Goede foto's maken is één, maar ze goed kunnen beoordelen is minstens zo belangrijk. De keuze van de juiste monitor is daarom van net zo groot belang als de aanschaf van een nieuwe lens of camera. In EOSzine 0903 hebben we de voordelen van een 24” lcd-scherm met een resolutie van 1920 bij 1200 pixels besproken en in dit artikel belichten we het kwaliteitsverschil tussen verschillende paneltechnieken (TN, PVA, IPS) die bij dit type beeldscherm worden toegepast.

Kwaliteitsaspecten
Een lcd-scherm kent veel kwaliteitsparameters, waarvan het individuele belang afhankelijk is van het gebruik van de monitor: gaming, video, presentaties, tekst en fotografie. Voor die laatste categorie is het vooral van belang dat (1) de kleuren natuurgetrouw worden weer-gegeven (kleurruimte, kalibreerbaarheid), (2) dat de helderheid van het backlight homogeen is, (3) dat grijstinten neutraal zijn en (4) dat de kijkhoek groot is. Zaken als een snelle responstijd en een extreem hoge contrastratio zijn voor een fotograaf van minder belang.
De vier genoemde aspecten worden voor een groot deel bepaald door de technologie die gebruikt is voor het zogeheten lcd-panel. Hierin zijn drie hoofdtypen te onderscheiden: TN (Twisted Nematic), PVA (Patterned Vertical Alignment) en IPS (In Plane Switching), soms met de toevoeging S van Super. Het voert te ver om technisch in te gaan op deze paneltypen en we verwijzen je daarvoor naar Wikipedia.

Vergelijking
Theoretisch is een lcd-monitor met een PVA-panel meer geschikt voor de fotograaf dan een beeldscherm met een TN-panel. PVA is echter duurder. Monitoren uitgerust met een IPS-panel zijn op hun beurt weer beter, maar ook duurder dan PVA-schermen. Wil je de beste weergave, dan zou je dus blindelings een monitor met een IPS-panel kunnen kiezen, maar wij hanteren bij EOSzine het motto 'zien is geloven'. Dat hebben we ook letterlijk gedaan en EIZO gevraagd drie 24” lcd-monitoren in bruikleen te geven met de drie genoemde panels. Dit zijn geworden de FlexScan's S2402W (TN), S2433W (PVA) en de SX2462W (IPS). We hebben ze vergeleken op de vier genoemde weergaveaspecten.

MONITORKAP Hoe goed een beeldscherm ook is, behalve een goede kalibratie is ook een monitorkap van groot belang voor een optimale kleurwaarneming. Voor de SX2462W is een dergelijk accessoire los verkrijgbaar. Hoewel EIZO dit niet bevestigt, is deze ook te gebruiken op de S2433W.

Kleuren
De kleurweergave op de drie monitoren is uitstekend. Een eigen kalibratie voegt hieraan niet veel toe, behalve dat contrast en helderheid dan zeker goed zijn afgesteld. Alle parameters zijn op de FlexScan’s eenvoudig met duidelijke knopjes op de rand van het scherm in te stellen. De kleurruimte van de S2402W (TN) komt overeen met die van sRGB. De twee andere monitoren benaderen die van AdobeRGB. In het kleurbeheer van Photoshop in combinatie met een gekalibreerde fotoprinter is die kleurruimte gewenst boven sRGB.

AANSLUITINGEN De S2433W kan aangesloten worden via VGA, DVI en Displayport. Bij de S2402W ontbreekt de Displayport en bij de SX2462W is de VGA vervangen door een tweede DVI. Bij alle model-len kan HDMI via een verloop aangesloten worden op de DVI (geen geluid).

Backlight
De pixels van een lcd-scherm worden langs de achterzijde verlicht. De homogeniteit van dit backlight is belangrijk, zodat je over het hele schermoppervlak een gelijke helderheidsindruk hebt. Het is niet-werkbaar als dezelfde foto links op het scherm donkerder is dan rechts of andersom. De S2402W (TN) laat op dit punt duidelijk steekjes vallen. De S2433W (PVA) doet het op dat punt veel beter en SX2462W (IPS) laat een nagenoeg homogene verlichting zien.

Grijstinten
We hebben een balkverloop van 25 grijstinten van zwart naar wit in Photoshop bekeken om de neutraliteit van de grijstinten te kunnen beoordelen. Het verschil tussen de S2402W (TN) en de andere twee monitoren is groot. De SX2462W (IPS) is in alle grijstinten neutraal. Bij de S2433W (PVA) zien we in een paar balkjes een klein kleurzweempje, maar dan moeten we goed kijken.

Kijkhoek
Tot slot hebben we de kijkhoek vergeleken en de trend in kwaliteitsverschil wordt ook op dit punt doorgezet. De S2402W (TN) laat bij een kleine afwijking van de loodrechte kijkrichting kleur- en helderheidsverschil zien. De andere twee monitoren hebben dat pas onder een extreme kijkhoek en dan alleen in helderheid.

POSITIE Belangrijk voor de ergonomie is de instelbaarheid van de positie van een beeldscherm. De FlexScans zijn op dat punt flexibel. De hoogte kan gewijzigd worden en de schermen kunnen gedraaid worden en gekanteld. Ook kunnen ze een kwartslag gedraaid worden om in Portrait te werken.

Conclusie
We hebben met eigen ogen gezien dat de theoretische verwachtingen bij de drie type panels door de praktijk zijn bevestigd. Een lcd-scherm met een TN-panel raden we dan ook af voor het serieus werken met foto's. Hoewel de FlexScan S2402W (TN) een goede monitor is, is de toe-passing hiervan meer gericht op gaming, presentatie en tekst. De FlexScan S2433W (PVA) en SX2462W (IPS) zijn wel heel geschikt voor de kritische fotograaf. De SX2462W is net iets beter, maar dan moet je onder volledig kleurbeheer werken om dat verschil ook echt te benutten. Je moet dan tevens eisen gaan stellen aan de kleur van je werkomgeving, van de ruimteverlichting en zelfs van de kleding die je draagt.