De automatische witbalans (Auto Witbalans, AWB), is een van de grootste zegeningen van de fotografie in het digitale tijdperk. Zonder veel hoofdbrekens over de kleuren van je foto’s fotografeer je bijvoorbeeld tijdens een trouwerij bij daglicht in een kerk, in het zonnetje tijdens ‘de shoot’, bij TL-licht op het gemeentehuis, in kaarslicht bij het diner en bij de discolampen van het feest. Je ziet hier en daar soms een klein kleurzweempje, maar dat is vaak eenvoudig te herstellen. De AWB is voor 95% van de vrijetijdsfotografen een vaste en vertrouwde instelling.
Dat we anno 2017 toch weer even stilstaan bij het fenomeen AWB komt door een nieuwe setting op de EOS 5D mark IV (ook EOS 5DsR en EOS 1Dx II), zijnde AWB met witvoorkeuze. Wat is dit en voegt het iets toe?

TL-licht
De toelichting van Canon bij de nieuwe AWB met witvoorkeuze is: “De Witvoorkeuze elimineert de meeste warme tinten uit kunstlicht en probeert waar mogelijk kleurneutrale beelden op te leveren.”
Het TL-licht in het kantoor van EOSzine is dan ook de eerste lichtbron (3560K, Kleurtint +27) waaronder we het verschil bekijken tussen de normale AWB (Sfeervoorkeuze) en de ‘witte versie’.
In de eerste testopstelling gebruiken we een witte achtergrond met een nagenoeg neutraalgrijs onderwerp (een EOS 300). Ervaring (productfoto’s EOSzine.nl) heeft geleerd dat de foto’s dan inde standaard AWB een gelige kleurzweem krijgen. Wij lossen dat al jaren op met een handmatige witbalans in RAW, maar lukt dat ook met de nieuwe AWB ‘Wit’ in JPEG? En het antwoord hierop is bevestigend. AWB ‘Sfeer’ geeft de bekende warme zweem (4200K, Kleurtint +34), terwijl de AWB ‘Wit’ ogenschijnlijk direct een neutrale foto oplevert (3700K, Kleurtint +29). Bekijken we de resultaten in Lightroom dan zien we dat de foto met AWB ‘Wit’ bijna even neutraal is als de handmatige witbalans of een witbalans in RAW vanaf een grijskaart.

Dat is dus een verheugend resultaat. De testomstandigheden waren echter wel heel ‘simpel’ om de juiste witbalans te herkennen (neutrale achtergrond, weinig felle kleuren), dus hebben we het de EOS 5D mark IV moeilijker gemaakt door het ‘neutrale’ onderwerp voor een felrode achtergrond te plaatsen verlicht door dezelfde TL-plafondverlichting. De uitslag van de test is dan net omgekeerd. De AWB ‘Sfeer’ (3500K, Kleurtint +19) komt dan dichter in de buurt van de werkelijkheid (3560K, Kleurtint +27) dan de AWB ‘Wit’ die de kleuren te koud maakt (3250K, Kleurtint +16). De handmatige witbalans laat zich niet van de wijs brengen door de rode achtergrond en geeft weer het beste resultaat.
We wisten natuurlijk al dat de kleur van onderwerp en achtergrond invloed hebben op de nauwkeurigheid van de automatische witbalans en dat is dus ook het geval met AWB ‘Wit’, die door het aanwezige rood teveel cyaan/blauw toevoegt aan de foto.

Als derde proefje hebben we een kleurrijke opstelling gemaakt zonder grijsneutraalreferentie in het onderwerp. Onder hetzelfde TL-licht wint de AWB ‘Sfeer’ het wederom van de AWB ‘Wit’ (3550K, Kleurtint +29 vs. 3050K, Kleurtint +22). De handmatige witbalans is logischerwijs weer ‘spot on’ met 3560K, Kleurtint +27.

Schaduw
Het is bekend dat onderwerpen in de schaduw met de traditionele witbalans - en bij de EOS 5D mark IV dus AWB ‘Sfeer’ genoemd - een enigszins blauwe kleurzweem krijgen. Onder dit licht hebben we weer onze kleurrijke setup gefotografeerd met onze drie witbalansen (AWB ‘Sfeer’, AWB ‘Wit’ en WB Handmatig). De kleur van dit schaduwlicht is 6300K, Kleurtint +24. Beide AWB’s zijn te blauw, maar de ‘Sfeer’-balans doet het beter dan de ‘Wit’-balans: 4750K, Kleurtint +12 vs. 3900K, Kleurtint +3. Dat geeft aan dat de AWB ‘Wit’ niet echt intelligent is, want hij blijft extra cyaan/blauw in de foto stoppen, terwijl die kleur eigenlijk al teveel aanwezig is.

Sneeuw Vergelijkbaar met schaduw is sneeuw op een betrokken dag. Johan van de Watering heeft bij die omstandigheden beide automatische witbalansen gebruikt, waarvan hieronder het resultaat van zowel Sfeervoorkeuze als Witvoorkeuze, dus geen verschil.

Kaarslicht
Tot slot hebben we de kleurige onderwerpen ook bij kaarslicht opgenomen met de twee witbalansen en zonder dat we daar een kleurreferentie van hebben, ziet de foto gemaakt met de AWB ‘Sfeer’ er smakelijker uit dan de foto met AWB ‘Wit’. Kijk maar eens naar de mandarijntjes.

Overigens bepaalt niet de camera of Lightroom de kleuren van je foto’s, maar dat bepaal jezelf als fotograaf. Moet een etentje bij kaarslicht lekker ‘warm’ zijn of de skipiste juist ijzig ‘koud’, dan regel je de witbalans zodanig dat dat ook het geval is. Zorg bij beoordeling van de kwaliteit van de witbalans dat je monitor gekalibreerd is en weet in Photoshop en Lightroom dat neutrale grijstinten gelijke waarden van R, G en B hebben (128, 128, 128 / 50%, 50%, 50%).

Samenvatting
De eerste resultaten met de nieuwe AWB Witvoorkeuze waren bemoedigend, maar gaandeweg ons onderzoekje is duidelijk geworden dat de standaard AWB (bij EOS 5D4: AWB Sfeervoorkeuze) het eigenlijk gewoon nog heel erg goed doet. Het is goed om een keuze te hebben tussen beide AWB’s, maar voor ons blijft de AWB ‘Sfeer’ onze standaardinstelling. En voor de ‘moeilijke’ of precieze klusjes maken we snel een handmatige witbalans en werken we in RAW.