Een foto van een gewoon gebouw. Daar zullen maar weinig mensen van onder de indruk zijn onder het mom van ‘die foto kan toch iedereen maken’. Dat klopt, maar wil je een goede architectuurfoto maken, dan komt daar meer bij kijken dan zo maar op de ontspanner van je telefoon tikken.
Goede architectuurfotografie is namelijk niet eenvoudig. Het vraagt speciaal gereedschap, veel technische kennis en een gedegen voorbereiding, waarbij de stand van de zon een cruciale factor kan zijn. In dit artikel kijken we hoe we de zonnestand kunnen inschatten met The Photographers Ephemeris en wanneer je het beste een noordgevel kunt fotograferen.

Tuin op het zuiden
Als je regelmatig op pad gaat om in opdracht gebouwen te fotograferen, dan zul je merken dat een aanzienlijk percentage van vooral woonhuizen onder het motto ‘tuin op het zuiden’, de gevel op het noorden gericht hebben. Daar word je als fotograaf meestentijds niet blij van. Niet alleen omdat je met tegenlicht moet werken, maar vooral omdat kleuren en materiaalstructuren niet tot hun recht komen bij het ontbreken van strijkend zonlicht. Ook al zou je met RAW en HDR het contrast overbruggen, dan nog wordt het een fletse en vlakke opname. Bovendien is de lucht het blauwst precies tegenover de zon en ook bij schuin tegenlicht zal een gedeelte van de lucht dus nooit echt mooi blauw zijn.

Soms is de enige oplossing om een dergelijk object op een betrokken dag te fotograferen. Het licht werkt dan als een soort softbox en het resultaat kan heel acceptabel zijn, hoewel je natuurlijk geen mooie blauwe lucht met wolkjes als achtergrond hebt. Zo’n lucht erin monteren levert zelden een natuurlijk beeld. Je ziet wel een zonnige dag, maar de gevel past er niet bij.

Zonnestand
Een noordgevel fotograferen lijkt dus een onmogelijke opgave, omdat de zon nooit in het noorden staat. Toch is er een jaargetijde dat de zon in het noordoosten opkomt en in het noordwesten ondergaat en dat is vooral in de maand juni, waarbij de 21^e een maximum is. De zon komt dan op om 5.24u en gaat pas om 22.03u onder. Om ongeveer 9.00u staat ze precies in het oosten en tot die tijd strooit ze haar licht om een noordelijke gevel. De zon staat in de vroege ochtend natuurlijk nog niet hoog, maar rond 8.00u heb je een mooi optimum in zonnestand en -hoogte.
Een lange schaduw van tegenoverliggende bebouwing of hoge bomen, kan echter nog een spelbreker zijn. Probeer het dan eens ’s avonds. Om 18.25u staat de zon precies in het westen en vanaf dat moment valt er dus weer zonlicht op een noordgevel. Wacht vervolgens een uurtje, zodat de hoek van inval iets beter is en de zonnestand nog niet te laag.
De bovenstaande zonnegegevens hebben we natuurlijk niet als parate kennis in ons hoofd en we toveren ze ook niet uit de hoge hoed. Dat is ook niet nodig, want de zonnestand en zonnehoogte kun je namelijk op elk tijdstip en op elke plaats in de wereld heel nauwkeurig zien dankzij The Photographers Ephemeris. Dit is een site met een gratis desktoptoepassing (klik hier) en betaalde apps (iOS, Android), waarmee je á la Google Maps de stand van de zon (en de maan) heel duidelijk kunt zien.

Het werkt eenvoudig. Start de applicatie op je computer of laptop of gebruik de app op je mobiele apparaat. Geef de locatie op en de datum en vervolgens krijg je een landkaart te zien met een pin van waaruit een dikke gele lijn loopt die de hoek van de zonsopkomst toont en een dikke oranje lijn de hoek van de zonsondergang. Een dunnere lichtoranje lijn geeft de zonnestand aan van het tijdstip dat je gestart bent met kijken. De pin kun je desgewenst verslepen naar een ander plaats. Onder de landkaart bevindt zich een schuifbalk, waarin de zonnehoogte staat aangeduid en waarin je met een schuifregelaar de tijd kunt variëren. De dunne lijn met de actuele zonnestand verschuift dus als je de tijd aanpast. De nauwkeurigheid is behoorlijk hoog, maar hanteer toch een zekere marge om niet te laat op een locatie te zijn.

Samenvatting
Zonder goed licht geen goede fotografie en een gevel op het noorden is daarom geen eenvoudig onderwerp. Rond het begin van de zomer, 21 juni, is het echter niet onmogelijk om zonlicht op een dergelijke gevel te hebben, maar dan moet je vooraf wel even kijken op The Photographers Ephemeris. Een site die natuurlijk ook nuttig is voor landschapsfotografen of voor het plannen van een foto van een mooie zonsopkomst of -ondergang.