‘Simpele’ accessoires kunnen in de fotografie van doorslaggevend belang zijn voor het welslagen van een opname: een eigengemaakt reflectiescherm of een bouncekaartje op een opzetflitser. Zo zagen we laatst een inbouw led-plafonnière waarvan je met een afstandsbediening de helderheid en de kleurtemperatuur afzonderlijk traploos kunt regelen. Dat prikkelt de creativiteit om een middagje te experimenteren of dit led-licht iets zou kunnen toevoegen aan onze fotografie.

24W adjustable downlight
Goede fotografie staat of valt met goed licht en welke rol zouden deze led-lampen daarin kunnen spelen?
De led-plafonnières (downlights) zijn eigenlijk bedoeld voor inbouw in een plafond en zijn met een draadloze afstandbediening traploos te regelen in helderheid en - onafhankelijk daarvan - in kleurtemperatuur (3100 - 5800°K). Zo kan in verblijfs- en doorgangsruimtes heel flexibel de sfeer van de verlichting worden aangepast aan de gewenste stemming in dezelfde ruimte. Overdag hoog en koud voor aandacht en ’s avonds zacht en warm voor rust.
Voor de foto- en videograaf zouden ze bijvoorbeeld als invullicht dienst doen bij bestaand kunstlicht, omdat je de kleurtemperatuur van de led-lampen dan eenvoudig kunt afstemmen op de kleurtemperatuur van het bestaande (kunst)licht.

DHZ-accessoire
Probleem van het praktisch gebruik van deze downlights voor fotografische toepassingen is echter dat ze ontworpen zijn om in een plafond in te bouwen. De 24W-versie die wij beschikbaar hebben is redelijk groot en relatief zwaar en behoeft een behuizing om meer portabel en richtbaar te worden. Omdat we de lampen wilden gaan gebruiken voor productfotografie hebben we die behuizing beperkt tot een simpel houten frame dat zelfstandig kan staan. Ben je handiger, dan kun je de behuizing zelfs zo maken, dat je de lampen op een flitsstatief kunt zetten. Houd er wel rekening mee dat lampen netvoeding nodig hebben en er een trafo tussenhangt.
Met drie led-lampen, een glasplaat en twee witte kartonplaten hebben we een opstelling gemaakt voor fotografie van kleinere producten (elektronica, sieraden, wijn) met continue verlichting. Dit werkt handiger dan met flitslicht en we kunnen ook eenvoudig en onafhankelijk van elkaar de kracht van de drie lampen regelen. What you see is what you get! Hoewel het licht van de led-lampen door het witte matglas al redelijk zacht is, hebben we ook een soort softbox op het frame gemaakt van een A3-vel calqueer/embosspapier.

Alleen zij-licht rechts	Links-rechts-onder vol	Links/onder invul (100%)

Het is leuk om te zien dat je met een dergelijk ‘huis-tuin-en-keuken’-opstelling toch bijzonder goede productfoto’s kunt maken, waarbij je eenvoudig een hoge mate van flexibiliteit met een hoge beeldkwaliteit kunt bereiken. Een groot voordeel van de led-lampen is dat ze nauwelijks warmte afgeven. Dat werkt wel zo prettig, want producten worden niet warm en ook het verschroeien van reflectieschermen of diffusors is niet aan de orde. En omdat er geen koeling nodig is, maken deze lampen ook geen geluid en dat is handig bij het opnemen van video.

Opname
Met de zelfgemaakte opstelling voor productfotografie werken we vanaf statief. Met een macrolens (EF-S 60mm 2.8 of de EF 100mm 2.8L IS) ben je heel flexibel in je kadering, omdat je ook heel dichtbij kunt komen voor kleine voorwerpen. Zo’n lens heeft ook als voordeel dat er nauwelijks vertekening is en dat hij scherp is over het hele kader.

Met emboss-papier	Zonder emboss-papier	Detail op 100%

De opname-instellingen spreken voor zich. Zet de camera in RAW, zodat je een hoog dynamisch bereik hebt en achteraf de kleurtemperatuur kunt fijnregelen. Zorg bij de eerste opname voor de aanwezigheid van een grijskaartje als referentie voor de witbalans en belichting. Regel die belichting in de M-stand. Als de output van de lampen gedurende een hele sessie niet verandert, dan kan de belichting al die tijd gelijk blijven, ongeacht de helderheid van het voorwerp. Probeer diafragma’s kleiner dan f/16 te vermijden om onscherpte te voorkomen (diffractie) en gebruik een sluitertijd tussen 1/30s en 1/100s. Bij voorkeur niet korter, omdat de led-lampen een frequentie hebben van 100 Hz en het licht bij bijvoorbeeld 1/320s ‘uit’ zou kunnen zijn. Stel handmatig scherp bij voorkeur in Live view. Je kunt dan tot op de pixel nauwkeurig werken en tevens is de trilling van de camera dan minimaal. Werk daarom ook met de zelfontspanner of met een afstandsbediening.

Met de beschreven opstelling en genoemde instellingen hebben we een uurtje geëxperimenteerd en al na een paar opnamen hadden we alle variabelen in de vingers en konden we elk willekeurig onderwerp mooi en gecontroleerd in beeld brengen. Het embosspapier werkt prima en vooral bij spiegelende oppervlakken, zoals het glas van een wijnfles, worden daarmee harde glansplekken mooi zacht ‘uitgesmeerd’. Als je de verlichting van opstelling met meerdere lampen en reflectieschermen goed uitkient en de instellingen van de camera goed kiest, dan is het mogelijk om alle opnamen direct 100% goed te maken, zodat je niets meer aan belichting (100% witte achtergrond), kleur en scherpte hoeft te doen. Behalve dat je dus snel veel voorwerpen kunt fotograferen, hoef je er ook in de nabewerking nauwelijks tijd in te stoppen.

Samenvatting
Voor productfotografie kun je natuurlijk een ‘kant-en-klaar-oplossing kopen, maar ben je een beetje handig en zoek je ook flexibiliteit, dan kun je met simpele middelen zoals deze LED-downlights tot heel goede resultaten komen. Zo’n ‘doe-het-zelf’-opstelling leent zich ook prima voor macro-fotografie, tegenlicht-opnamen en experimenten met waterdruppels of het maken van ‘plons’-foto’s.
Ben je geïnteresseerd in de led-lampen die we in onze opstelling hebben gebruikt, kijk dan op de site van EnergieVizier (klik hier) of neem contact met hen op over de mogelijkheden.