In de studio wordt al vele decennia flitslicht gebruikt bij portret- en productfotografie. Hoewel flitsen in de studio niet moeilijk is, bestaat er toch een drempel, omdat je bij het instellen niet direct het resultaat ziet van de komende opname. Daarom is de laatste jaren continu-licht in opkomst. Het effect van de verlichting en van de camera-instellingen voor een correcte belichting is dan niet veel anders dan het fotograferen met ‘bestaand licht’.

Wij bespreken de voor- en nadelen van continu-licht en we hebben twee sets van Interfit in de studio gehad en vergeleken met onze Elinchrome FX400 flitsset.

Continu-licht
Voor veel vrijetijdsfotografen is het grootste ‘nadeel’ van het werken met flitslicht in de studio, dat je het resultaat van de instellingen van flitsers en camera pas ziet als de foto genomen is. Ook de invloed van de grote variëteit aan parameters (flitskracht, richting, bundeling/spreiding, reflectie, afstand) en het verband tussen flitsbereik en sluitertijd, diafragma, ISO, ruimteverlichting en daglicht kan voor hoofdbrekens zorgen. Met continu-licht zijn al die facetten iets inzichtelijker en is de leercurve voor de eerste goede foto minder steil. Voordeel van continu-licht is tevens dat je er bij kunt filmen.
Waar moet je op letten als je continu-licht aan gaat schaffen?

Er zijn drie soorten licht: LED, halogeen/gloeilamp en fluorescent/TL.

• LED is energiezuinig en heeft een lange levensduur. Het vermogen en soms zelfs de kleurtemperatuur kunnen traploos geregeld worden. De lampen worden niet warm. Bij continu-licht kan de lichtbron knipperen met de frequentie van het lichtnet. Bij LED varieert dit per type. Wil je daar meer over weten, klik dan hier.
• Halogeen/gloeilamp is de bekende lichtbron met de gloeiende wolfraamdraad. De wattages zijn hoog en de lampen worden erg warm. Ze zijn traploos te regelen, maar de kleurtemperatuur is vaak vast en varieert rond de 3000K. Hoewel ook bij een gloeilamp de output iets schommelt, is er geen merkbare interferentie met de sluitertijd van de camera. De bedrijfsduur van halogeen/gloeilampen is relatief kort.
• Fluorescent/TL geeft licht door gasontlading. Deze lichtsoort kan daardoor sterk knipperen. Het vermogen is niet te regelen, maar deze lichtsoort is wel in verschillende kleurtemperaturen verkrijgbaar. De lampen worden doorgaans niet erg warm en zitten daarmee dus tussen LED en halogeen in.

De drie lichttypen hebben zo dus allemaal hun eigen toepassingsgebied. Als je werkt in een kleine studio of met warmtegevoelige producten, dan is halogeen minder geschikt, hoewel het mooi warm licht geeft met een vol spectrum. Als je filmt dan is het belangrijk dat de lampen geen koeling hebben die geluid maakt, want dat zou kunnen storen bij de geluidsopname van de video. Zorg tevens voor stabiele lampstatieven, die bij voorkeur een grote werkhoogte hebben. Bekijk tevens of er voor de betreffende lamp voldoende accessoires beschikbaar zijn, zoals reflectoren, softboxen, honingraten en snoots. Je hoeft dan zelf niet te improviseren als je het licht wil bundelen of spreiden.

Bijkomend voordeel van continu-licht ten opzichte van flitslicht is dat je geen trigger nodig hebt voor de aansturing. Obstakels tussen camera en lamp zijn dus minder een probleem. Ook kun je in de ‘motordrive’ werken, want continu-licht heeft geen oplaadtijd nodig zoals een flits. Zo kun je beweeglijke kinderen voor het ‘beslissende moment’ snel achter elkaar fotograferen, wat met flitslicht veel moeilijker is.

De prijzen van de verkrijgbare sets variëren van honderd tot duizenden euro’s, met een dienovereenkomstige kwaliteit. Voor de vrijetijdsfotograaf is tussen de 500 en 1000 euro veel aanbod.

SXT3200 Tungsten	Super Cool 5 TL	Flits FX400
ISO 200 • f/2.8 • 1/60s	ISO 400 • f/5 • 1/80s	ISO 100 • f/6.3 • 1/200s

Interfit SXT3200 Tungsten
Bij het openen van de verpakking van de SXT3200 Tungsten van Interfit is de eerste aanblik veelbelovend. Een degelijk tas, waarin de gehele set netjes opgeborgen is. Ideaal als je er ook mee op locatie wilt gaan werken. Ook de eerste kennismaking tijdens het uitpakken is positief: redelijke kwaliteit lamphoofd, statief en reflector, die in overeenstemming zijn met zijn prijsklasse.

Het opzetten is heel simpel. Statief uitzetten, het lamphoofd erop, de reflector opklikken, de lamp (500W) indraaien en de netvoeding aansluiten. De bediening is al net zo eenvoudig met een enkele aan/uit-knop. Meer zit er niet op. En dat is meteen de grootste beperking van deze set. Je kunt de sterkte van de lamp niet regelen en het vraagt eigen initiatief (afstand/afdekken/bundelen/dimmer monteren) om de twee lampen afzonderlijk als hoofdlicht en invullicht te kunnen gebruiken. En hoewel de reflector prima zijn werk doet, is het toch een relatief klein lichtoppervlak, waarvan de lichtverdeling vaak niet ideaal is. Er worden daarvoor alleen twee paraplu’s meegeleverd (doorzicht en reflectie), maar die zijn van mindere kwaliteit en zorgen bovendien voor lelijke catchlights. Het is niet bekend of Interfit losse softboxen levert voor dit type lamphoofd.

