eventueel een stopje verhogen, mocht het onderwerp iets onderbelicht zijn.

• Reflectieschermpje
Indirect flitsen kan een flitsfoto verbeteren, maar ook redelijk harde schaduwen maken onder wenkbrauwen, neus en kin. Een beetje frontaal flitslicht is dan gewenst. Veel Speedlites beschikken voor dat doel over een klein ingebouwd reflectieschermpje, zodat een klein deel van het flitslicht ook direct op het hoofdonderwerp valt. Heeft jouw Speedlite dat niet, dan kun je zelf een klein wit kartonnen plaatje met een elastiekje op de flitskop bevestigen.
Bij indirect flitsen (plafond, reflectiescherm, flitskapje) kan flitskracht verloren gaan. Is het onderwerp daardoor onderbelicht verhoog dan de Flitsbelichtingscompensatie met één of twee stops (zie handleiding).

• Flitskapje
Als je indirect flitst, dan valt een redelijk concrete lichtbundel via plafond of muur op het onderwerp. Wil je dat het licht nog meer verdeeld wordt, zodat het alle kanten opgaat en daarmee ook schaduwen invult, dan kun je een flitskapje op de Speedlite zetten. Als het flitskapje speciaal bedoeld is voor jouw Speedlite-model en deze flitser is van recente datum, dan zal de flitser het kapje herkennen en dienovereenkomstig zijn flitskarakteristieken aanpassen. Zet de flitskop 90° omhoog met een kapje erop en je kunt dan zelfs bij hoge plafonds het onderwerp mooi belichten met flitslicht.

• Kleurfilter
Bij sommige Speedlite-flitsers wordt een kleurfilter meegeleverd. Dit filter is bedoeld om de kleur van het flitslicht (5000-5500K) in balans te brengen met ruimteverlichting door gloei- of halogeenlampen en zo een uniforme witbalans te bewerkstelligen. Wordt een dergelijk oranje filter meegeleverd, dan zal de Speedlite dit filter automatisch herkennen als het filter op de flitskop wordt gezet. Laat de witbalans dan op Automatisch staan (AWB).

Algemene tips
Tot slot van dit artikel enkele tips die algemeen handig zijn als je gaat flitsen.

• LEES DE HANDLEIDING! Van zowel flitser als van het flitsgedeelte van de camera. Zorg dat je beiden bij de hand hebt en probeer interessante zaken meteen uit. Je ontdekt zo ‘verborgen’ mogelijkheden en leert ook bepaalde opties snel te vinden.
• Voorkom obstakels op de voorgrond, want ze blokkeren het flitslicht op het onderwerp én kunnen overbelicht raken. Probeer ook reflecterende voorwerpen, zoals verkeersborden, buiten het kader te houden. 
• Probeer binnen een afstand van 1,5 tot 3 meter van het hoofdonderwerp te blijven. Zowel voor goede flitskarakteristieken als voor een natuurlijke gezichtsverhouding (klik hier).
• Vraag - indien mogelijk - of een enkel persoon een stapje opzij of naar voor doet voor een betere belichting (plafondspotje) of compositie (raam of deurstijl). Probeer een groep mensen op één lijn te krijgen op dezelfde afstand tot de camera.
• Vermijd ramen in het beeldkader. Het kan de belichting behoorlijk verstoren. Kies dan bewust een ander standpunt of zoom meer in.
• Ga niet haaks op glanzende oppervlakken (vensterramen) staan in verband met reflectie van het flitslicht. Sta je ietwat schuin, dan zie je de weerkaatsing van het flitslicht niet in de foto.
• Fotografeer bij voorkeur met een horizontaal kader en snijd desgewenst verticaal uit. De sensor heeft vaak toch voldoende pixels. Een liggende foto van 6000 bij 4000 pixels (24Mp) wordt dan staande foto van 2667 bij 4000 pixels (10,6Mp) en dat is nog steeds goed voor een scherpe afdruk van 67 cm bij 1 meter (100 dpi).
• Als je dichtbij een onderwerp staat (<1m), dan bestaat de kans dat het flitslicht over het onderwerp heen gaat. Sommige flitsers hebben een close-up stand. Of gebruik een flitskabel.

Samenvatting
Wat een kort artikel had moeten worden over flexibel flitsen in de P-stand, Meervlaksmeting, E-TTL en Auto ISO is toch weer een lang verhaal geworden. Excuses. Laat je hierdoor echter niet ontmoedigen en ga als test eerst eens aan de slag in de woonkamer of loop eens met camera en flitser door je huis. Begin gewoon met flitsfoto’s te maken en varieer de verschillende instellingen van de camera (Auto ISO of handmatig), standen van de flitskop, flitskapje ja/nee. Dan krijg je een gevoel wat de belangrijkste parameters zijn tijdens flitsen en dat zal uiteindelijk leiden tot betere flitsfotografie tijdens reportages. En dat met minder moeite, zodat je al je aandacht bij het onderwerp kunt houden.
En zijn foto’s achteraf niet helemaal 100% voor wat betreft belichting, kleuren of kader dan kun je nog veel herstellen in Lightroom. Succes!

Gerelateerde artikelen serie flitsen: klik hier.