Close-upfotografie kan bij verschillende onderwerpen voor onderscheidende opnamen zorgen. Je trekt het onderwerp - of een deel ervan - uit zijn context, zodat het alle aandacht krijgt of heel abstract worden. Omdat ook de scherptediepte redelijk klein kan zijn, krijgen close-upfoto’s tevens een zachte sfeer mee, ideaal voor portretten van hand, voeten en ogen van volwassenen, maar ook kinderen.
Met een 1:1-macrolens is een close-up geen probleem, maar de meeste lenzen hebben een veel kleinere vergrotingsfactor en is close-up - letterlijk - niet mogelijk, omdat de kortste scherpstelafstand te groot is. Deze afstand kunnen we verkleinen door een tussenring toe te passen, zodat een lens zoals bijvoorbeeld de EF 85mm 1.2L II, prima geschikt wordt voor fotografie van dichtbij.
Tussenring
Een tussenring (ook wel tussentubus) is een holle cilinder van een bepaalde dikte, die tussen de lens en de camera wordt geplaatst. Er zit dus geen glaselement in zoals bij een extender. Een tussenring laat dus het brandpunt ongemoeid, maar zorgt ervoor dat de afstand van het kortste scherpstelpunt kleiner wordt, zodat de vergroting van de lens hoger wordt. Het beeld van de lens wordt uitvergroot, waardoor lensafwijkingen (onscherpte, CA) worden versterkt en er een zeker lichtverlies is. Omdat de scherpstelafstand wordt verkleind, wordt ook de scherptediepte veel kleiner. Je moet dus nauwkeuriger scherpstellen en misschien ook sterk diafragmeren om het gewenste onderdeel scherp op de foto te krijgen. Hieronder een overzicht van het verloop van de vergrotingsfactor en de scherptediepte (tabel + grafiek).
Oneindig
Als je een tussenring op een camera gebruikt, dan verlies je de mogelijkheid om scherp te stellen in oneindig. Naarmate de dikte van de ring toeneemt en daarmee de kortste scherpstelafstand kleiner wordt, komt ook ‘oneindig’ dichterbij tot het totale scherpstelbereik (verschil kortste en verste scherpstelafstand) niet groter is dan een paar centimeter. |
Uitvoering
Een tussenring is dus een holle cilinder die tussen lens en camera geplaatst wordt. Zo’n ring heeft voor en achter een lensvatting die overeenkomt met het cameramerk. Bij voorkeur is die lensvatting van metaal en bevat het contactpunten om de communicatie tussen lens en camera te behouden. De autofocus blijft in veel gevallen werken en ook het diafragma wordt doorgegeven. Omdat er geen glas in een tussenring zit, is er nauwelijks kwaliteitsverschil tussen de verschillende merken. Belangrijk is wel dat de voering van de tubus gematteerd is, zodat reflectie van schuininvallend licht tot een minimum beperkt wordt.
Tussenringen worden geleverd in concrete diktes en vaak in een set van drie, bijvoorbeeld 12mm, 20mm, 36mm. Ook 25mm is heel gangbaar. De bedoeling van die verschillende diktes is dat je ze bij verschillende brandpunten kunt gebruiken. Op een lens bij f=16mm kun je geen 36mm tussenring plaatsen, want dan is het onmogelijk om scherp te stellen. Bij groothoeklenzen gebruik je dus dunnere ringen en wordt het brandpunt langer dan moet je een dikkere tussenring gebruiken. Deze ringen kun je dus ook stapelen en onze set van vier komt dan tot 93mm. Het effect van een tussenring is dus groot bij een kort brandpunt en wordt kleiner naarmate het brandpunt groter wordt.
Praktisch gebruik
Omdat camera en lens blijven communiceren hoeft de belichtingsregeling niet anders te zijn dan zonder tussenring. Je zult wel merken dat sluitertijden langer worden, omdat licht verloren gaat in het vergroten van het beeld.
 |
 |
 |
| EF 85mm 1.2L II zonder TR |
EF 85mm met 36mm TR |
EF 100mm zonder TR |
Voor wat betreft de scherpstelling is het raadzaam om dit handmatig te doen met een uitvergroot beeld tijdens live view. De scherptedieptes zijn vaak zo klein dat de autofocus er net naast kan zitten. Werk daarom ook vanaf statief met afstandsbediening en/of zelfontspanner.
De kans bestaat dat het geheel van lens, tussenringen en camera topzwaar wordt als de camera op statief staat en extra ondersteuning van de lens of een heel stabiele statiefkop zijn dan een vereiste.
Samenvatting
Wil je dichterbij met je camera en de grens doorbreken van het kortste scherpstelpunt, kies dan voor tussenringen. Met een kleine investering van een ringenset (ca. 100 euro) kun je meer close-up én meer creatief fotograferen. Als je een tussenring met de nodig voorzorg gebruikt, dan kan het echt een verrijking zijn van je fotografie en zal het je inspiratie prikkelen.
Meer theorie over tussenringen: klik hier.
Online bereking scherptediepte: klik hier.