Het ontluiken van een bloem in 1 minuut. Het verrijzen van een torenflat in 5 minuten. Dat kan allemaal met time-lapse. In dit artikel staan we stil bij dit fenomeen: wat is het, welke onderwerpen zijn ervoor geschikt en hoe voer je het uit. Tevens laten we het resultaat zien van een praktijkvoorbeeld vastgelegd met de Brinno TLC200.

Time-lapse?
De letterlijke vertaling van time-lapse is tijdsverloop. Daar word je als fotograaf natuurlijk niet veel wijzer van. Wikipedia heeft een betere definitie, zijnde ‘Time-lapse-fotografie is een opnametechniek waarbij er minder beelden per tijdseenheid opgenomen worden dan de framerate bij het afspelen.’ En hoewel dit al een stuk duidelijker is, willen we dit toch nog even toelichten.
Het resultaat van time-lapse-fotografie is een korte film. Net als in de analoge tijd is een digitale film een snelle opeenvolging van aparte fotootjes. Omdat het onderwerp op deze foto’s steeds iets verschoven is, ervaren we dit bij een snelle opeenvolging als beweging. Voor een vloeiend verloop van die beweging zijn 20 tot 30 foto’s per seconde nodig. Een veel gebruikte standaard is 25 fps (frames per second = beelden per seconde [bps] = framerate).
Als je met 25 bps opneemt, zoals met een videocamera, en ook met deze framerate afspeelt, dan is de snelheid van het onderwerp onveranderd. Met time-lapse-fotografie wordt per seconde bijvoorbeeld slechts één foto gemaakt, waarvan er later 25 in één seconde worden gemonteerd. Zo wordt een opnameduur van 25 seconden met 25 losse foto’s weergegeven als bewegend beeld van 1 seconde. Dit wordt als een versnelde film ervaren en een time-lapse genoemd. Zowel de opnameduur (OD) als afspeeltijd (AT) kan vooraf worden gedefinieerd en uitgaande van een bepaalde framerate moet dan de tijd tussen twee foto’s worden ingesteld.
Het quotiënt van opnameduur en afspeeltijd (OD/AT=VF) is de versnellingsfactor van de time-lapse-film. Als je dus 1 uur achter elkaar foto’s maakt en je speelt dat in 1 minuut af, dan is de versnelling een factor 60. De gewenste framerate bepaalt hoeveel aparte beeldjes je dan nodig hebt. Bij 25 fps zijn dat dus 1500 foto’s (1 minuut = 60s x 25 = 1500). Omdat je een uur lang opneemt (3600s) moet je dus om de 2,4s (3600/1500) een foto maken.
Gaat bovenstaande berekening iets te snel, gebruik dan eventueel simpeler getallen voor meer inzicht of download dit Excel-bestand om daarmee de verschillende variabelen uit te rekenen.

Geschikte onderwerpen
Als je van een zichtbaar bewegend onderwerp (spelend kind in zandbak) gedurende een uur time-lapse-foto’s maakt en dit in één minuut afspeelt, dan zie je dus een versneld beeld wat overeenkomt met het ‘comedy capers’-effect. Op zich wel grappig, maar niet echt heel speciaal. Je zou deze versnelling ook kunnen bereiken door een uur lang een video-opname te maken en deze versneld af te spelen.
Time-lapse wordt eigenlijk pas echt interessant als het onderwerp wel beweegt, maar dat je dat in de korte tijd dat je er naar kijkt, eigenlijk niet ziet. Het groeien van een paddenstoel, het uitkomen van een zaadje, het rotten van een banaan of het ontluiken van een bloem, maar ook een heldere sterrenhemel. Of een werkzaamheid waarbij de progressie zodanig is dat de time-lapse je versteld doet staan, zoals de bouw van een torenflat, het schilderen van een huis of het aanleggen van een weg. Vaak zie je ook voorbeelden met een zonsopkomst of -ondergang of een landschap met een voorbijtrekkende wolkenlucht, die op zich ook heel interessant kunnen zijn, maar toch eigenlijk alweer een versnelling zijn van beweging die je zelf al ziet.

Het afbreken van een viaduct	Paardenbloem van start tot finish
Transport luxe motorjacht (©Ben Lassing)	Timelapse vanaf een boot (©Ben Lassing)

Uitvoering
Om met vaste tussenpozen een reeks foto’s te maken heb je wel het juiste gereedschap nodig. Natuurlijk een camera, die eventueel met een extra accessoire (intervalometer of speciale afstandsbediening) en een door de gebruiker in te stellen tijdspanne, een opnameserie kan maken. Afhankelijk van de mogelijkheden kan daarbij ook een begin- en eindtijd worden opgegeven, zodat de fotograaf zelf niet gedurende de gehele opnametijd aanwezig hoeft te zijn.
De camera staat op statief, zodat het kader tijdens de opname exact gelijk blijft. Belichting, witbalans en scherpstelpunt kunnen handmatig worden ingesteld voor consistentie gedurende de gehele opname, zoals bij een landschap vaak gewenst is. Een systeemcamera is daarvoor erg geschikt. Bovendien heb je hiermee met verschillende lenzen een groot beeldhoekbereik (groothoek, tele én macro) en geeft een systeemcamera de mogelijkheid om de opnamen in RAW te maken, zodat er veel marge is voor aanpassingen achteraf. Bij deze werkwijze moeten de aparte foto’s achteraf met speciale software tot een filmpje worden samengevoegd, waarvan we in het volgende artikel verslag zullen doen.
Er zijn echter ook onderwerpen - een ontluikende bloem in enkele dagen tijd (verlopende belichting en scherpstelpunt) - waarbij juist een volledig automatische regeling van deze parameters gewenst is. Dit zou je ook met een systeemcamera kunnen doen, maar een speciale time-lapse-camera is dan handiger, zoals de TLC200 van Brinno (Brillant Innovation). Een dergelijke camera monteert de losse beelden vaak ook meteen tot een film en is er dus geen speciale software meer nodig. In de onderstaande paragraaf volgt een korte beschrijving van het werken met de Brinno TLC200 om het ontluiken van een amaryllis te registreren.