Fotograferen en video opnemen met de SXT3200 Tungsten is dus beperkt door de geringe instelmogelijkheden en beschikbare accessoires. Omdat de lampen een relatief geringe lichtopbrengst hebben, ben je snel verplicht tot hoge ISO’s, lange sluitertijden en/of grote diafragma’s. Ook moeten de lampen dicht op het onderwerp staan om niet teveel lichtopbrengst te verliezen en omdat ze heel warm worden, is dat niet altijd prettig werken. Door de kleurtemperatuur van 3200K heeft het licht wel een aangenaam karakter, maar blijft het redelijk fel om in te kijken. Dit is overigens een aspect wat bij het werken met continu-licht het ‘kijkgedrag’ van het model behoorlijk kan verstoren. Bij flitslicht is het licht van de instellamp vaak heel zacht en is niet verblindend voor het model, zodat ze in alle richtingen ontspannen kan kijken, wat tijdens de zeer korte flitstijd niet verandert. Bij continu-licht is het licht al voor de opname op volle sterkte aanwezig en dat werkt verblindend, wat problemen kan geven bij het verkrijgen van de gewenste gezichtsuitdrukking en dat zijn soms heel subtiele afwijkingen.

We hebben ook gefilmd met deze lampenset (ISO 400, 1/30s en f/6.3) en dat gaf redelijk goede resultaten (klik hier). Het ontbreken van softboxen is dan echter toch ook een beperking.

Meer informatie: klik hier.

Interfit Super Cool Lite 5
De Super Cool Lite 5 bestaat uit twee lamphoofden met elk vijf fittingen, twee statieven, twee reflectoren van 40 cm en twee softboxen van 60x60cm. De tien ‘TL’-spiraallampen van 28W (=140W) en ~5000K worden keurig meegeleverd. Heel compleet dus en ook redelijk degelijk uitgevoerd. En maar 100 euro duurder dan de bovenstaande SXT3200. Helaas ontbreekt een draagtas en zul je zelf voor een (grote) koffer moet zorgen als je deze Super Cool Lite 5 mee het veld in wil nemen.

Het monteren vraagt even aandacht en geduld, maar wijst zichzelf. Als je echter de reflector en de softbox tijdens een sessie snel wilt verwisselen, dan zul je eerst drie van de vijf lampen moeten verwijderen en ook de ring aan moeten passen. Dat is veel omslachtiger dan bij onze flitsset van Elinchrome. Dat is ‘klik en klaar’. De compleet gemonteerde lamphoofden zijn redelijk zwaar en omdat het draagpunt achter bij de bediening zit, is het geheel topzwaar. Is het statief op de hoogste stand ingesteld, dan bestaat de kans dat de lamp omvalt. Enige aandacht is op dat punt dus vereist.

De lampen kunnen niet gedimd worden, maar met vijf schakelaars kunnen de lampen afzonderlijk aan/uit gezet worden, zodat het lamphoofd op 20%, 40%, 60%, 80% en 100% lichtsterkte kan worden gebruikt. Het is dus eenvoudig om één lamphoofd als hoofdlicht te gebruiken en de andere als invullicht of haarlicht.

Het licht is ongeveer 5000K en daarmee relatief koel van kleur. De lampen schijnen redelijk fel in de ogen van het model. Het doek van de softbox en de reflector verzachten die aanblik enigszins. De warmteontwikkeling is beperkt en zal in veel gevallen geen problemen opleveren. De lichtopbrengst is hoger dan bij de SXT3200, maar nog redelijk beperkt. Werken we met onze Elinchrome FX400 flitsers bij ISO 200, f/6.3 en 1/200s, dan wordt dat bij deze continu-lichtsets ISO 400, f/4 en 1/60s. Dat is 4 stops verschil! Bij continu-licht is er dus meer kans op ruis en bewegingsonscherpte en ben je verplicht om bij grotere diafragma’s te werken, waardoor de beeldscherpte af kan nemen en de scherptediepte te klein kan worden.

De Super Cool Lite 5 werkt door zijn uitvoering en bediening erg prettig, vooral bij productfotografie, maar de witbalans voor het licht vraagt wel aandacht. Zelfs met een eigen ColorChecker-profiel moeten we in RAW een lichte groenzweem uit de huidstinten halen.

Meer informatie: klik hier.

Samenvatting
Flitsen in de studio heeft het imago moeilijk te zijn. Als die ‘koudwatervrees’ echter overwonnen is, dan zijn voor kwaliteitsfotografie de mogelijkheden onbeperkt dankzij een veelheid aan instelmogelijkheden en een uitgebreid aanbod van accessoires.
Wil je die flits-drempel niet nemen, werk je liever WYSIWYG of wil je je lampenset ook kunnen gebruiken voor video-opnamen, dan is continu-licht een prima optie. Zeker voor productfotografie is een lampenset als de Super Cool Lite 5 perfect en kun je op hoge kwaliteit beeld afleveren. Voor portretfotografie zijn de resultaten kwalitatief minder, maar voor veel publicatievormen zeker nog heel acceptabel.

Met dank aan Foto Konijnenberg.