Brinno TLC200
Totdat je met het fenomeen time-lapse in aanraking komt, heb je eigenlijk geen benul welke mogelijkheden er zijn en dat er zelfs speciale camera’s voor verkrijgbaar zijn. Voor het professionele segment zijn deze duur en ingewikkeld, maar als je als vrijetijdsfotograaf op zoek bent naar een time-lapse-camera, dan is de Brinno TLC200 een heel interessant alternatief. In een all-in-one compacte behuizing doet deze camera precies wat hij moet doen: opnameseries maken met een zeker interval en die automatisch monteren tot een video.
De uitvoering van de TLC200 is even eenvoudig als aansprekend. Een lens, sleuf voor SD, aansluiting voor USB, klepje voor de batterijen, statiefschroefdraad en een Aan/uit/start-knop. Het kleine lcd-scherm laat het onderwerp kaderen en biedt toegang tot een simpel menu. Hierin kun je het tijdsinterval, de framerate en de videoresolutie opgeven, waarna je direct aan de slag kunt. Dus volledig opgeladen AA-batterijen in de camera en een leeg geheugenkaartje (SDHC, minimaal 2GB). Tijdsinterval en framerate even uitrekenen en de resolutie (640x480 of 1280x720=720p) kiezen. Als je vervolgens het onderwerp kadert, dan rest niet meer dan op de Start-knop te drukken en geduldig te wachten. Elke keer als de camera een foto maakt, dan licht een groen lampje op. Tijdens de opname past de camera automatisch belichting en witbalans aan. De opname wordt definitief gestopt door de gebruiker of tijdelijk wanneer de lichthoeveelheid onder de 5 lux komt. Dat laatste kan trouwens worden uitgezet, zodat de Brinno TLC200 ook in het donker zijn werk voortzet.
Wordt de opnameserie beëindigd met de Start-knop, dan maakt de camera er meteen een avi-bestand van met de opgegeven resolutie en beeldsnelheid, bijvoorbeeld 720p en 30 fps. Avi-bestanden zijn heel universeel te gebruiken in diverse videobewerkingsprogramma’s en kunnen ook direct worden afgespeeld in Windows Media Player. Voor QuickTime op Mac moet de AVI mogelijk omgezet worden naar MOV. Natuurlijk zijn avi-bestanden direct te uploaden naar YouTube. Hier kunnen belichting en kleuren van de clip nog online worden bewerkt en kan er eventueel een muziekje onder gezet worden. Dat laatste is zeker niet onbelangrijk om de beleving van een 'stomme' time-lapse te vergroten.

Amaryllis praktijk time-lapse
Dat klinkt natuurlijk allemaal heel eenvoudig, maar de praktijk moet bewijzen of dat ook echt het geval is. Wij hebben een amaryllis in knop binnen bij een raam gezet. Als achtergrond hebben we een lichtgrijs karton gekozen. Bij een zwarte achtergrond zorgde de automatische belichting voor overbelichting van de bloem. Een witte achtergrond had het omgekeerde effect. De TLC200 kent geen belichtingscompensatie om dit te voorkomen, dus moest de achtergrond middengrijs zijn.
Met de bloem in een vaas op een stabiele tafel en de TLC200 op statief kon het kader redelijk goed worden bepaald. De standaardlens heeft een beeldhoek van 35° en een kortste scherpstelafstand van 75cm. Dat lijkt minder geschikt voor close-ups, maar dankzij de grote scherptediepte oogt de amaryllis toch voldoende scherp.
Omdat de knop van een amaryllis drie tot vier dagen nodig heeft om te ontluiken en we een clipje wilden maken van ongeveer 60 seconde met 30fps, hebben we met de aanname dat er 10 uur per dag voldoende licht is (herfst), een tijdsinterval van 1 minuut gekozen. In de netto 40 uur dat de opname gedaan wordt, levert dat 2400 frames op en bij 30 fps, is dat een clip van 80 seconden.

Elke dag hebben we even gecontroleerd of we om de minuut een teken van leven zagen (led-lampje groen) en na drie dagen hebben we de opnameserie beëindigd. Het resultaat hebben we enigszins aangepast in belichting (Lightroom 4) en vervolgens op YouTube gezet, waar we tevens een muziekje aan hebben toegevoegd. Ben je benieuwd naar het eindproduct van deze time-lapse, klik dan hier.
Als verbeterpuntjes van de TLC200 noemen we een statusvoortgang (aantal frames opgenomen, bedrijfstijd), instellen begin- en eindtijd, meekijken tijdens de opnameserie en een echte Stop-knop.

Conclusie
Time lapse is leuk. Niet voor elk onderwerp, maar wil je onzichtbare beweging (ontluikende bloem) of heel langdurige gebeurtenissen (groot bouwwerk) in een clip van één of twee minuten comprimeren, dan kun je adembenemende resultaten bewerkstelligen. Moet dat eenvoudig en snel gebeuren, dan is de Brinno TLC200 een prima investering en onze clip is daar een praktisch bewijs van.
Wil je meer controle en hogere kwaliteit, dan zul je aan de slag moeten met je EOS en beeldmontage. Hoe dat in zijn werk gaat, vertellen we (en laten we zien) in het volgende artikel over time-lapse-fotografie.

 Met dank aan Foto Konijnenberg.